قیاس مضمر
قیاس مضمر یا قیاس پوشیده یا استدلال درذهن‌بوده (انگلیسی: Enthymeme)(یونانی: ἐνθύμημα, enthýmēma) یک برهان منطقی است که یکی از پیش‌فرض‌ها (مقدمات) آن یا نتیجهٔ آن حذف شده باشد.[۱][۲] علت این حذف ممکن است به این دلیل باشد که آن رکن (صغرا، کبرا، یا نتیجه) برای مخاطب بدیهی و واضع باشد و دیگر نیازی به دکر آن نباشد. علت دیگر این حذف ممکن است این باشد که آن رکن بدیهی و واضع نیست بلکه خطا است و حذف آن به منظور مخفی داشتن این خطا صورت بگیرد و در این صورت به آن مغالطه قیاس مضمر مردود گفته می‌شود.
این مفهوم را نخستین بار ارسطو در رسالهٔ خطابه به کار برده است.
مثال
[ویرایش]- سقراط فناپذیر است چرا که او انسان است.
- در اینجا کبرای قیاس (اینکه همهٔ انسان‌ها فناپذیر هستند) حذف شده است. شکل کامل قیاس اینگونه است: «همهٔ انسان‌ها فناپذیر هستند. (کبرا) سقراط انسان است. (صغرا) بنابراین سقراط فناپذیر است. (نتیجه)»
- او خائن است چرا که با دشمن صحبت کرده است.
- در اینجا کبرای قیاس (این که هر کس با دشمن صحبت کند خائن است) حذف شده است و گوینده مرتکب مغالطه قیاس مضمر مردود شده است.
منابع
[ویرایش]- ↑ Walton, Douglas (2009), Simari, Guillermo; Rahwan, Iyad (eds.), "Argumentation Theory: A Very Short Introduction", Argumentation in Artificial Intelligence (به انگلیسی), Boston, MA: Springer US, pp. 1–22, doi:10.1007/978-0-387-98197-0_1, ISBN 978-0-387-98196-3, retrieved 2024-02-20
- ↑ Bizzell, Patricia (2001). The Rhetorical Tradition: Readings from Classical Times to the Present (به انگلیسی). Boston, MA: Bedford/St. Martin's. pp. 171. ISBN 978-0-312-14839-3.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Enthymeme». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۲۵.
| کتابخانه‌های ملی | |
|---|---|
| سایر | |
 | این یک مقالهٔ خرد منطق است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |