قرآن و پیش‌گویی

جستار وابسته: اعجاز قرآن

پیش‌گویی قرآن در باور مسلمانان از معجزات قرآن به‌شمار می‌رود. از این رو پیش‌بینی‌هایی که در مورد رخدادهای آینده پس از نزول آیات در قرآن بیان شده و طبق تفاسیر بعدها محقق شده است را تنها ناشی از اشراف بر این اخبار از طریق غیب، طبق کلام اسلامی و علوم قرآنی پیش‌گویی غیبی و نوعی معجزه می‌دانند.

نمونه هایی از باورمندی به پیشگویی قرآن مانند خبر از فتح و پیروزی‌ها و گسترش اسلام و نابودی و سرکوب شدن دشمنان و دیگری آیات ابتدایی سوره روم که غالب مفسران آن را وعده پیروزی روم در کمتر از ۱۰ سال بر ایران و برخی دیگر آن را وعده به پیروزی مسلمانان پس از جنگ موته می‌دانند. پیش بینی فتح مکه و چند نمونه دیگر. و دیگر وعده الهی دربارهٔ حفظ و صیانت قرآن از تحریف و اخبار از ناتوانی همیشگی بشر از هم آوردی با قرآن است.

پیش‌گویی‌ها

طبق تفاسیر و تحلیلها در برخی آیات قرآن رخدادهایی در آینده پیش‌بینی شده که از اعجاز پیشگویی برخوردار است.

آیات ابتدایی سوره روم

در آیات ابتدایی سوره روم آمده است: «الف، لام، میم، رومیان شکست خوردند، در نزدیکترین سرزمین، و [لی‏] بعد از شکستشان، در ظرف چند سالی، به زودی پیروز خواهند گردید. [فرجامِ‏] کار در گذشته و آینده از آنِ خداست، و در آن روز است که مؤمنان از یاری خدا شاد می‌گردند.»^{[روم ۱–۴ (فولادوند)]} به اعتقاد اکثر مفسران در این آیات خبر از پیروزی رومیان پس از شکست خوردن از پارسیان داده شده‌است. در مقابل برخی مفسران این آیات را پیش بینی پیروزی مسلمانان پس از شکست از رومیان در جنگ موته می‌دانند. محمد ابراهیمی ورکیانی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، موارد اختلاف در تفسیر این آیات را به شکل زیر برمی‌شمارد:

• مکی یا مدنی بودن سوره روم و در نتیجه زمان نزول سوره مشخص نیست.
• با توجه به اینکه اعراب گذاری قرآن پس از رحلت پیامبر اسلام شده است، در مورد اعراب کلمات «غلبت» و «سیغلبون» اختلاف نظر هست. در برخی قرائتها، «غلبت» به صورت «غُلِبَت» (به معنای شکست خورد) و در برخی دیگر به صورت «غَلَبَت» (به معنای پیروز شد) آمده است (که اولی قرائت معروفتری است). «سیغلبون» هم در برخی قرائتها به صورت «سَیَغلبون» (به معنای پیروز خواهند شد) و در برخی دیگر به صورت «سَیُغلبون» (به معنای شکست خواهند خورد) آمده است (که باز هم اولی قرائت معروفتری است).
• مشخص نیست که گروه مقابل رومیان چه کسانی هستند: آیا ایرانیان اند یا مسلمانان؟ (علاوه بر ایرانیان، مسلمانان هم جنگهایی با رومیان داشته‌اند از جمله جنگ موته)
• آیا دلیل خوشحالی مسلمانان، پیروزی مسلمانان است یا پیروزی رومیان؟
• برخی عبارت «ادنی الارض» را به معنای محلی نزدیک به اعراب دانسته‌اند، برخی آن را نزدیک به رومیان دانسته‌اند و برخی هم آن را نزدیک به ایرانیان می‌دانند. از این رو در مورد محل وقوع جنگی که به شکست (یا پیروزی) رومیان منجر شده اختلاف نظر است.

فتح مکه و پیروزی دیگری همزمان با آن

«حقّاً خدا رؤیای پیامبر خود را تحقّق بخشید [که دیده بود:] شما بدون شک، به خواست خدا در حالی که سر تراشیده و موی [و ناخن‏] کوتاه کرده‌اید، با خاطری آسوده در مسجد الحرام درخواهید آمد. خدا آنچه را که نمی‌دانستید دانست، و غیر از این، پیروزی نزدیکی [برای شما] قرار داد.»^{[فتح ۲۷ (فولادوند)]}

پیروزی در جنگ

«تا حقّ را ثابت و باطل را نابود گرداند، هر چند بزهکاران خوش نداشته باشند.»^{[انفال ۸ (فولادوند)]}

سرنوشت ابولهب

«بریده باد دو دست ابو لهب، و مرگ بر او باد. دارایی او و آنچه اندوخت، سودش نکرد. بزودی در آتشی پُرزبانه درآید.»^{[مسد ۱–۳ (فولادوند)]}

پیش‌بینی ایمان آوردن اهل کتاب

سورهٔ قصص آیهٔ ۵۲ می‌گوید: «کسانی که قبل از آن کتاب [آسمانی] به ایشان داده‌ایم آنان به [قرآن] می‌گروند.»^{[قصص ۵۲ (فولادوند)]}

این آیه پیش‌بینی می‌کند که اهل کتاب، یعنی یهودی‌ها و مسیحی‌ها به این دلیل که کتاب دینی مشابهی دارند، الهی بودن قرآن را خواهند پذیرفت و به دین اسلام گردن خواهند نهاد. برخلاف این آیه و پیش‌بینی، یهودیان مورد نظر در شبه جزیرهٔ عربستان آن روز، قرآن را نپذیرفتند و حتی جان و مال خود را در راه ترک نکردن دین یهودی و نصاری و پذیرش اسلام فدا کردند.

برخلاف لفظ کلی آیه، مفسران این آیه را تنها به گروه اندکی از «حق‌طلبان» اهل کتاب مربوط دانسته‌اند که در اثر اختلاف بر سر مکی یا مدنی بودن آیه، تعداد آن‌ها را چهار نفر یا چهل نفر یا هفتاد نفر مسیحی گفته‌اند.

جستارهای وابسته

• قرآن و علم
• قرآن و ریاضیات

جستارهای وابسته

• ناصر مکارم شیرازی. پیام قرآن، ج ۸. قم: مطبوعاتی هدف، ۱۳۷۳. ص ۱۱۳. 
• «معجزه‌های علمی قرآن». 
• ناصر مکارم شیرازی. قرآن و آخرین پیامبر خدا. 
• علامه طباطبایی. اعجاز قرآن. 
• سید عبدالکریم حجازی. رسالت قرآن در عصر فضا.