جنگنده قاهر ۳۱۳
قاهر اف-۳۱۳ | |
---|---|
نوع هواپیما | پنهانکار, پشتیبانی نزدیک هوایی, آموزشی |
کشور سازنده | جمهوری اسلامی ایران |
شرکت سازنده | سازمان صنایع هوایی |
طراحی شده توسط | وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران |
تاریخ رونمایی | ۱۴ بهمن ۱۳۹۱ |
وضعیت کنونی | در حال توسعه |
قاهر اف-۳۱۳ یک هواپیمای نظامی و آموزشی سبک با قابلیت پشتیبانی نزدیک است که توسط سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح در دست توسعه است.[۱][۲] پروژه ساخت جنگنده قاهر پروژهای برای ساخت نوعی جت جنگندهٔ تکسرنشین و پنهانکار در ایران است که همه مراحل طراحی و ساخت جنگنده قاهر اف-۳۱۳ را دانشمندان و متخصصان ایرانی انجام دادند. اولین پیشنمونه یا ماکت آن در ۱۴ بهمن ۱۳۹۱ توسط رئیسجمهور سابق ایران محمود احمدینژاد رونمایی شد. این جت جنگنده در روز ۲۶ فروردین ۱۳۹۶ آزمایشهای حرکت بر روی باند (تاکسی) را انجام داد و در بهمن ماه همان سال انجام تست فست تاکسی (سرعتگیری در باند تا پرواز) توسط سردار دهقان تأیید شد.[۳][۱]
نامگذاری قاهر به معنی مقهور کننده، چیره، توانا است و ممکن است عدد ۳۱۳ اشاره به تعداد یاران حجت بن الحسن داشته باشد. این جنگنده از لحاظ پلتفورم و اویونیک استعداد تبدیل شدن به یک طیف وسیع از جنگندهدهای نسل بعدی را هم دارا می باشد . غالب کارشناسان صنعت هوایی که به این جنگنده پرداخته اند می دانند که تبدیل شدن این پیش طرح به این طیف وسیع امکانپذیر است اما اینکه وزارت دفاع ایران تا چه حد زیرساختهای مورد نیاز را تامین کند و یا اینکه تا چه حد در تامین هزینه های این طرح اهتمام ورزیده شود باید در آینده به آن پرداخت . متاسفانه نبود اطلاعات کافی و جامع و پنهان بودن زوایای متعدد این طرح همه این گمانه زنی ها را در حد مقالات اینچنینی باقی میگذارد.
محتویات
مشخصات فنی و توان عملیاتی[ویرایش]
توجه: تا به امروز جزئیات و قابلیتهای دقیق این جنگنده توسط هیچیک از فرماندهان و مسئولین ارشد نظامی تأیید نشده بنابراین تمام متن زیر کلیات تأیید شده یا تحلیل و احتمالات کارشناسان حوزه نظامی در مورد قاهر۳۱۳ است.
قاهر یک جنگندهٔ جت دوموتوره و تکسرنشینه با دو ورودی هوا در دو طرف کابین خلبان و دو خروجی است. طول قاهر کمتر از ۱۶ متر و فاصلهٔ دو نوک بال آن کمتر از ۱۱ متر تخمین زده میشود.[۴] این جنگنده توانایی حمل تسلیحات پیشرفته بومی را دارد و از قدرت تهاجمی بالا برخوردار است. قابلیت نشست و برخاست با طول باند کوتاه و تعمیر و نگهداری آسان و سریع از دیگر ویژگی هواپیمای قاهر۳۱۳ میباشد. همچنین گفته شدهاست که این جنگنده ایرانی قادر است، ۶ موشک هوا به هوا را در خود جای دهد. طبق اظهارات احمد وحیدی وزیر دفاع وقت ایران، این جنگنده دارای سطح مقطع راداری بسیار کم بوده و با تجهیزات پیشرفته ساخته شده و به سامانههای الکترواویونیک مجهز میباشد. به گفتهٔ وی این جنگنده قادر به حمل تسلیحات پیشرفتهٔ بومی بوده و از قدرت تهاجمی بالایی برخوردار است. وحیدی قابلیت نشست و پرواز با طول باند کوتاه، توانایی انجام عملیات پروازی در ارتفاع پست و تعمیر و نگهداری آسان و سریع را از دیگر ویژگیهای این جنگنده برشمرد. هرچند برخی از کارشناسان بینالمللی آن را شبیه به یک مدل آزمایشی دانستهاند؛ و طبق گفته وزیر دفاع در هفته دولت ۱۳۹۵ اعلام کرد نمونه اصلی ساخته شده و سپاه نیازمند و کاربر هواپیمای مورد نظر میباشد و تا اواخر سال آماده نصب موتور و تست اصلی هست و این هواپیما بیشتر نمونه پژوهشی است و در صورت سفارش تولید خواهد شد[۵]
برخی تحلیلگران نظامی مدعی هستند که جنگنده قاهر۳۱۳ شباهت به جنگنده "F18" دارد که برای مأموریتهای تهاجمی و جنگهای هوا به هوا کاربرد دارد البته توان عملیاتی قاهر۳۱۳ در توان هجومی پرواز در ارتفاع پست، رادارگریزی، مقابله هوا به هوا با اهداف متخاصم و سرعت عمل بالا است.[۲]
مشخصات عمومی
- خدمه: ۱ افسر خلبان
- طول: (۱۶٫۱۳ متر)
- پهنای بال: ۱۰/۵۵ متر ()
- ارتفاع: (۵٫۵ متر)
عملکرد
انحنای منفی نوک هر دو بال جهت پایدار کردن جنگنده در سرعتهای پایین که گشت زنی در ارتفاع بالا را آسان تر و کم هزینه تر میکند نیز از دیگر مزایای این طرح است . البته بوضوح اندازه و مقیاس کوچک فعلی فقط کارایی آن را در نقش یک جنگنده پشتیبانی نزدیک قابل توجیه می کند . البته نکاتی گنگ و نامفهوم در زوایای این طرح هست که اذهان را وا می دارد که تصور کنند احتمالا این پلتفورم اولین جنگنده ناونشین ایرانی خواهد بود. حدسهایی هم با توجه به اشاره به نشست و برخاست از باندهای کوتاه توسط یکی از کارشناسان هوانوردی به نام یوسف بهلولی در خصوص ناونشین بودن این جنگنده پیش از این نیز شده بود که باید دید در آینده این امر تحقق می یابد یا خیر ؟
نظرات کارشناسان خارجی[ویرایش]
هیچ منبع مستقلی وضعیت ساخت یا پیشرفت ساخت این هواپیما را تأیید نکردهاست، بهطوریکه برخی تحلیلگران آن را یک مزاح و جعل خندهدار دانستهاند.[۶] همچنین منابع خبری خارج از ایران احتمال اینکه این هواپیما تواناییهای اعلام شده را نداشته باشد یا اینکه در مقیاسهای کوچکتر آزمایشی ساخته شده باشد را مطرح میکنند.[۷][۸] به ادعای سیروس امینی، خبرنگار بیبیسی فارسی،[۹] این هواپیما یک کپی ناشیانه از جنگنده نسل پنجم لاکهید مارتین اف-۲۲ رپتور آمریکاست.[۱۰] همچنین ایران هیچ گونه جزئیاتی از تسلیحات آن را منتشر نکرده که این خود تأیید ادعای ایران را غیرممکن میسازد.[۱۱] اما در ۲۶ فروردین ۱۳۹۶ جمهوری اسلامی ایران ویدئویی از این جنگنده و آزمایشهای حرکت بر روی باند (تاکسی) را منتشر کرد.[۱۲]
امکان تحلیل دقیق مشخصات نمونهای از این هواپیما که به معرض نمایش گذاشته شده وجود ندارد اما برخی از ویژگیهای این طرح در مورد قابل پرواز بودن آن جای سؤال ایجاد میکنند. تصاویری از پرواز این هواپیما پخش شده که به گفته دیوید چنسیوتی بیشتر به پرواز کنترل از راه دور یک مدل هواپیما شباهت دارد تا پرواز یک جت جنگنده مدرن. دیو ماجومدار هم در پایان تحلیلی که از مشخصات این هواپیما ارائه داده با تردید بسیار حدس میزند که این هواپیما یک مدل آزمایشی باشد و به عنوان یک بستر آزمایشی ساخته شدهاست. سالها پیش ایران یک ماکت از هواپیمای شفق را نیز به نمایش گذاشت اما هیچگاه به یک هواپیمای قابل پرواز تبدیل نشد.[۱۳]
دیوید چنسیوتی و رابرت جانسون در گزارشی در بیزینس اینسایدر نوشتهاند که لبههای قاهر-۳۱۳ به لبهها و زاویههای منحصر به فرد اف-۲۲ شباهت دارد و شکل دمهای آن بیشتر شبیه به اف-۳۵ است. قاهر-۳۱۳ب دو کانارد بزرگ دارد که به نظر ثابت میرسند. ایران به ساخت ماکتها و سیستمهایی که هیچگاه قرار نیست پرواز کنند معروف است اما اگر قاهر-۳۱۳ اینگونه نباشد و یک پیشنمونهٔ واقعی باشد برای تأمین یک نیاز منحصر به فرد ایرانی ساخته شدهاست؛ از آنجا که برتری هوایی در مقابل حدود ۲۰۰ هواپیمای ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا که در بحرین مستقر است برای ایران غیرممکن به نظر میرسد، تنها کاری که ایرانیها در مواجهه با آمریکا میتوانند انجام دهند دست یافتن به برتری عددی در مقابل کشتیهای آمریکایی با استفاده از قایقهای کوچک تندرو و موشکهای ضدکشتی آنهاست. اما این قایقها به سرعت با یورش هلیکوپترها و هواپیماهای آمریکایی روبرو خواهند شد و اکثر متخصصان جنگ دریایی معتقدند که هلیکوپتر در جنگ با قایق به قدری برتری دارد که اصلاً نمیتوان رویارویی آنها را نبرد توصیف کرد اما اگر یک تهدید هوایی علیه هلیکوپترها ایجاد شود و تمرکز آنها را برهم زند اوضاع تغییر میکند. ایران در یک دههٔ اخیر تلاش کرده با طراحی سلسلهای از هواگردها این پروژهٔ نظامی را تکمیل کند. پروژهای که ایران به سختی بر روی آن تمرکز کرده اما به ندرت به آن اشاره میکند. این هواگرد باید بتواند از قایقهای تندرو کلاس بردستون در جنگ با ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا پشتیبانی کند. ایران برای این منظور چند هلیکوپتر سبک تهاجمی/شناسایی شاهد در اختیار دارد اما آنها به خوبی مسلح نیستند و برد عملیاتی کافی هم ندارند. جت دیگر تولید داخلی ایران یعنی جنگنده صاعقه هم در مقابل تواناییهای ناوگان جنگی آمریکا کاری از پیش نخواهد برد، اما شاید مدلی از قاهر بتواند نقطه ضعف قایقهای بردستون را پوشش دهد.[۱۴]
به نوشتهٔ دیوید چنسیوتی کارشناس هوانوردی و خلبان سابق نیروی هوایی ایتالیا قاهر-۳۱۳ از «آئرودینامیک غیرقابل قبول و زیبایی هالیوودی» برخوردار است و به طرز خندهآوری برای ایفای نقش یک جت جنگنده کوچک است. به گفتهٔ وی کابین خلبان بسیار سادهتر از کابین یک جنگنده پیشرفتهاست و به کابین هواپیماهای کوچک شخصی شباهت دارد. دماغهٔ هواپیما هم کوچکتر از آن است که بتوان راداری در آن قرار داد. ورودیهای هوا بیش از اندازه کوچک هستند و هیچ نوع اگزوز خروجی برای قسمت موتور وجود ندارد و اگر از پسسوز موتور استفاده شود کل جت ذوب خواهد شد. وی هم معتقد است که قاهر-۳۱۳ در مجموع شبیه یک مدل آزمایشی بزرگ است.[۱۳]
دیوید ماجومبار در Flight Global نوشته که قاهر-۳۱۳ شباهت مبهمی با هواپیمای آزمایشی بوئینگ برد آو پری (Boeing Bird of Prey) دارد که برای تستهای پنهانکاری ساخته شده بود. اما برخلاف برد آو پری از طراحی منشوری استفاده میکند که یادآور اولین پروژههای هواپیماهای پنهانکار آمریکا مثل پیشنمونهٔ لاکهید هو بلو (Lockheed Have Blue) در دههٔ ۱۹۷۰ است که بعداً به تولید اف-۱۱۷ نایتهاوک منجر شد. همچنین نوشت «با توجه به اندازهٔ بسیار کوچک هواگرد و تکموتوره بودن آن، قاهر-۳۱۳ احتمالاً از مدل مهندسی معکوس شدهٔ موتور توربوجت جنرال الکتریک جی-۸۵ – موتور جنگنده اف-۵ – استفاده میکند.»[۱۵]
دیوید چنسیوتی نیز در گزارشی به نقل این ده ویژگی پرداخته و پاسخ داده که هیچکدام از این ویژگیها تغییری در مسائلی که او در مورد این هواپیمای عجیب و غریب اشاره کردهاست ایجاد نمیکنند.[۱۶]
تال اینبار کارشناس هوانوردی اسرائیلی در گفتگو با معاریو قاهر-۳۱۳ را بیشتر شبیه به یک ماکت فایبرگلاس یا مقوایی توصیف کرده تا یک جنگنده بمبافکن رادارگریز چندمنظوره که رسانههای ایران آن را معرفی کردهاند. وی گفته: «این یک هواپیما نیست چون یک هواپیمای واقعی اینگونه نیست». اما یک مهندس هوافضای دیگر که بهطور ناشناس با تایمز اسرائیل گفتگو کرده گفته هر چند مشخص است که این هواپیما یک نمونهٔ قابل استفاده نیست اما طرح پیشرفتهٔ پنهانکاری به همراه مانورپذیری فوقالعاده در آن به کار رفته و هرچند از توانایی بمباران برخوردار نیست اما پتانسیل این را دارد که به یک هواپیمای رهگیر تبدیل شود. به گفتهٔ وی ایران به یک رهگیر دفاعی با قدرت غافلگیری نیاز دارد و اندازه قاهر-۳۱۳ در حدی هست که بتواند موشکهای هوابههوای واقعی را حمل کند.[۱۷]
شبکهٔ خبری بیبیسی در گزارشی نوشته که به نظر میرسد این هواپیما یک کپی بیارزش از اف ۲۲ رپتور و تواناییهای آن باشد.[۱۸] روزنامهٔ اسرائیلی هاآرتص نیز طی گزارشی نوشت که فیلم نشان داده شده از پرواز هواپیما، مبهم و به نظر فقط یک پهپاد بود.[۱۹] نظر اغلب کارشناسان شاید بر مبنی این منفی است چون مشخصات فنی و دقیقی از این جنگنده در هیچ جا منتشر نشده و این خود معمای این طرح را بیش از پیش بیشتر می کند. ژنرال محمدعلی عبدالله البهلولی از فرماندهان بازنشسته ارتش مصر نیز معتقد است تا اطلاعات جامعی درباره این جنگنده منتشر نشود همه ی گمانه زنی ها فقط تخیلات است.
پاسخ مسوولین ایرانی به تردیدها[ویرایش]
مجید بکایی جانشین وزیر دفاع ایران در پاسخ به ماکت بودن و عدم توانایی ساخت هواپیما در ایران، گفت: «وقتی جنگنده رونمایی شد دشمن ابتدا میگفت که ماکت و مقوا است و بعد تجزیه و تحلیل کردند و گفتند جمهوری اسلامی آن را برای مقابله با بالگردها طراحی کردهاست. زیرا نقاط قوت ما قایقهای تندروست و دشمن برای مقابله با آن از بالگرد استفاده میکند و آنها تحلیل کردند که این جنگنده با تکنولوژی گراند افکت قادر است در یکی دو متری سطح آب پرواز کند و بالگردهایشان را بزند…»[۲۰]
خبرگزاری مهر در پاسخ به تردیدهایی که در مورد ویژگیهای غیرعادی این هواپیما مطرح شده و دلایلی که در مورد ناتوانی آن برای پرواز آورده شده، در گزارشی ده ویژگی برتر «قاهر» را برشمرده است. از جمله ویژگیهای این هواپیما در این گزارش ذکر شدهاست میتوان به این موارد اشاره کرد؛
- از دو ورودی و مکنده هوا برای رساندن اکسیژن به موتور استفاده شدهاست؛ با توجه به زاویه غیر مستقیم ورودی هوا نسبت به موتور، بازتاب راداری آن کاهش یافته، و آن را زاویهدار ساختهاند تا بتواند انرژی موجی رادار را جذب کند، همانند آن چیزی که در اف۳۵ لایتنینگ۲ دیده میشود.
- گازهای داغ خروجی موتور قبل از خروج با هوای خنک مخلوط میشوند، تا تأثیر گرمایی بر سطح هواپیما کاهش یابد.
- از مواد جاذب-راداری در بدنه استفاده شدهاست، تا انرژی موجی را جذب و بازتاب راداری آن کاهش یابد.
- با توجه به طول و ارتفاع کم ۱۶ و ۴ متری که برآورد شدهاست، هواپیما دارای دو محفظه با ظرفیت دو بمب ۲۰۰۰ پوندی، یا تعداد بیشتری موشک هوابهسطح، یا حداقل ۶ موشک هوابههوا در رستهٔ آر-۱۷ یا پیال-۱۲ میباشد.
در ۰۱ /آذر/ ۱۳۹۳ رئیس سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح در پاسخ به سؤال دیگر خبرنگار مشرق در مورد وضعیت ساخت جنگنده قاهر به گفت: آنچه که قبلاً رونمایی شده بود، طراحی مفهومی این جنگنده بود و در حال حاضر نیز این طرح ادامه داشته و در حال گذراندن تستهای آزمایشی خود میباشد.
حسین دهقان وزیر سابق دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در نشست خبری در مرداد ۹۵ اعلام کرد جنگنده قاهر۳۱۳ در مراحل نهایی ساخت و تولید قرار دارد و در آینده نزدیک عملیاتی میشود.
وزیر دفاع ادامه داد: قاهر یک هواپیمای «پشتیبانی نزدیک و یک جنگنده سبک نظامی و آموزشی» است که نمونههای کوچکتر آن قبلاً ساخته شده و امروز در مراحل پایانی ساخت [۲۱]
نکته قابل تامل در مورد این جنگنده این مطلب است که منابع متفق القول در مورد نشست و برخاست بر روی باندهای کوتاه تاکید میکنند و از طرفی سیاستهای وزارت دفاع در توسعه نیروی دریایی و همچنین ساخت ناوچه محافظ و ناوشکن و همچنین ساخت شناورهای غول پیکر اقیانوس پیما و سفارش و قرارداد ساخت ناوهای غول پیکر به وزارت راه و شهرسازی اذهان را به سمت این ایده می برد که ایران در صدد ساخت ناوهای هواپیمابر است منجمله اینکه دریادار سیاری فرمانده پیشین نیروی دریایی در اظهار نظری عجیب گفته بود ایران طرحهایی برای ساخت ناو هواپیمابر دارد ولی از توضیحات بیشتر خودداری کرده بود. همه این گمانه زنی ها در حالیست که سازمان انرژی اتمی هم بارها در جلسات مختلف از نیاز ساخت سوختهای هسته ای برای بحر پیماها سخن به میان آورده بود . و اساسا با این نگرش میتوان تصور کرد که احتمالا ایران در پرشی بلند به دنبال توسعه نیروی دریایی و هوایی خود جهت پیوستن به کشورهای صاحب این ابرصنعت است و باید دید آیا این فرضیات دارای بعد حقیقی نیز می باشد؟
جستارهای وابسته[ویرایش]
پینوشت[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «آخرین وضعیت جنگنده قاهر از زبان سردار دهقان» (fa). به کوشش مشرق نیوز. 2018-01-27. بازبینیشده در 2018-08-11.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ YJC, خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «جنگنده قاهر 313 آماده پرواز در سال 2017/ فایتر ایرانی در زمره هواپیماهای جنگی نسل پنجم دنیا+ مشخصات و تصاویر». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. بازبینیشده در 2018-08-11.
- ↑ «قاهر اف 313 جنگنده تمام ایرانی». خبرگزاری صدا و سیما، ۲۶ فروردین ۱۳۹۶. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۷. بازبینیشده در ۲۶ فروردین ۱۳۹۶.
- ↑ http://www.irinn.ir/news/7743/جنگنده-قاهر-۳۱۳-چه-ویژگیهایی-دارد؟
- ↑ «ویژگی جنگنده «قاهر ۳۱۳» از زبان سردار وحیدی». افکارنیوز، ۱۴ بهمن ۱۳۹۱. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۳. بازبینیشده در ۱۵ بهمن ۱۳۹۱.
- ↑ Soltis, Andy (2013-02-08). "Aviation experts say new Iranian stealth jet is a pathetic hoax that can't even fly". NYPOST.com. Retrieved 2013-02-13.
- ↑ "Iran unveils new indigenous stealth fighter "Qaher 313″. And here's a detailed analysis". The Aviationist. 2013-02-02. Retrieved 2013-02-02.
- ↑ "Turkey: U.S. Embassy bomber was convicted of terrorism in 1997". هاآرتص. Reuters, Associated Press. 2013-02-02. Retrieved 2013-02-02.
A closer look at the example presented to the regime’s leaders, including President Mahmoud Ahmadinejad and Defense Minister احمد وحیدی، looks like little more than a glorified mock-up that seems to have been built with leftover props from a cheap science-fiction flick. [...] The blurry video published by the Iranians purporting to show the Qaher 313 in flight seems to show not a manned fighter jet but a small radio-operated drone.
- ↑ "EU's Lady Ashton given 'cover-up' in Iran press" Cyrus Amini
- ↑ Cyrus Amini (2013-02-02). "Qaher F313: Iran unveils home-made 'stealth' fighter" (report with video). BBC Persian. BBC News Online. Retrieved 2013-02-02.
- ↑ "Ahmadinejad unveils Iran's newest fighter jet". Google News. AP. 2013-02-02. Retrieved 2013-02-02.
- ↑ http://www.mashreghnews.ir/news/710730
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Qaher-313 / Conqueror-313 / Dominant 313 / F-313 Global Security
- ↑ Iran's New Qaher 313 Stealth Fighter Would Be Perfect For Attacking The US Navy Business Insider, 2 February 2013
- ↑ Iran reveals new Qaher 313 stealth fighter|accessdate, Flight Global, 3 February 2013.
- ↑ Cenciotti, David. “Iran tries to debunk criticism: “Here are F-313 stealth fighter jet’s top 10 features””. The Aviationist, February 4 2013. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 5 February.
- ↑ Iran’s cutting-edge fighter a hoax, critics claim Times Of Israel, ILAN BEN ZION , 3 February 2013
- ↑ Qaher F313: Iran unveils home-made 'stealth' fighter, BBC, 2 February 2013.
- ↑ Turkey: U.S. Embassy bomber was convicted of terrorism in 1997, HAARETZ, 2 Feb 2013.
- ↑ جانشین وزیر دفاع خبر داد عقبنشینی ناوگان دشمن در پی تست موشک کروز ایرانی روزنامه سیاست روز، ۲۷ فروردین ۱۳۹۲
- ↑ «ایران جایگزینی S-400 و آنتی2500 بهجای S-300 را قبول نکرد». shafaf.ir. بازبینیشده در 2016-08-27.
منابع[ویرایش]
- هواپیمای جنگنده قاهر ۳۱۳ ساخت وزارت دفاع با حضور رئیسجمهور رونمایی شد، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، ۲۱ فروردین ۱۳۹۲.
- «جنگنده قاهر ۳۱۳ چه ویژگیهایی دارد؟»، خبرآنلاین
- جنگنده قاهر ۳۱۳، مشرق نیوز