کارن‌وندیان

قارِن‌وَندیان یا کارِن‌وَندیان، خاندانی ایرانی‌تبار و پادشاهان طبرستان در شمال ایران بودند. مرکز حکومت قارن وندان در دهستان لفور در شهرستان سوادکوه بوده‌است. پادشاهان این دودمان که مازیار نیز از آن بود، به دلیل آنکه تبارشان به سوخرا می‌رسید به سوخرائیان و به سبب انتسابشان به خاندان کارن به کارن‌وندیان معروفند، و هریک از اسپهبدان این دودمان به لقب گَرشاه (شاه کوهستان) شناخته می‌شدند.

آغاز شاهی این دودمان در طبرستان از زمان انوشیروان خسرو یکم پسر قباد بود که با از میان برداشتن برادر خود کیوس که از سوی پدرش قباد فرمانروای تبرستان شده بود، قارن پسر سوخرا را از سال ۵۶۵ میلادی و بعد رتبهٔ سپهبدی طبرستان داد و حکومت این ناحیه را وارث به خانواده او ویژه گردانید. خود سوخرا پسر ویشاپور سرکردهٔ کارن بود. خاندان کارن یا خاندان کارن پهلوی (به پارسی میانه: کارِن پَهلَوْ) یک خاندان ایرانی (آریایی) و سکایی‌تبار و یکی از هفت خاندان ممتاز ایران باستان در عصر اشکانیان و ساسانیان بودند. اکثر تاریخدانان خاندان کارن را از نسل کارن بزرگ (کارن فرزند کاوه و نوه فریدون) می‌دانند که طبرستان مرکز فرمانروایی آنها بوده.

ونداد هرمزد و مازیار دو تن از اسپهبدان این دودمان بودند که علیه خلافت عباسیان قیام کردند. شورش طبرستان به رهبری وندادهرمزد و قیام سرخ‌علمان به رهبری مازیار، هر دو به شکست انجامید و قدرت و قلمرو کاروندیان از دست رفت. تبار مازیار که آخرین اسپهبد کارنوندی بود، از این قرار است: مازیار پسر قارن، قارن پسر وندادهرمزد، وندادهرمزد از نواده‌های کارن بزرگ بود.

مهم‌ترین آبادی شهریارکوه آسران بوده‌است. آخرین فرمانروای قارنوند آسران در شهریارکوه ملک محمود ولاش (بلاش) بوده‌است که در قرن ۱۴ میلادی درجنگ با میر عمادالدین سرسلسله حکمرانان مرتضوی طبرستان شکست خورده و به ناچار به اصفهان عزیمت می‌کند و بدین ترتیب حکومت محدود قارن‌وندان منقرض می‌شود میرعماد برای جلوگیری از «شورش مردم چاشم در حمایت از ملک محمود بلاش» ۴۰۰ خانوار آنانرا به خلرد می‌کوچاند.

منابع

• هدایت، صادق، مازیار، تهران: سازمان انتشارات جاویدان، ۱۳۱۲.
• تاریخ سربداران عبدالرفیع حقیقت
• شجره الامجاد فی تاریخ میرعماد از آیت‌الله سیدحسین بنافتی