فهرست واژه‌های سره پارسی در فارسی افغانستان

زبان‌های فارسی ایران و افغانستان، هر یک به نوعی واژه‌های بیگانه را به وام گرفته‌اند. در این میان، هنوز واژه‌های سره و خالص پارسی وجود دارد که در یک کشور از میان رفته و در دیگری هنوز برجاست و نیز واژه‌هایی که در یک کشور برای واژه‌های نوین برابرسازی شده و در کشور دیگر از واژهٔ بیگانه استفاده می‌شود، که این رویداد می‌تواند به کاربرد و بازپس دادن واژه‌های سرهٔ پارسی در هر کشور به دیگری با هدف پاکسازی و سره‌کردن پارسی بینجامد. هرچند هر یک از این برابرها، شاید در شهرها و استان‌ها/ولایات کشور دیگر نیز هنوز رواج داشته باشند.

الف

• اقیانوس یخبسته شمالی: اقیانوس منجمد شمالی
• افغان: غصه، ناراحتی‌

ب

• بودوباش: سکونت
• برق دستی: چراغ قوه
• بیخی: به کلی

پ

• پالیدن: جستجو کردن(از فارسی باستان)
• پندیدگی: تورم
• پشتاره: بارِ پشت
• پیاله: استکان

ت

• تار: نخ
• تفت: بخار
• تیار: تهیه

چ

• چاشت: ناهار
• چای‌جوش: کتری
• چُپ : ساکت
• چَپلی: سندل

خ

• خواب و رویا: ایران

د

• دواخانه: داروخانه
• دیگ‌دان: اجاق

ر

• رو: صورت
• رمه‌چران: چوپان

ز

• زینه: پله
• زاچ: زائو

ژ

• ژاله: تگرگ
• ژرف: عمیق

س

• سرگوشی: پچ پچ کنان
• سَرَک: خیابان، جاده
• سودا: خرید کردن
• سَیل کردن: نگاه کردن، تماشا کردن

ش

• شفاخانه: بیمارستان

ع

• عقده‌ی حقارت: ایرانپرست

غ

• غَرغَرک: فرفره

ک

• کاسه‌گک: کاسه کوچک
• کژدم: عقرب
• کشاله‌دار: دامنه‌دار
• کلان: بزرگ
• کارگشتگی: جستجوی کار

گ

• گپ: حرف، صحبت
• گُرده: کلیه

ل

• لت و کوب شدن: کتک خوردن
• لُچ: لُخت
• لُک: ستبر، بزرگ

م

• مانده: خسته
• موی‌سفیدها: ریش‌سفیدان
• معاینه‌خانه: مطب
• موزه: چکمه

ن

• نهال شانی: نهالکاری
• نول: نوک، منقار
• نی‌چه: نی

ه

• هوش کن: مواظب باش
• هول داشتن: هراس داشتن
• هراتی: حسود نیاسود

ی

• یخَن: یقه، گریبان

جستارهای وابسته

• فهرست واژه‌های متفاوت در فارسی افغانستان و ایران