فهرست نخست‌وزیران ایران

فهرست زیر نام کسانی است که در ایران به نخست‌وزیری (رئیس‌الوزرایی) رسیده‌اند و شامل نخست‌وزیران دوره‌های فترت یا استبداد صغیر در سال های ۱۹۰۷ تا ۱۹۰۸ نیز هستند.

نام		نگاره	زایش–مرگ	آغاز وزارت	پایان وزارت	حزب سیاسی	رئیس حکومت
• دولت عِلّیه ایران (۱۲۸۵–۱۳۰۴)
۱	نصرالله مشیرالدوله		؟–۱۲۸۶ ه‍.خ	۹ مرداد ۱۲۸۵ ه‍.خ	۱۸ اسفند ۱۲۸۵ ه‍.خ	مستقل	محمدعلی شاه
۲	سلطانعلی وزیر افخم		۱۲۸۴ ه‍.ق–۱۲۹۷ ه‍.خ	۶ صفر ۱۳۲۵ ه‍.ق (۲ فروردین ۱۲۸۶ ه‍.خ)	۱۶ ربیع‌الاول ۱۳۲۵ ه‍.ق (۸ اردیبهشت ۱۲۸۶ ه‍.خ)	مستقل
۳	علی‌اصغر اتابک		۱۲۷۵ ه‍.ق–۱۲۸۶ ه‍.خ	۲۰ ربیع‌الاول ۱۳۲۵ ه‍.ق (۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۶ ه‍.خ)	۲۱ رجب ۱۳۲۵ ه‍.ق (۸ شهریور ۱۲۸۶ ه‍.خ)	مستقل
۴	احمد مشیرالسلطنه		۱۲۵۹ ه‍.ق–۱۲۹۷ ه‍.خ	۷ شعبان ۱۳۲۵ ه‍.ق (۲۳ شهریور ۱۲۸۶ ه‍.خ)	۱۰ رمضان ۱۳۲۵ ه‍.ق (۲۴ مهر ۱۲۸۶ ه‍.خ)	مستقل
۵	ابوالقاسم ناصرالملک		۱۲۷۲ ه‍.ق–۱۳۰۶ ه‍.خ	۱۸ رمضان ۱۳۲۵ ه‍.ق (۳ آبان ۱۲۸۶ ه‍.خ)	۱۴ ذیقعدهٔ ۱۳۲۵ ه‍.ق (۱۴ آذر ۱۲۸۶ ه‍.خ)	مستقل
۶	حسینقلی نظام‌السلطنه		۱۲۴۸ ه‍.ق–۱۳۲۶ ه‍.ق	۱۶ ذیقعدهٔ ۱۳۲۵ ه‍.ق (۳۰ آذر ۱۲۸۶ ه‍.خ)	آخر ربیع‌الثانی ۱۳۲۶ ه‍.ق (۱۰ خرداد ۱۲۸۷ه‍.خ)	مستقل
۷	احمد مشیرالسلطنه		۱۲۵۹ ه‍.ق–۱۲۹۷ ه‍.خ	۱۴ ربیع‌الثانی ۱۳۲۶ ه‍.ق (تداخل تاریخ‌ها از منبع است.)	۱۰ ربیع‌الثانی ۱۳۲۷ ه‍.ق	مستقل
۸	کامران میرزا		؟–؟	۹ اردیبهشت ۱۲۸۸	۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۸	مستقل
—	ابوالقاسم ناصرالملک (کابینه به نام او تشکیل شد؛ ولی او مسئولیت را نپذیرفت.)		۱۲۷۲ ه‍.ق–۱۳۰۶ ه‍.خ	۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۸	۱۸ اردیبهشت ۱۲۸۸	مستقل
۹	جواد سعدالدوله		۱۲۵۷ ه‍.ق–۱۳۰۸ ه‍.خ	۱۸ اردیبهشت ۱۲۸۸	۲۲ تیر ۱۲۸۸	مستقل
کابینهٔ بدون نخست‌وزیر				۲۶ تیر ۱۲۸۸	۸ مهر ۱۲۸۸		احمد شاه
۱۰	محمدولی سپهدار اعظم		۱۲۶۴ ه‍.ق–۱۳۰۵ ه‍.خ	۸ مهر ۱۲۸۸	۲ مرداد ۱۲۸۹	مستقل
۱۱	حسن مستوفی‌الممالک		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۱۱ ه‍.خ	۱۷ رجب ۱۳۲۸ ه‍.ق (۳ امرداد ۱۲۸۹ ه‍.خ)	۲۴ صفر ۱۳۲۹ ه‍.ق (۴ اسفند ۱۲۸۹ ه‍.خ)	مستقل
۱۲	محمدولی سپهدار اعظم		۱۲۶۴ ه‍.ق–۱۳۰۵ ه‍.خ	۱۰ ربیع‌الاول ۱۳۲۹ ه‍.ق (۲۰ اسفند ۱۲۸۹ ه‍.خ)	۲۷ تیر ۱۲۹۰	اعتدالیون
۱۳	نجفقلی صمصام‌السلطنه		۱۲۷۰ ه‍.ق–۱۳۰۹ ه‍.خ	۲۷ رجب ۱۳۲۹ ه‍.ق (۲ امرداد ۱۲۹۰ ه‍.خ)	۱۲۹۱ ه‍.خ	مستقل
۱۴	محمدعلی علاءالسلطنه		۱۲۵۴ ه‍.ق–۱۳۳۶ ه‍.ق	۱ بهمن ۱۲۹۱ ه‍.خ	امرداد ۱۲۹۲ ه‍.خ	مستقل
۱۵	حسن مستوفی‌الممالک		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۱۱ ه‍.خ	۲۶ امرداد ۱۲۹۲	۲۰ اسفند ۱۲۹۳	مستقل
۱۶	حسن مشیرالدوله		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۱۴ ه‍.خ	۲۴ اسفند ۱۲۹۳	۷ اردیبهشت ۱۲۹۴ (۹ جمادی‌الثانی ۱۳۳۳ ه‍.ق از دفتر هیئت دولت)	مستقل
۱۷	عبدالمجید عین‌الدوله		۱۲۶۱ ه‍.ق–۱۳۰۶ ه‍.خ	۱۶ جمادی‌الثانی ۱۳۳۲ ه‍.ق ۱۰ اردیبهشت ۱۲۹۴	۱۱ تیر ۱۲۹۴	مستقل
۱۸	حسن مستوفی‌الممالک		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۱۱ ه‍.خ	۱۲ مرداد ۱۲۹۴	۱۲ دی ۱۲۹۴	مستقل
۱۹	عبدالحسین فرمانفرما		۱۲۷۶ ه‍.ق–۱۳۱۸ ه‍.خ	۱۵ دی ۱۲۹۴	۱۲ اسفند ۱۲۹۴	مستقل
۲۰	محمدولی سپهسالار اعظم		۱۲۶۴ ه‍.ق–۱۳۰۵ ه‍.خ	۱۴ اسفند ۱۲۹۴	شهریور ۱۲۹۵	اعتدالیون
۲۱	حسن وثوق‌الدوله		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۲۹ ه‍.خ	۱۷ مرداد ۱۲۹۵ (تداخل از منبع است.)	۶ خرداد ۱۲۹۶	مستقل
۲۲	محمدعلی علاءالسلطنه		۱۲۵۴ ه‍.ق–۱۳۳۶ ه‍.ق	۸ خرداد ۱۲۹۶	۲۸ آبان ۱۲۹۶	مستقل
۲۳	عبدالمجید عین‌الدوله		۱۲۶۱ ه‍.ق–۱۳۰۶ ه‍.خ	۲۸ آبان ۱۲۹۶	[۲۶] دی ۱۲۹۶	مستقل
۲۴	حسن مستوفی‌الممالک		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۱۱ ه‍.خ	۷ دی ۱۲۹۶	۵ اردیبهشت ۱۲۹۷	مستقل
۲۵	نجفقلی صمصام‌السلطنه		۱۲۷۰ ه‍.ق–۱۳۰۹ ه‍.خ	۸ اردیبهشت ۱۲۹۷	۱۱ مرداد ۱۲۹۷	مستقل
۲۶	حسن وثوق‌الدوله		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۲۹ ه‍.خ	۱۱ مرداد ۱۲۹۷	۳ تیر ۱۲۹۹	مستقل
۲۷	حسن مشیرالدوله		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۱۴ ه‍.خ	۱۰ تیر ۱۲۹۹	۴ آبان ۱۲۹۹	مستقل
۲۸	فتح‌الله سپهدار اعظم		؟–۱۳۱۵ ه‍.خ	۵ آبان ۱۲۹۹	۳ اسفند ۱۲۹۹	مستقل
۲۹	سید ضیاءالدین طباطبایی		۱۲۷۰ ه‍.خ–۱۳۴۸ ه‍.خ	۳ اسفند ۱۲۹۹	۱۴ خرداد ۱۳۰۰	مستقل
۳۰	احمد قوام‌السلطنه		۱۲۵۲ ه‍.خ–۱۳۳۴ ه‍.خ	۱۴ خرداد ۱۳۰۰	۲۷ دی ۱۳۰۰	مستقل
۳۱	حسن مشیرالدوله		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۱۴ ه‍.خ	۲ بهمن ۱۳۰۰	۲۲ خرداد ۱۳۰۱	مستقل
۳۲	احمد قوام‌السلطنه		۱۲۵۲ ه‍.خ–۱۳۳۴ ه‍.خ	۲۷ خرداد ۱۳۰۱	۲۹ دی ۱۳۰۱	مستقل
۳۳	حسن مستوفی‌الممالک		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۱۱ ه‍.خ	۲۵ بهمن ۱۳۰۱	۲۴ خرداد ۱۳۰۲	مستقل
۳۴	حسن مشیرالدوله		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۱۴ ه‍.خ	۲۴ خرداد ۱۳۰۲	آخر شهریور ۱۳۰۲	مستقل
۳۵	رضاخان سردارسپه		۱۲۵۶ ه‍.خ–۱۳۲۳ ه‍.خ	آبان ۱۳۰۲	۲۱ آذر ۱۳۰۴	ارتش
• کشور شاهنشاهی ایران (۱۳۰۴–۱۳۵۷)
—	محمدعلی فروغی (سرپرست)		۱۲۵۷ ه‍.خ–۱۳۲۱ ه‍.خ	۲۹ آذر ۱۳۰۴	۱۵ خرداد ۱۳۰۵	حزب تجدد	رضا شاه
۳۶	حسن مستوفی		۱۲۹۲ ه‍.ق–۱۳۱۱ ه‍.خ	۱۵ خرداد ۱۳۰۵	۵ خرداد ۱۳۰۶	حزب تجدد
۳۷	مهدی‌قلی هدایت		۷ شعبان ۱۲۸۰ ه‍.ق–۱۳۳۴	۱۱ خرداد ۱۳۰۶	۲۱ شهریور ۱۳۱۲	حزب تجدد
۳۸	محمدعلی فروغی		۱۲۵۷ ه‍.خ–۱۳۲۱ ه‍.خ	۲۶ شهریور ۱۳۱۲	۱۰ آذر ۱۳۱۴	حزب تجدد
۳۹	محمود جم		۱۲۶۴ ه‍.خ–۱۳۴۸ ه‍.خ	۱۱ آذر ۱۳۱۴	۳ آبان ۱۳۱۸	مستقل
۴۰	احمد متین‌دفتری		۱۲۷۵ ه‍.خ–۱۳۵۰ ه‍.خ	۳ آبان ۱۳۱۸	۴ تیر ۱۳۱۹	مستقل
۴۱	علی منصور		۱۲۶۶ ه‍.خ–۱۳۵۳ ه‍.خ	۵ تیر ۱۳۱۹	۵ شهریور ۱۳۲۰	مستقل
۴۲	محمدعلی فروغی		۱۲۵۷ ه‍.خ–۱۳۲۱ ه‍.خ	۵ شهریور ۱۳۲۰	۱۷ اسفند ۱۳۲۰	مستقل
۴۳	علی سهیلی		۱۲۷۵ ه‍.خ–۱۳۳۷ ه‍.خ	۱۸ اسفند ۱۳۲۰	۸ مرداد ۱۳۲۱	مستقل	محمدرضا شاه
۴۴	احمد قوام		۱۲۵۲ ه‍.خ–۱۳۳۴ ه‍.خ	۱۸ مرداد ۱۳۲۱	۲۴ بهمن ۱۳۲۱	مستقل
۴۵	علی سهیلی		۱۲۷۵ ه‍.خ–۱۳۳۷ ه‍.خ	۲۸ بهمن ۱۳۲۱	۲۵ اسفند ۱۳۲۲	مستقل
۴۶	محمد ساعد		۱۲۵۹ ه‍.خ–۱۳۵۲ ه‍.خ	۶ فروردین ۱۳۲۳	۱۸ آبان ۱۳۲۳	مستقل
۴۷	مرتضی‌قلی بیات		۱۲۶۶ ه‍.خ–۱۳۳۶ ه‍.خ	۳۰ آبان ۱۳۲۳	۲۸ فروردین ۱۳۲۴	مستقل
۴۸	ابراهیم حکیمی		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۳۸ ه‍.خ	۱۳ اردیبهشت ۱۳۲۴	۱۳ خرداد ۱۳۲۴	مستقل
۴۹	محسن صدر		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۴۱ ه‍.خ	۱۶ خرداد ۱۳۲۴	۲۹ مهر ۱۳۲۴	مستقل
۵۰	ابراهیم حکیمی		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۳۸ ه‍.خ	۹ آبان ۱۳۲۴	۳۰ دی ۱۳۲۴	مستقل
۵۱	احمد قوام		۱۲۵۲ ه‍.خ–۱۳۳۴ ه‍.خ	۸ بهمن ۱۳۲۴	۱ آذر ۱۳۲۶	حزب دموکرات ایران
۵۲	رضا حکمت		۱۸۹۱–۱۹۷۸	۲۶ آذر ۱۳۲۶	۶ دی ۱۳۲۶ (استعفا داد)	مستقل
۵۳	ابراهیم حکیمی		۱۲۵۰ ه‍.خ–۱۳۳۸ ه‍.خ	۶ دی ۱۳۲۶	۱۸ خرداد ۱۳۲۷	مستقل
۵۴	عبدالحسین هژیر		۱۹۰۲–۱۹۴۹	۲۳ خرداد ۱۳۲۷	۱۶ آبان ۱۳۲۷	مستقل
۵۵	محمد ساعد		۱۲۵۹ ه‍.خ–۱۳۵۲ ه‍.خ	۲۲ آبان ۱۳۲۷	۲ فروردین ۱۳۲۹	مستقل
۵۶	علی منصور		۱۲۶۶ ه‍.خ–۱۳۵۳ ه‍.خ	۸ فروردین ۱۳۲۹	۵ تیر ۱۳۲۹	مستقل
۵۷	حاج‌علی رزم‌آرا		۱۲۸۰ ه‍.خ–۱۳۲۹ ه‍.خ	۶ تیر ۱۳۲۹	۱۶ اسفند ۱۳۲۹ (ترور شد)	ارتش
—	خلیل فهیمی (سرپرست)		۱۸۷۶–۱۹۵۳	۱۶ اسفند ۱۳۲۹	۲۱ اسفند ۱۳۲۹	مستقل
۵۸	حسین علاء		۱۲۶۱ ه‍.خ–۱۳۳۴ ه‍.خ	۲۱ اسفند ۱۳۲۹	۶ اردیبهشت ۱۳۳۰	مستقل
۵۹	محمد مصدق		۱۸۸۲–۱۹۶۷	۸ اردیبهشت ۱۳۳۰	۲۶ تیر ۱۳۳۱	جبههٔ ملی ایران
۶۰	احمد قوام		۱۲۵۲ ه‍.خ–۱۳۳۴ ه‍.خ	۲۷ تیر ۱۳۳۱	۳۰ تیر ۱۳۳۱	حزب دموکرات ایران
۶۱	محمد مصدق		۱۸۸۲–۱۹۶۷	۳۱ تیر ۱۳۳۱	۲۸ مرداد ۱۳۳۲	جبههٔ ملی ایران
۶۲	فضل‌الله زاهدی		۱۸۹۷–۱۹۶۳	۲۲ یا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲	۱۶ فروردین ۱۳۳۴	ارتش
۶۳	حسین علاء		۱۲۶۱ ه‍.خ–۱۳۳۴ ه‍.خ	۱۷ فروردین ۱۳۳۴	۱۴ فروردین ۱۳۳۶	مستقل
۶۴	منوچهر اقبال		۱۲۸۸ ه‍.خ–۱۳۵۶ ه‍.خ	۱۵ فروردین ۱۳۳۶	۷ شهریور ۱۳۳۹	حزب ملّیون
۶۵	جعفر شریف‌امامی		۱۲۸۹ ه‍.خ–۱۳۷۸ ه‍.خ	۹ شهریور ۱۳۳۹	۱۴ اردیبهشت ۱۳۴۰	مستقل
۶۶	علی امینی		۱۹۰۵–۱۹۹۲	۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۰	۲۷ تیر ۱۳۴۱	مستقل
۶۷	اسدالله علم		۱۹۱۹–۱۹۷۸	۲۸ تیر ۱۳۴۱	۱۷ اسفند ۱۳۴۲	حزب مردم
۶۸	حسنعلی منصور		۱۹۲۳–۱۹۶۵	۱۷ اسفند ۱۳۴۲	۶ بهمن ۱۳۴۳ (ترور شد)	حزب ایران نوین
۶۹	امیرعباس هویدا		۱۹۱۹–۱۹۷۹	۶ بهمن ۱۳۴۳	۱۵ مرداد ۱۳۵۶	حزب ایران نوین ↓ حزب رستاخیز
۷۰	جمشید آموزگار		۱۹۲۳–۲۰۱۶	۱۶ مرداد ۱۳۵۶	۵ شهریور ۱۳۵۷	حزب رستاخیز
۷۱	جعفر شریف‌امامی		۱۹۱۰–۱۹۹۸	۵ شهریور ۱۳۵۷	۱۵ آبان ۱۳۵۷	مستقل
۷۲	غلامرضا ازهاری		۱۹۱۲–۲۰۰۱	۱۵ آبان ۱۳۵۷	۱۲ دی ۱۳۵۷	ارتش
۷۳	شاپور بختیار		۱۹۱۵–۱۹۹۱	۱۴ دی ۱۳۵۷	۲۲ بهمن ۱۳۵۷	مستقل
• جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۷ تا کنون)
۷۴	مهدی بازرگان		۱۹۰۷–۱۹۹۵	۱۵ بهمن ۱۳۵۷	۱۵ آبان ۱۳۵۸	نهضت آزادی
شورای انقلاب اسلامی (رئیس شورای انقلاب: ابوالحسن بنی‌صدر) (سرپرست نهاد نخست‌وزیری: صادق طباطبایی)			–	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۲۱ مرداد ۱۳۵۹	–
۷۵	محمدعلی رجایی		۱۹۳۳–۱۹۸۱	۲۱ مرداد ۱۳۵۹	۱۳ مرداد ۱۳۶۰	حزب جمهوری اسلامی	ابوالحسن بنی‌صدر
۷۶	محمدجواد باهنر		۱۹۳۳–۱۹۸۱	۱۳ مرداد ۱۳۶۰	۸ شهریور ۱۳۶۰ (ترور شد)	حزب جمهوری اسلامی	محمدعلی رجایی
—	محمدرضا مهدوی کنی (سرپرست)		۱۹۳۱–۲۰۱۴	۱۱ شهریور ۱۳۶۰	۹ آبان ۱۳۶۰	جامعهٔ روحانیت مبارز
۷۷	میرحسین موسوی خامنه		۱۹۴۲–	۱۱ آبان ۱۳۶۰	۲۴ مرداد ۱۳۶۸ (استعفا داد.)	حزب جمهوری اسلامی ↓ مستقل	سید علی خامنه‌ای
این منصب حکومتی در پی همه‌پرسی ۶ مرداد ۱۳۶۸ حذف شد و «رئیس جمهور ایران» ریاست هیئت وزیران را عهده‌دار شد.

جستارهای وابسته

• فهرست وزیران اعظم ایران

منابع

• سفری، محمدعلی، مشروطه‌سازان، نشر علم چمران
• کتاب «از سید ضیاء تا بختیار»، نوشته: مسعود بهنود، چاپ: تهران، نشر جاویدان، ۱۳۶۹.
• محمودیان، علی‌اکبر، نگاهی به تهران از آغاز تاکنون، با همکاری: هوشنگ قاسمی، غلامرضا هوشمند فینی، و... ، ناشر: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.

پیوند به بیرون

• فهرست رهبران ایران
• فهرست دولت‌مردان ایران