فلیکس ژرژینسکی

فلیکس ژرژینسکی
فلیکس ژرژینسکی در سال ۱۹۱۸
چکا
دوره مسئولیت ۲۰ دسامبر ۱۹۱۷ – ۶ فوریه ۱۹۲۲
اصلی	ولادیمیر لنین
پس از	ایجاد پست
پیش از	انحلال پست
Director of the GPU
دوره مسئولیت ۶ فوریه ۱۹۲۲ – ۱۵ نوامبر ۱۹۲۳
اصلی	ولادیمیر لنین
پس از	ایجاد پست
پیش از	انحلال پست
Director of the OGPU
دوره مسئولیت ۱۵ نوامبر ۱۹۲۳ – ۲۰ ژوئیه ۱۹۲۶
پس از	ایجاد پست
پیش از	ویاچسلاو منژینسکی
People's Commissariat of VSNKh
دوره مسئولیت ۲ فوریه ۱۹۲۴ – ۲۰ ژوئیه ۱۹۲۶
پس از	آلکسی رایکوف
پیش از	والرین کویبیشف
اطلاعات شخصی
زاده	فلیکس ادموندوویچ ژرژینسکی ۱۱ سپتامبر ۱۸۷۷ Ivyanets, Ashmyany county, Vilna Governorate، امپراتوری روسیه
درگذشته	۲۰ ژوئیهٔ ۱۹۲۶ (۴۸ سال) مسکو، روسیه شوروی، اتحاد شوروی
ملیت	لهستان
حزب سیاسی	حزب کمونیست اتحاد شوروی (۱۹۲۶–۱۹۱۷)
دیگر عضویت‌های سیاسی	SDKPiL (۱۹۰۰–۱۹۱۷) LSDP (۱۸۹۶–۱۹۰۰) SDKP (۱۸۹۵–۹۶)
همسر(ان)	سوفیا زیگموندنوا ژرژینسکایا
فرزندان	یان فلیکسوویچ ژرژینسکی

فلیکس ادموندوویچ ژرژینسکی (روسی: Фе́ликс Эдму́ндович Дзержи́нский لهستانی: Feliks Dzierżyński؛ زاده ۱۱ سپتامبر ۱۸۷۷ – درگذشته ۲۰ ژوئیهٔ ۱۹۲۶) ملقب به فلیکس آهنین، یک انقلابی مارکسیست، بلشویک و سیاست‌مدار اهل لهستان بود. ژرژینسکی بنیان‌گذار و اولین رئیس چکا بود.

«ژرژینسکی» در سال ۱۸۷۷ در خانواده ای اشرافی به دنیا آمد. او بیشتر جوانی خود را در زندان‌های تزارها بسر برده‌ بود و خدمات زیادی را برای به پیروزی رساندن انقلاب اکتبر به رهبری لنین در روسیه انجام داد. تا قبل از احراز مقام ریاست سازمان نوبنیاد «چکا» فرماندهی گارد محافظ مقر حکومت بلشویکی اتحاد شوروی را عهده‌دار بود و خشونت و نظامی‌گری وی نظر مساعد لنین را جلب کرد. او اعضای «چکا» را از عناصر عقده‌ای و بی‌رحم انتخاب می‌کرد. نقل می‌کنند که «ژرژینسکی» در هر یک از مراکز پلیس، محوطه‌ای را برای اعدام متهمین در نظر گرفته بود. هر شب که قرار بود افرادی به جوخه آتش سپرده شوند در بیرون این محوطه و در اطراف آن کامیون هائی قراضه و پر سر و صدا بی‌جهت رفت‌وآمد می‌کردند تا صدای رگبار مسلسل در داخل محوطه با صدای گوشخراش کامیون‌ها درهم بیامیزد و کسی متوجه اعدام‌های پی در پی نشود.

روابط با لنین

لنین انتقادات خارجی از خشونت و ترور در روسیه را رد می‌کرد و آن را تبلیغات دروغ سرمایه‌داری جهانی علیه نخستین حکومت سوسیالیستی جهان می‌نامید. او در یکی از نطق‌های خود در اکتبر ۱۹۱۸ و همچنین طی سخنرانی خود در هفتمین کنگره شوراها گفت

«تروریسم و خشونت به ما تحمیل شده و شدت عمل ما واکنش تحریکات و تهاجم سرمایه‌داری جهانی برای سرنگونی حکومت شوروی است…»

در سپتامبر سال ۱۹۱۸ چکا پس از اعلان فرمان «ترور سرخ» اختیار یافت که مظنونین را به میل خود و بدون مراجعه به دادگاه اعدام یا زندانی کند. اقدامات مخفیانه و خشونت‌آمیز چکا اثرات روانی بسیار بدی بر مردم داشت. «چکا» کم‌کم از صورت یک سازمان پلیسی به صورت یک تشکیلات نظامی درآمد و گاردهای ضربت این سازمان علاوه بر شرکت در عملیات پلیسی و سرکوبی تظاهرات و اعتراضات و اعتصابات در موارد لزوم در عملیات نظامی هم شرکت می‌کرد. تعداد کسانی که طی سه سال اول عمر چکا یعنی تا اواخر سال ۱۹۲۰ به دست مأموران این سازمان کشته شدند بین دویست‌هزار تا پانصدهزار نفر تخمین زده‌اند.

این سازمان شامل یک اداره اسرار سیاسی برای مراقبت از مردم و اداره ویژه‌ای برای کنترل ارتش بود. سازمان مزبور بر حمل و نقل و ارتباطات نیز نظارت داشت. سیستم اردوگاه‌های کار اجباری در زمان چکا تشکیل شد. در سال ۱۹۲۲ نام این سازمان به «گ.پ. یو» تغییر کرد (G.P.U) که به معنای «اداره سیاسی دولتی» است. سپس این نام به «او.گ.پ. یو» تبدیل شد (O.G.P.U) که به معنای «اداره سیاسی دولت متحده» است، و این زمانی بود که جمهوری‌های مختلف شوروی تشکیل «اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی» را دادند.

منابع

• طلوعی، محمود (۱۳۶۷). از لنین تا گورباچف. هفته.