فعل ناگذر
فعل ناگُذر[۱] یا فعل لازم فعلیست که به مفعول نیازی نداشته باشد و برای کامل شدن معنی جملهای که در آن قرار گرفته فقط نیاز به نهاد باشد. مانند آمدن (پرویز [نهاد] آمد [فعل]). برعکس فعلهای ناگذرا، فعلهای گذرا (متعدی) برای کامل شدن معنی، به مفعول نیاز دارند. مانند: آوردن (پرویز [نهاد] گل [مفعول] را [نشانه مفعولی] آورد [فعل و مفعول] فعلهای لازم به مفعول، متمم یا مسند نیاز ندارند. کاربرد این نقش ها به همراه فعل ناگذرا اشتباهست.[۲] فعلهای ناگذرا بیشتر فعلهائی هستند که نشاندهندهٔ عملیست که طی آن نوعی تغییر در وضعیت و خصوصیات فاعل به وجود میآورد. بهطور مثال نشستن و برخاستن که تغییر وضعیت او را نشان میدهد.
نمونه فعلهای ناگذرا: رفتن، مردن، آمدن، نشستن، برخاستن، خوابیدن، دویدن، چرخیدن.
فعل از لحاظ ساختمان در ادبیات فارسی دارای چهار گونه دیگر نیز هست.
فعل ناگذرای یکشخصه[ویرایش]
فعل ناگذرای یکشخصه مفعول پذیر نیست و بیشتر به صورت سوم شخص بکار میرود و بجای شناسه یکی از ضمایر متصل (پیبستهای) ـَم، ـَت، ـَش، ـِمان، ـِتان، ـِشان، شخص فعل را نشان میدهد که به آخر اسم قبل از فعل اضافه میشود.
نمونه: خوشم آمد.
به فعل ناگذرای یکشخصه، فعل مرکب پیبستی هم میگویند.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «فعل ناگذر، فعل لازم» [زبانشناسی] همارزِ «intransitive verb»؛ منبع: گروه واژهگزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ فعل ناگذر، فعل لازم)
- ↑ زبان فارسی (۳) و (۴) - سال دوم دبیرستان - چاپ ۱۳۷۸