فصل نان

فصل نان

نویسنده(ها)	علی‌اشرف درویشیان
کشور	تهران، ایران
زبان	فارسی
موضوع(ها)	داستان کوتاه (قصهٔ پیوسته)
گونه(های) ادبی	ادبیات کودک و نوجوان
ناشر	• شباهنگ، ۱۳۵۷ • روزبهان، چاپ هفتم، ۱۳۵۹ • کاروان، ۱۳۸۳ • چشمه، چاپ هجدهم، ۱۳۹۱.
تاریخ نشر	۱۳۵۷
گونه رسانه	کتاب چاپی
شمار صفحات	• ۸۰ صفحه (چاپ اول نشر شباهنگ)  • ۸۴ صفحه (نشر چشمه)
شابک	شابک ‎۶–۲۵۷–۳۶۲–۹۶۴
پس از	آبشوران (۱۳۵۴)
پیش از	سلول ۱۸ (۱۳۵۸)

فصل نان نام یک مجموعه داستان است که توسط علی‌اشرف درویشیان نوشته‌شده‌است. این مجموعه داستان از ۶ داستان کوتاه تشکیل شده و نخستین بار در سال ۱۳۵۷ توسط انتشارات شباهنگ منتشر شده‌است. داستان‌های این مجموعه همانند سایر آثار درویشیان، با نگاهی رئالیستی نوشته‌شده‌اند و نویسنده با پرداختن به مسائل و زندگی فرودستان و انسان‌های حاشیه‌ای جامعه، هم‌زمان به نقد مناسبات اجتماعی-اقتصادی نیز می‌پردازد. محور و جان‌مایهٔ تمام داستان‌های فصل نان، فقر است و در هر یک از آن‌ها، پسر نوجوان دانش‌آموزی که در واقع خود نویسنده است، به بیان و توصیف تجربه‌های زندگی خود پرداخته و فقر شدید، کار شاق تابستانی، بی‌غذایی همیشگی و وضع نابسامان خود و خانوادهٔ تهی‌دست‌اش را وصف می‌کند.

چگونگی نگارش و چاپ

درویشیان در سال ۱۳۵۳ از طرف حکومت محمدرضا پهلوی به ۱۱ سال زندان محکوم شد. او مجموعه داستان فصل نان را در زندان نگارش کرد و آن را از طریق همسرش شهناز دارابیان به خارج از زندان انتقال داد. احمد پوری از شهناز دارابیان نقل می‌کند که درویشیان تمام داستان‌های کتاب را ریزنویسی کرده و در یکی از ملاقات‌ها آن را در کف دست شهناز گذاشته‌بود، شهناز در اولین فرصت آن را در دهانش گذاشته و سپس به بهانهٔ عطسه کردن، دستمالش را درآورده و آن را درون دستمالش عطسه کرده‌بود و بدون این‌که شک بازجویان ساواک را برانگیزد، دستمال را به‌شیوه‌ای کاملاً طبیعی در جیب‌اش گذاشته و بیرون آورده بود. شهناز دارابیان شخصاً کتاب را تایپ کرده و به انتشارات شباهنگ داده‌بود. در ملاقات بعدی، شهناز نسخه‌ای از فصل نان را به علی‌اشرف درویشیان نشان داده‌بود.

جوایز

کتاب فصل نان در سال ۱۳۵۷ و در زمانی که کشور ایران دستخوش جنبشی انقلابی بود، به عنوان کتاب برگزیدهٔ شورای کتاب کودک ایران برگزیده‌شد.

فهرست داستان‌های مجموعه

1. خر نفتی
2. دکان بابام
3. آبگوشت آلوچه
4. یک روز
5. عشق و کاهگل
6. بابای معصومه