سقوط اصفهان (طغرل سلجوقی)

با دیگر سقوط‌های اصفهان اشتباه نگیرید.

محاصره و سقوط اصفهان بدستِ طغرلِ سلجوقی در ۱۸ اَمردادِ سال ۴۴۳ هجریِ قمری رخ داد.

پیش‌زمینه

سلجوقیان که بر غزنویان غلبه کرده و به قدرت رسیده بودند، از آن پس سرگرمِ تصرفِ شهرها یکی پس از دیگری بودند. طغرل ۳ سال پیش از تصرفِ اصفهان، درصددِ تصرف این شهر برآمده بود که مانند یزد، کرمان و فارس در دست یک خانوادهٔ دیلمی بود. ابومنصور فرامرز کاکویه بنیره علاء‌الدوله در مقابل سلطانِ سلجوقی سخت پایداری کرد عاقبت طغرل، خطبه بخواند و از سر فتحِ اصفهان گذشت.

محاصرهٔ دوم

طغرل چشم به اصفهان داشت و می‌خواست آن را مرکز حکومت خود قرار دهد. طغرل بار دیگر در محرم سال ۴۴۲ اصفهان را محاصره کرد و کسال تمال شهر را محصور نمود و مردم را در زحمت شدید انداخت. اصفهان یک‌سال مقاومت کرد و سرانجام در محرمِ سال ۴۴۳، حاکم اصفهان داوطلبانه تسلیم شد و دولت دیالمه کاکویه از این شهر برافتاد. گفته شده است که طغرل به حکمرانِ اصفهان که بر چند شهر دیگر حکومت داشت، وعده داده بود که اگر تسلیم شود، یزد و ابرقو را از او نخواهد گرفت که چنین شد. طغرل ۳ سال پس از تصرفِ اصفهان، بغداد را هم تصرف کرد و به قدرت دیلمیان ایرانی پایان داد.

دیدگاهِ ناصر خسرو دربارهٔ اصفهانِ پس از محاصره

ناصرخسرو قبادیانی در هشتم صفر سنه اربع و اربعین و اربعمائه (۴۴۴ هجری قمری)، دو سال پس از حملهٔ ویرانگرِ طغرل سلجوقی وارد اصفهان شد. در هنگامِ ورودِ وی به شهر، شهر دوباره ساخته شده و بهبودِ نسبی یافته بود. وی در بارهٔ اصفهان چنین می‌گوید:

[اصفهان] شهری است بر هامون نهاده، آب و هوایی خوش دارد و هر جا که ده گز چاه فرو برند، آبی سرد و خوش بیرون آید و شهر دیواری حصین بلند دارد در شهر جویهای آب روان و بناهای نیکو و مرتفع و در میان شهر مسجد آدینه بزرگ نیکو و بارویِ شهر را گفتند سه فرسنگ و نیم است.