پای

یک تکه از پای سیب

این مقاله دربارهٔ یک غذا است. برای عضوی از بدن، پا را ببینید.

پای (به انگلیسی: Pie) یا تورت یک ظرف غذا پخته شده‌است که معمولاً با لایه خمیر شیرینی پوشش داده می‌شود یا به‌طور کامل از مواد شیرینی ساخته می‌شود. پای در واقع نوعی خوراک پیراشکی‌مانند است که از دو بخش تشکیل می‌شود: یک بخش آن لایه خمیری است و بخش دیگر موادی است که درون این خمیر قرار می‌گیرد. پای بر اساس لایه خود دسته‌بندی می‌شود.

پای پُر (تک پوسته یا از پایین پوسته)، لایه خمیر شیرینی همانند ظرف شیرینی‌پزی در زیر و مواد در بالای لایه شیرینی قرار می‌گیرد و روی مواد غذایی، باز گذاشته‌است. این نوع پای‌ها را تارت می‌نامند. که بیشتر در پای‌های شیرین اینگونه‌است. ولی یکی از معروف‌ترین پای‌های شور مزه که فقط قسمت زیرش خمیر دارد، پای کیش می‌باشد.

پای بالا پوسته، که مواد پای در پایین ظرف می‌باشد و روی این مواد را با خمیر پای می‌پوشانند.

پای دو پوسته، مواد را درون خمیر قرار داده و خمیر را می‌پیچند؛ یعنی موادغذایی به‌طور کامل در پوسته‌ای از شیرینی محصور می‌شود.

برای پوسته پای مواد مختلفی استفاده می‌شود، از جمله پودر شیرینی پزی بیسکویت یا سیب زمینی له شده و معمولاً خمیر پای، حاوی کره بوده که فراورده پوک و تردی را ایجاد می‌کند. و برای مواد داخل پای (پیراشکی) موادی چون انواع گوشت، ماهی، سبزیجات، میوه، مربا، مارمالاد، انواع پنیر، خامه، شکلات، کاسترد، مغز میوه یا دیگر انواع مواد شور یا شیرین می‌شوند.

اگر لازم باشد که خمیر پای بیشتر از مواد داخل پای بپزد، ابتدا خمیر را پخته و سپس مواد داخل پای را اضافه نموده و برای مدت کوتاهی دوباره آن را می‌پزند. گاهی اصلاً پخت مجدد لازم نیست و تنها پس از اضافه نمودن مواد به خمیر پای و سرد شدن خمیر پخته، آن را در یخچال می‌گذارند.

تاریخچه

پای گوشت پخته شده با گوشت گاو و سبزیجات

پای اولین بار در حدود ۹۵۰۰ سال قبل از میلاد پخته شد، در مصر دوره نوسنگی، هنگامی که از آسیاب سنگی، از گیاهان و جانوران اهلی در زندگی روستایی استفاده می‌شدو صنایع دستی مانند کوزه‌گری و بافندگی رواج داشت. پای در ابتدا در کاغذ بسته‌بندی عسل به عنوان درمان در داخل یک پوشش جو، گندم، مصرف می‌شده‌است. مورخان بر این باورند که یونانیان سرچشمه شیرینی پای هستند. بعدها به خمیر آرد (با اضافه کردن چربی و تبدیل آن به شیرینی)، در اطراف گوشت پیچیده، گوشت قرمز بسته‌بندی شده را فراهم می‌کرد و بسیار سبک‌وزن و دارنده مهر و موم شده برای سفرهای دریایی طولانی مناسب بود. در تاجگذاری هشت ساله انگلیسی پادشاه هنری ششم (۱۴۲۲–۱۴۶۱) در ۱۴۲۹، پای پخته طاووس متشکل از پخته طاووس در پوست خود در پای طاووس پر نصب شده‌است. اغلب پرندگان پخته شده توسط آشپز سلطنتی اروپا در بالای پای برای شناسایی محتویات پر قرار می‌گرفت مهاجران اولیه دستور العمل‌های پای خود را با آن‌ها به آمریکا ارمغان آورد، تطبیق مواد و تکنیک‌های موجود آن‌ها را در دنیای جدید است. پای خود را در انواع توت‌ها و میوه‌ها با اشاره به آن‌ها را با آمریکایی‌های بومی بودند

تفاوت منطقه‌ای

پای گوشت را با موادی از قبیل پنیر، استیک، گوشت گاو چرخ شده، یا مرغ و قارچ در بریتانیا محبوب هستند، در استرالیا و نیوزیلند به عنوان نوعی اسنک بسیار مورد مصرف قرار می‌گیرند. پای را معمولاً همراه با چیپس سیب زمینی می‌خورند.

پای دیگ یک غذای محبوب آمریکایی، به‌طور معمول با گوشت (به خصوص گوشت گاو، گوشت مرغ یا بوقلمون)، آبگوشت، و سبزیجات مخلوط (سیب زمینی، هویج و نخود فرنگی) درست می‌گردد.

پرتاب پای

پرتاب پای در چهره یک فرد که یک جزء اصلی از فیلم کمدی از بن تورپن در فیلم آقای فیلیپ ساخته ۱۹۰۹میلادی است. در سال‌های اخیر، تبدیل به یک عمل سیاسی شده‌است.

نسبت مواد پای

مواد /ظرف	۱۵ سانتیمتری	۱۸ سانتیمتری	۲۱ سانتیمتری
آرد شیرینی (گرم)	۷۵	۱۰۰	۱۲۰
آرد نان (گرم)	۷۵	۱۰۰	۱۲۰
کره	۱۵۰–۱۲۰	۲۰۰–۱۶۰	۲۴۰–۲۰۰
آب (میلی لیتر)	۷۱–۷۹	۹۵–۱۰۵	۱۱۴–۱۲۶

انواع پای

پای‌های غیر شیرین

یک نمونه پای مرغ و قارچ

مقالهٔ اصلی: فهرست انواع پای و تارت

• پای گوشت نمک زده و تخم مرغ
• پای کره
• پای مرغ و قارچ
• پای گوساله نمک زده
• پای کلبه (یا پای چوپان)
• پای بازی
• سمبوسه
• پای ماهی
• پای هومیتی
• پای گوشت
• خمیری
• پای پیتزا
• پای گوشت خوک
• پای دیگ
• پای کاری
• پای استراگیزی
• پای استیک
• تودیخ

پای شور

• پای اسکاتلندی
• پای قلوه و استیک
• پای کیش (quiche)

پای شیرین

پای بسیاری از میوه‌ها بسیار شبیه به هم هستند و تفاوت تنها در میوههای مورد استفاده در داخل آن است. پای‌های شیرین را اغلب با بستنی یا خامه مصرف می‌کنند. این نوع دسر در کشورهای آمریکا، استرالیا و زلاندنو بسیار پرطرفدار است. برخی از این پای‌ها فقط در اسم، پای نامیده می‌شوند مانند پای خامه‌ای بوستون، که یک کیک محسوب می‌شود.

پای کدو حلوایی

• پای سیب
• پای Banoffee
• پای توت سیاه
• پای زغال اخته
• پای بوکو
• پای گیلاس
• پای شطرنج
• پای خامه‌ای
• پای کاستارد
• پای سرخ شده
• پای لیموترش کی
• پای لیمو و سفیده تخم مرغ
• کلوچه گوشت دار
• پای گردو
• پای کدو تنبل
• پای ریواس
• پای پر شده با ملاس
• پای توت فرنگی
• پای شکر
• پای سیب زمینی شیرین

یک تکه از پای شاه‌توت و بستنی

نگارخانه

• 

جستارهای وابسته

• فهرست انواع پای و تارت
• خمیر هزارلا

منابع

• 安達, 巌編 (1980). パン・洋菓子事典 (به ژاپنی). パン・洋菓子事典編纂会.