عنکبوت مقدس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
عنکبوت مقدس
Holy Spider.jpg
انگلیسیHoly Spider
فرانسویLes Nuits de Mashhad
کارگردانعلی عباسی
تهیه‌کننده
  • سول باندی
  • جیکوب جارک
  • علی عباسی
نویسنده
  • علی عباسی
  • افشین کامران بهرامی
بازیگران
موسیقیمارتین دیرکوف
فیلم‌بردارندیم کارلسن
تدوین‌گر
شرکت
تولید
  • پروفایل پیکچرز[۱]
  • وان تو فیلمز[۲]
توزیع‌کننده
تاریخ‌های انتشار
  • ۲۲ مه ۲۰۲۲ (۲۰۲۲-05-۲۲) (کن)
  • ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۲ (۲۰۲۲-07-۱۳) (فرانسه)
  • ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲ (۲۰۲۲-12-۱۶) (ایالات متحده)
  • ۱۲ ژانویه ۲۰۲۳ (۲۰۲۳-01-۱۲) (آلمان)
مدت زمان
۱۱۷ دقیقه
کشور
  • دانمارک
  • آلمان
  • سوئد
  • فرانسه
زبانفارسی
هزینهٔ فیلمح. ۱٫۱ میلیون یورو
فروش گیشه۱٬۴۲۶٬۴۲۷ دلار[۳]

عنکبوت مقدس (به انگلیسی: Holy Spider) یک فیلم در ژانر نوآر، دلهره‌آور و جنایت خیالی[۴] به کارگردانی و نویسندگی علی عباسی و نویسندگی مشترک افشین کامران بهرامی محصول سال ۲۰۲۲ است. در این فیلم زر امیرابراهیمی، مهدی بجستانی، نیما اکبرپور، سارا فضیلت، فروزان جمشیدنژاد، آرش آشتیانی و سینا پروانه ایفای نقش می‌کنند. این فیلم اقتباسی از داستان واقعی سعید حنایی است، قاتلی زنجیره‌ای ملقب به قاتل عنکبوتی که ۱۶ کارگر جنسی زن را بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ در مشهد به قتل رساند؛ داستان فیلم یک روزنامه‌نگار زن خیالی را در حال تحقیق دربارهٔ یک قاتل زنجیره‌ای به تصویر می‌کشد.

عباسی در سال ۲۰۰۲ با الهام از مستندی با همین موضوع شروع به نوشتن پیش‌نویس‌های اولیه برای یک فیلم کرد. او که در ابتدا با وفاداری بیشتری وقایع را دنبال می‌کرد، در نهایت برای تغییردادن جهتِ موضوع، عناصری خیالی را وارد داستان کرد. ساخت فیلم به صورت رسمی در ۲۰۱۶ اعلام شد و تصویربرداری اصلی، پس از تلاش‌هایی ناموفق برای فیلمبرداری در کشورهای ایران و ترکیه، در مهٔ ۲۰۲۱ در اردن انجام شد.[۵] این فیلم که توسط پروفایل پیکچرز و وان تو فیلمز تولید شده، یک همکاری مشترک بین کشورهای آلمان، دانمارک، سوئد و فرانسه است،[۶][۷] و توسط یوتوپیا، موبی و دیگر توزیع‌کنندگان در نقاط مختلف جهان پخش شده‌است.

عنکبوت مقدس برای رقابت نخل طلای هفتاد و پنجمین دورهٔ جشنواره فیلم کن انتخاب شد و در ۲۲ مهٔ ۲۰۲۲ نمایش داده شد. امیرابراهیمی به عنوان نخستین بازیگر زن ایرانی،[۸] برندهٔ جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن از این جشنواره شد.[۹] عنکبوت مقدس نقدهای عموماً مطلوبی را از سوی منتقدان دریافت کرد و از بازی بازیگران (به ویژه امیرابراهیمی و بجستانی) و کارگردانی تمجید شده‌است،[۴] اما برخی موضوعات و صحنه‌های خشونت‌آمیزِ آن در نقدهایی دوقطبی «سخت برای تماشا» معرفی شدند؛[۱۰] اکران این فیلم در جشنوارهٔ کن با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی و از سوی رسانه‌های وابسته به نظام جمهوری اسلامی ایران همراه بود. دانمارک در سپتامبر ۲۰۲۲ این فیلم را برای شرکت در رقابت‌های بهترین فیلم بین‌المللی اسکار انتخاب کرد.[۱۱][۱۲]

داستان[ویرایش]

داستان فیلم تماماً در شهر مشهد می‌گذرد. رحیمی، یک روزنامه‌نگار زن از تهران وارد شهر می‌شود تا به یک سری قتل‌های زنجیره‌ای کارگران جنسی محلی رسیدگی کند. قتل‌ها از یک الگو پیروی می‌کنند: زنان توسط مردی سوار بر موتورسیکلت از اطراف منطقه جمع‌آوری می‌شوند، به جای دیگری برده می‌شوند و با روسری خود خفه می‌شوند؛ سپس اجساد آن‌ها در مناطق زباله محلی انداخته می‌شوند. قاتل زنجیره‌ای سعید حنایی (با نام عظیمی) از همان ابتدا معرفی می‌شود. افتتاحیه فیلم آخرین بعد از ظهر یکی از قربانیان او را نشان می‌دهد: او که معتاد به تریاک است، پیش از اینکه با عظیمی قرارداد ببندد، با یک سری از مشتریان ملاقات می‌کند. آن‌ها به یک مجتمع آپارتمانی فرسوده سفر می‌کنند، اما او مشکل را احساس می‌کند و پیش از ورود به آپارتمان سعی می‌کند فرار کند. عظیمی او را در راه پله خفه می‌کند و سپس با جسد او با موتورسیکلتش فرار می‌کند.

رحیمی در تحلیل شواهد و مدارک تیزبین است، و واقعاً نگران سرنوشت قربانیان این قتل‌ها است. او به تنهایی وارد شهر می‌شود و باید از محدودیت‌های مختلفی که برای زنان در این «شهر مقدس» گذاشته شده‌است عبور کند. او با یک کارآگاه مرد به نام شریفی رابطه‌ای تحقیقاتی برقرار می‌کند که از او حمایت می‌کند، اما در بیشتر موارد برخورد او با پلیس محلی مملو از بی‌اعتنایی و پنهان‌کاری است. شریفی با قاتل در تماس است که از سوی عظیمی به نوعی تبلیغاتی انتخاب شده‌است. ضبط‌ها و خاطرات شریفی به رحیمی، بینشی در مورد انگیزه قتل می‌دهد: عظیمی مردی است که به نوبهٔ خود دوستانه اما «انفجاری» است و کارگران جنسی را فاسد و کثیف می‌داند. او مدعی است که شهر را «به نام امام رضا»، هشتمین امام شیعیان، پاکسازی می‌کند. او در حال اشک‌ریختن در حرم نشان داده می‌شود.

زن‌ستیزی فرهنگی در تعاملات رحیمی با مردان در جریان تحقیقاتش رخنه می‌کند. رستمی، یک کارآگاه یونیفرم‌پوش، در ابتدا دوست‌داشتنی به نظر می‌رسد اما پس از رد شدن درخواست پیشروی‌اش به رحیمی، او را به سخره می‌گیرد. یک روحانی قدرتمند محلی نیز به همین ترتیب پیشنهاد می‌کند که رحیمی فردی پرحاشیه است. رحیمی به شریفی تصریح می‌کند که این اشاره‌ها خود محصول یک پیشروی ناخواسته است که از سوی یکی از سرپرستان روزنامه‌نگار در تهران انجام شده‌است، که خواستار تماس با او پس از کار برای پیشبرد حرفه او را داشته‌است. موقعیت رحیمی به عنوان یک غریبه، از تعاملات سخت عاطفی او با خانواده‌های قربانیان و در یک مورد، گفتگوی مقدماتی با یک کارگر جنسی در شب قتل او خبر می‌دهد.

زندگی شخصی عظیمی با جزئیاتی به تصویر کشیده می‌شوند. او دارای سه فرزند، همسری دلسوز و شبکه‌ای از همرزمان از کهنه‌سربازان جنگ ایران و عراق است. درد عاطفی عظیمی از دوران خدمتش مشهود است و او از نرسیدن به شهادت احساس ناکامی می‌کند. ارادت عظیمی به خانواده‌اش در مقابل قتل‌های وحشیانه او قرار می‌گیرد. یک قتل در خانه او اتفاق می‌افتد و تقریباً با ورود همسرش قطع می‌شود. عظیمی با عجله موفق می‌شود جسد را در قالیچه پنهان کند. در تلخ‌ترین سکانس صحنه، عظیمی در حالی که پای قربانی مرده‌اش را می‌بیند، با همسرش رابطه جنسی برقرار می‌کند. علی، پسر نوجوان عظیمی، پدر خود را یک الگو می‌داند—علی‌رغم خشونتی که گهگاه در تعامل‌هایشان دیده می‌شود.

در نهایت رحیمی و شریفی به اندازه کافی به برنامه، مکان و الگوهای قاتل اطمینان پیدا می‌کنند تا دام خطرناکی را راه بیندازند. رحیمی، در لباس یک کارگر جنسی، سوار بر موتورسیکلت عظیمی می‌شود. شریفی آن‌ها را با ماشین تعقیب می‌کند اما آن‌ها را در کوچه پس کوچه‌های شهر گم می‌کند. رحیمی با چاقوی جیبی و ضبط صوت قصد دارد از قاتل اعتراف بگیرد و فرار کند اما به راحتی افشا می‌شود. او پس از کشمکش موفق به فرار می‌شود و با شواهد به پلیس رجوع می‌کند. عظیمی در روزهای آتی در خانه‌اش بازداشت می‌شود.

همان‌طور که پرونده به دادگاه می‌رود، مشخص می‌شود که بخش بزرگی از مردم از جنگ صلیبی وحشیانه عظیمی علیه کارگران جنسی خیابانی حمایت می‌کنند و فشارهایی برای آزادی او وجود دارد. عظیمی که برایش فرصت ادعای دیوانگی فراهم می‌شود، انگیزه‌های مذهبی خود را دوچندان می‌کند و فقط ادعا می‌کند که «دیوانه امام هشتم و خدا» است. از آنجا که متهم آشکارا هشیار و عاقل به‌نظر می‌رسد، دادگاه چاره‌ای جز مجرم‌دانستن او ندارد و او را به اعدام محکوم می‌کند. حامیان انجمن جانبازان او در زندان به دیدارش می‌روند و به او اطمینان می‌دهند که اعدامی در کار نیست و او در روز اعدام توسط یک ماشین از آنجا مخفیانه برده خواهد شد. وقتی زمان فرا می‌رسد، مشخص می‌شود که این یک حیله برای ساکت نگه‌داشتن او بوده‌است و او با ابراز خشم حلق‌آویز می‌شود.

فیلم با لحظه خداحافظی مهربانی بین رحیمی و شریفی پیش از سوارشدن او به اتوبوس به پایان می‌رسد. رحیمی در حین سفر، شواهد ویدئویی جمع‌آوری‌شده در طول پرونده را مرور می‌کند و مصاحبه‌ای با علی، پسر قاتل، نشان داده می‌شود: او با افتخار توضیح می‌دهد که چگونه پدرش بر قربانیانش غلبه و آن‌ها را خفه می‌کرد، و سپس با خواهر کوچک‌ترش سناریوی یکی از آن قتل‌ها را بازی می‌کند.

بازیگران[ویرایش]

  • مهدی بجستانی در نقش سعید حنایی (در فیلم با نام سعید عظیمی)، قاتل عنکبوتی که کارگران جنسی را به قتل رساند.
  • زر امیرابراهیمی در نقش آرزو رحیمی، روزنامه‌نگاری که هویت قاتل عنکبوتی را کشف کرد.
  • آرش آشتیانی در نقش شریفی، یکی از همکاران رحیمی که در کشف هویت قاتل عنکبوتی به او کمک کرد.
  • فروزان جمشیدنژاد در نقش فاطمه، همسر سعید
  • نیما اکبرپور در نقش غلامرضا منصوری، قاضی که حکم اعدام عظیمی را داد.[۱۳]
  • سارا فضیلت در نقش نازیلا
  • سینا پروانه در نقش رستمی (افسر پلیس)
  • آلیس رحیمی در نقش سمیه
  • مصباح طالب در نقش علی، فرزند سعید و فاطمه
  • زینب طالب در نقش خدیجه، فرزند سعید و فاطمه
  • آریانه نظری در نقش صغری، یک کارگر جنسی که توسط عظیمی به قتل رسید

تولید[ویرایش]

علی عباسی در زمان وقوع این قتل‌ها در تهران دانشجو بود و از واکنش محافظه‌کارانه‌ای که حنایی را به عنوان یک قهرمان معرفی می‌کرد و اینکه چقدر طول کشید تا پلیس او را دستگیر کند، گیج شده بود.[۱۴] او مدت کوتاهی پس از دیدن مصاحبهٔ حنایی در مستند و عنکبوت آمد در سال ۲۰۰۲ شروع به نوشتن نسخه‌های فیلم کرد.[۱۵] عباسی گفت: «به طرز عجیبی، واقعاً برخلاف میل خودم، نسبت به آن مرد احساس همدردی کردم. من فکر می‌کنم جنبه‌ای روان‌پریشی در لذت‌جویی قتل‌های او و تمایلات جنسی پیچیده و غیره وجود داشت، اما همچنین معصومیتی در او نیز وجود داشت. این بیشتر در مورد این بود که چگونه یک جامعه یک قاتل زنجیره‌ای ایجاد می‌کند.»[۱۴] پیش‌نویس‌های اولیه با وفاداری بیشتری وقایع را دنبال می‌کردند، اما عباسی در نهایت از آنها منحرف شد و شخصیت یک روزنامه‌نگار زن را ابداع کرد، زیرا احساس می‌کرد فیلم باید نه تنها بر قاتل بلکه بر زن‌ستیزی نیز تمرکز کند.[۱۵][۱۴]

قصد من ساخت فیلمی دربارهٔ یک قاتل زنجیره‌ای نبود بلکه می‌خواستم فیلمی دربارهٔ جامعهٔ یک قاتل زنجیره‌ای بسازم. این در مورد زن‌ستیزی ریشه‌دار در جامعه ایران است که به‌طور خاص مذهبی یا سیاسی نیست، بلکه فرهنگی است [...] به جای ساختن فیلم دیگری دربارهٔ روش‌های مختلف مرد برای کشتن و مثله‌کردن زنان، می‌خواهیم بر پیچیدگی موضوع و مخاطرات طرف‌های مختلف، به‌ویژه از طرف قربانیان تأکید کنیم.

ترجمه‌شده از مصاحبهٔ انگلیسی[الف]

— علی عباسی، بیانیهٔ مطبوعاتی جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲[۱۵]

ساخت فیلم به‌طور رسمی در ۲۰۱۶ آغاز شد که با موفقیت فیلم مرز از عباسی در سال ۲۰۱۸ تقویت شد.[۱۶] سازندگان فیلم ابتدا سعی کردند در ایران فیلم‌برداری کنند،[۱۵] اما این کار تا سال ۲۰۱۹ کنار گذاشته شد؛ روح‌الله سهرابی (مدیرکل وقت دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد) دربارهٔ تولید این فیلم گفت: «فیلم عنکبوت مقدس که پیش‌تر با نام دیگری تقاضای پروانهٔ ساخت در ایران را داشت، با دست رد مسئولان وقت سینمایی مواجه شد.»[۱۶][۱۷] شهاب حسینی با انتشار متنی در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد پیشنهاد بازی در این فیلم را به دلیل «عدم علاقه به موضوع و نگاه کارگردان» نپذیرفته‌است.[۱۸] برنامه‌ای برای فیلم‌برداری در اردن در اوایل سال ۲۰۲۰ ساخته شد که به دلیل دنیاگیری کووید-۱۹ چندین بار به عقب انداخته شد. سپس، در اواخر سال ۲۰۲۰، تصمیم گرفته شد تا تولید به ترکیه منتقل شود، جایی که محدودیت‌های کووید کمتر بود، اما این امر توسط مقامات ترکیه متوقف شد.[۱۶] عباسی گفته‌است که این به دلیل دخالت دولت ایران بوده‌است.[۱۵] تولید فیلم سپس به اردن بازگشت، جایی که فیلم‌برداری در نهایت در ماه مه ۲۰۲۱ آغاز شده و ۳۵ روز به طول انجامید.[۱۶]

عباسی گفت که بجستانی با ایفای نقش قاتل ریسک بزرگی انجام داده‌است.[۱۵][۱۴] امیرابراهیمی در ابتدا فقط به عنوان مسئول انتخاب بازیگران در این فیلم حضور داشت، اما پس از کنار گذاشتن یک بازیگر از این نقش، به عنوان روزنامه‌نگار انتخاب شد.[۱۵][۱۴]

این فیلم یارانه‌های تولید را به مبلغ ۲۴۰٫۰۰۰ یورو از آژانس تأمین مالی فیلم آلمان،[۱۹] ۲۵۰٫۰۰۰ یورو از مدین‌بورد برلین-براندنبورگ،[۲۰] ۴۱۰٫۰۰۰ یورو از یورایمجرز،[۲۱] ۹۰٫۰۰۰ یورو از صندوق تأمین مالی فیلم هامبورگ شلسویگ-هولشتاین[۲۲] و حدود ۱۷۴٫۰۰۰ یورو از صندوق فیلم آلمان دریافت کرد.

انتشار[ویرایش]

جشنواره‌ها[ویرایش]

عنکبوت مقدس نخستین بار در هفتاد و پنجمین دورهٔ جشنواره فیلم کن انتخاب شد و در ۲۲ مهٔ ۲۰۲۲ نمایش داده شد و جایزه بهترین بازیگر زن به زر امیرابراهیمی اهدا شد.[۲۳][۲۴] این فیلم در ژوئن در جشنواره فیلم سیدنی نمایش داده شد،[۲۵][۲۶] و در ژوئیه برای رقابت در سی‌ونهمین دوره جشنواره فیلم اورشلیم انتخاب شد.[۲۷][۲۸] این فیلم در سپتامبر در بخش «نمایش‌های ویژه» در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو نمایش داده شد،[۲۹][۳۰] و نخستین نمایش خود را در آلمان در جشنواره فیلم هامبورگ داشت که از ۲۹ سپتامبر تا ۸ اکتبر ۲۰۲۲ برگزار شد.[۳۱]

سینمایی[ویرایش]

این فیلم در فرانسه با عنوان شب‌های مشهد (به فرانسوی: Les Nuits de Mashhad)[۶][۳۲] در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۲ به صورت سینمایی اکران شد.[۳۳] عنکبوت مقدس در ایالات متحده در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲ از طریق یوتوپیا اکران شد، که حقوق فیلم برای آمریکای شمالی را اواخر مهٔ ۲۰۲۲ در معامله‌ای با وایلد بانچ و سی‌اِی‌اِی مِدیا فاینَنس به دست آورده بود.[۳۴][۳۵] این فیلم در آلمان در ۱۲ ژانویه ۲۰۲۳ توسط آلامود فیلم [de] توزیع خواهد شد،[۳۶] و توزیع آن در بریتانیا، ایرلند، آمریکای لاتین و مالزی برعهده موبی [en] است.[۳۷] عنکبوت مقدس با درجهٔ R از سوی انجمن سینمایی آمریکا رتبه‌بندی شد و گسترده‌ترین اکران یوتوپیا در زمان اکران خود بود.[۳۸]

بازخورد[ویرایش]

فروش گیشه[ویرایش]

تا تاریخ ۱ فوریه ۲۰۲۳ عنکبوت مقدس حدود ۱٬۴۲۶٬۴۲۷ دلار در سراسر جهان فروش داشته‌است.[۳]

این فیلم در فرانسه با عنوان شب‌های مشهد اکران شد و در نخستین اکران آخر هفتهٔ خود با ۳۰٫۰۰۹ بلیت، حدود ۱۵۶٫۶۷۲ دلار فروش داشت. در طول اکران‌های آخر هفتهٔ دوم، سوم و چهارم، این فیلم به ترتیب ۲۱٫۴۲۱، ۱۵٫۴۳۵ و ۱۰٫۳۳۶ بلیت فروش داشت؛ این فیلم در مجموع حدود ۹۸٫۶۷۲ بلیت،[۳۹] حدود ۶۳۵٬۲۹۷ دلار،[۴۰] در گیشهٔ فرانسه فروش داشت.

پاسخ انتقادی[ویرایش]

در وبسایت بازبینی‌خوانی راتن تومیتوز، ٪۸۴ از ۹۸ بررسی منتقدین مثبت است و این فیلم میانگینِ امتیاز ۷٫۵۰/۱۰ را در اختیار دارد. اجماع این وب‌سایت چنین می‌نویسد: «عنکبوت مقدس به نفعِ یک درام‌پردازیِ خشم‌آلودِ احشایی—که از رویدادهای هولناک واقعی الهام‌گرفته شده‌است—از لطافت چشم‌پوشی می‌کند.»[۴۱] این فیلم در متاکریتیک، که از میانگین وزنی استفاده می‌کند، بر اساس نظر ۲۴ منتقد امتیاز ۶۸ از ۱۰۰ را کسب کرده که نشان‌گر «نقدهای عموماً مطلوب» است.[۴۲] سایت فرانسوی آلوسینه بر اساس ۳۳ بررسی مطبوعاتی به این فیلم امتیاز ۳٫۳ از ۵ را اختصاص داده‌است.[۴۳]

مجلهٔ آمریکایی ورایتی در اولین اکران عنکبوت مقدس در جشنوارهٔ کن گزارش داد که این فیلم مورد تشویق ایستادهٔ هفت دقیقه‌ای تماشاگران قرار گرفت؛[۴۴] جسیکا کیانگ با ستایش از این فیلم برای این مجله نوشت: «وحشت (و بعداً تحسین) بزرگی که قاتل عنکبوتی باعث ایجاد آن شده‌است از شخصیت وی نشأت نمی‌گیرد، بلکه از محیطِ جامعه‌ای رخنه می‌کند که در آن زنان سرکوب می‌شوند؛ این موضوع به طرز هوشمندانه‌ای در چند صحنه، خارج از معماریِ موش‌وگربه‌ایِ این فیلمِ دلهره‌آور، به وقوع می‌پیوندد».[۴۵] تیم رابی منتقد فیلم دیلی تلگراف به این فیلم رتبهٔ ۵ از ۵ ستاره داد و آنرا «فیلمی متقاعدکننده، کاملاً-عمدی-وحشتناک و ماهرانه ساخته‌شده» دانست.[۴۶] فیونوالا هالیگان از اسکرین اینترنشنال با تمجید از بازی بجستانی نوشت: «بدون نقش‌آفرینیِ ظریف و تاثیرگذارِ مهدی بجستانی در نقش اصلی، عنکبوت مقدس نمی‌توانست چهرهٔ کسل‌کننده و مبتذل این اهریمن خودتوجیه‌گر را به درستی به‌تصویر بکشد».[۴۷] پیتر هاول منتقد فیلم روزنامهٔ کانادایی تورنتو استار به این فیلم رتبهٔ ۳ از ۴ ستاره داد و آن را «با وجود اقتباس از یک داستان واقعی [...] [به طرز] وحشتناکی سَخت‌باور و غیر قابلِ تماشا» توصیف کرد.[۴۸] پیتر بردشاو منتقد فیلم روزنامهٔ بریتانیایی گاردین به این فیلم رتبهٔ ۳ از ۵ ستاره داد و نوشت: «یک فاکتور غیرقابل‌قبول قطعی در این فیلم وجود دارد، اما صحنهٔ پایانی که متانتِ وَهم‌آور و پشیمان‌نبودنِ سعید را نشان می‌دهد، به خوبی کارگردانی شده‌است».[۴]

میشائل مَینز، خبرنگار سینمایی انجمن صنفی تئاترهای هنری فیلم آلمان،[ب] نیمهٔ نخست فیلم را با «فیلم‌های آدم‌کش زنجیره‌ای آمریکایی» مقایسه کرد که «به طرز هیجان‌انگیزی [...] جنبه‌هایی از جامعهٔ ایران که در سینمای [آلمان] مشاهده نمی‌شود» را به تصویر می‌کشد. او در ادامه نوشت: «در نیمهٔ دوم با مشخص‌شدن اینکه بخش زیادی از جامعه اقدامات قاتل را تأیید می‌کنند، عباسی دقیقاً همان تصویری را ترسیم می‌کند که غرب از ایران دارد: یک جامعهٔ عمیقاً مذهبی که در آن روحانیت حکومت می‌کند و با تفسیر محافظه‌کارانهٔ خود از قرآن، آزادی زنان را به ویژه محدود می‌کند». مینز در ادامه با مقایسهٔ فیلم‌های اصغر فرهادی با این فیلم بیان کرد که «دوگنجایشیِ اخلاقی‌ای که در فیلم‌های فرهادی یافت می‌شوند را نمی‌توان در این فیلم دید» و آن را یک «کیفرخواستی تمام عیار» دانست که «با بینش‌های غیرمعمول از جامعهٔ ایران، اما بدون هیچ‌گونه بیانیهٔ متمایزی» صحنه‌سازی شده‌است.[۴۹] جیهان بوسفیها در نقدی دوقطبی برای پلی‌لیست به این فیلم رتبهٔ «-B» در مقیاس «+A» تا «F» داد و نوشت: «عنکبوت مقدس در بیشتر موارد یک فیلم دلهره‌آور جذاب است که هنگام تمرکز روی عناصر ژانر خود شکست نمی‌خورد [...] عباسی در نظر داشت با فیلمی نامتعارف باورهای پدرسالارانه‌ای را که عمیقاً در ایران ریشه دوانده‌است، افشا کند [اما] این لزوماً به معنای ترکیب انبوهی از صحنه‌های وحشتناک نیست که هیچ چیز جدیدی را فراتر از بار اول ارائه نمی‌دهند [...] بزرگ‌ترین شکست این فیلم تقلیل یک داستان واقعی—که به مسائلی مختلف از طبقات اجتماعی گرفته تا پدرسالاری و مذهب می‌پردازد—برای ساخت فیلمی همایشی و جمعیت‌خوشایند است».[۵۰] هانا استرانگ از مجلهٔ لیتل وایت لایز همچنین این فیلم را مورد نقد قرار داد و نوشت: «احساس می‌شود که فیلم عباسی بیشتر روی قاتل تمرکز دارد تا روی قربانیان؛ این زنان زندگی و خانوادهٔ خود را داشتند و سزاوار بهتر از آن هستند که نامشان در فهرستی یاد شود».[۱۰]

جوایز و نامزدی‌ها[ویرایش]

جشنواره تاریخ مراسم جایزه دریافت‌کننده نتیجه منبع
جشنواره کن ۱۷ مهٔ ۲۰۲۲ نخل طلا علی عباسی نامزدشده [۵۱]
بهترین بازیگر زن زر امیرابراهیمی برنده
جشنواره فیلم اورشلیم ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۲ بهترین فیلم بین‌المللی عنکبوت مقدس نامزدشده [۵۲]
جشنواره بین‌المللی فیلم میسکولک ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲ جایزه امریک پرسبرگر نامزدشده [۵۳]
فنتستیک فست ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲ بهترین کارگردان علی عباسی برنده [۵۴]
جشنواره فیلم هامبورگ ۲۹ سپتامبر — ۸ اکتبر ۲۰۲۲ کلایدوسکوپ عنکبوت مقدس نامزدشده [۳۱]
جشنواره فیلم مونتکلر ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲ فیلم داستانی نامزدشده [۵۵]
جشنواره فیلم اروپایی سویل ۱۲ نوامبر ۲۰۲۲ جیرالدیلو طلایی نامزدشده [۵۶]
بهترین بازیگر زن زر امیرابراهیمی برنده
جوایز فیلم اروپا ۱۰ دسامبر ۲۰۲۲ بهترین فیلم عنکبوت مقدس نامزدشده [۵۷]
بهترین کارگردان علی عباسی نامزدشده
بهترین فیلمنامه‌نویس علی عباسی و افشین کامران بهرامی نامزدشده
بهترین بازیگر زن زر امیرابراهیمی نامزدشده
انجمن منتقدان فیلم آستین ۱۰ ژانویه ۲۰۲۳ بهترین فیلم بین‌المللی عنکبوت مقدس نامزدشده [۵۸]
جایزه ستلایت ۱۱ فوریه ۲۰۲۳ بهترین فیلم سینمایی – بین‌المللی در جریان [۵۹]
جوایز اسکار ۱۲ مارس ۲۰۲۳ بهترین فیلم بین‌المللی انتخاب‌شده [۱۱][۱۲]

واکنش‌ها و حواشی در ایران[ویرایش]

نمایش عنکبوت مقدس در جشنوارهٔ فیلم کن، واکنش‌ها و حاشیه‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت. بسیاری از مقامات و رسانه‌های وابسته به نظام جمهوری اسلامی نیز به آن واکنش نشان دادند.[۶۰] سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دربارهٔ این فیلم بیانیه‌ای منتشر و خواستار مداخله شورای صیانت‌خانهٔ سازمان دربارهٔ حواشی حضور سینماگران ایرانی در این جشنواره شد.[۶۱][۶۲] محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، عنکبوت مقدس را فیلمی «مشمئزکننده، زشت و غیرواقعی» خواند و گفت کسانی که در ایران با عوامل این فیلم همکاری داشته باشند مجازات خواهند شد.[۶۰] روزنامهٔ کیهان انتخاب فیلم‌ها و فیلم‌سازان ایرانی از سوی جشنوارهٔ فیلم کن را «رویکرد سیاست‌زده و ضدنژادی» دانست.[۱۷]

فروزان جمشیدنژاد، از بازیگران این فیلم در واکنش به توجه زیاد سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به این فیلم گفت: «یک عده از این قضیه دارند به نفع خود استفاده می‌کنند تا در مقابل فساد اقتصادی و فقر موجود در جامعه، با افکار عمومی بازی کنند.»[۱۷] کیهان لندن نوشت: «خشم مقامات ایرانی از این فیلم به دلیل هم‌ذات‌پنداری با سعید حنایی [است] و [همین‌طور برای] این که فیلم را مهاجران ایرانی بدون سانسور ساختند.»[۶۳] مهدی تهرانی منتقد سینما و استاد مطالعات عالی فیلم پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در یادداشتی برای خبرآنلاین کیفیت فیلم را مورد انتقاد قرار داد اما از جشنوارهٔ فیلم کن دفاع کرد.[۶۴]

جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

یادداشت‌ها[ویرایش]

  1. ↑ My intention was not to make a serial killer movie. I wanted to make a movie about a serial killer society. It is about the deep-rooted misogyny within Iranian society, which is not specifically religious or political but cultural [...] Instead of making another movie about different ways a man can kill and mutilate women, we want to underline the complexity of the issue and the stakes on different sides, especially on behalf of the victims.
  2. ↑ Arbeitsgemeinschaft Kino – Gilde deutscher Filmkunsttheater (در ویکی‌پدیای آلمانی)

منابع[ویرایش]

  1. ↑ «Holy Spider - Profile Pictures». پروفایل پیکچرز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۲.
  2. ↑ «HOLY SPIDER - One Two Films». وان تو فیلمز. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۲.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "Holy Spider (2022)". باکس آفیس موجو. Archived from the original on 16 December 2022. Retrieved February 1, 2023.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ بردشاو، پیتر. «Holy Spider review – Iranian crime thriller takes real case and makes it implausible». گاردین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۲.
  5. ↑ «علی عباسی با بازی زهرا امیرابراهیمی سراغ قاتل زنجیره‌ای مشهد رفت». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مه ۲۰۲۲.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ "Cannes: "Les Nuits de Mashhad", itinéraire glauque d'un tueur en série en Iran". Télérama (به فرانسوی). 2022-05-22. Archived from the original on 30 May 2022. Retrieved 2022-06-02.
  7. ↑ نورددویچه روندفونک (شلسویگ-هولشتاین) (۱۶ ژوئن ۲۰۲۲). "Hamburger Hoffnungen beim Filmfest Cannes". ndr.de (رادیو آلمان شمالی) (به آلمانی). Archived from the original on 16 June 2022. Retrieved 16 June 2022.
  8. ↑ «زهرا امیرابراهیمی، اولین بازیگر ایرانی که نخل طلا گرفت». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۲۲.
  9. ↑ "The 75th Festival de Cannes winners' list". جشنواره کن (به انگلیسی). ۳۱ مه ۲۰۲۲. Archived from the original on 31 May 2022. Retrieved 31 May 2022.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ استرانگ، هانا. «Holy Spider – first-look review». لیتل وایت لایز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۲.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «دانمارک فیلم «عنکبوت مقدس» را به اسکار فرستاد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Ntim, Zac (27 September 2022). "Oscars: Denmark Submits Ali Abbasi's Cannes-Winning Title 'Holy Spider' To International Feature Race". Deadline.com. Archived from the original on 6 October 2022. Retrieved 27 September 2022.
  13. ↑ «آنچه می‌خواهید دربارهٔ «عنکبوت مقدس» بدانید». همشهری آنلاین. ۳۱ مه ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۲۲.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ ۱۴٫۴ Kohn, Eric (19 May 2022). "'Holy Spider' Shows a Side of Iran the Country Doesn't Want You to See". IndieWire. Archived from the original on 23 May 2022. Retrieved 23 May 2022.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ ۱۵٫۳ ۱۵٫۴ ۱۵٫۵ ۱۵٫۶ "English Press Kit" (PDF). Festival de Cannes. Archived from the original (PDF) on 16 May 2022. Retrieved 23 May 2022.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ ۱۶٫۳ Mitchell, Wendy (21 May 2022). "'Holy Spider' producers on the huge challenges they faced bringing Ali Abbasi's Cannes title to screen". Screen Daily. Archived from the original on 21 May 2022. Retrieved 23 May 2022.
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ «عنکبوت مقدس و جایزه به زر امیرابراهیمی؛ سازمان سینمایی تهدید به برخورد با دست‌اندرکاران فیلم کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۰ مه ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۲۲.
  18. ↑ «پیشنهاد بازی در «عنکبوت مقدس» به شهاب حسینی». تابناک. ۱۰ خرداد ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۰ خرداد ۱۴۰۱.
  19. ↑ FFA fördert die Entstehung von 9 Filmen und 10 Drehbüchern mit 3,9 Millionen Euro. بایگانی‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine In: ffa.de, 2. Februar 2021.
  20. ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۹ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۵ مه ۲۰۲۲.
  21. ↑ Barbara Schuster: Eurimages fördert vier deutsche Koproduktionen. بایگانی‌شده در ۲۹ مه ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine In: Blickpunkt:Film, 20. Dezember 2019.
  22. ↑ Drei norddeutsche Koproduktionen in Cannes. بایگانی‌شده در ۲۰ مه ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine In: moin-filmfoerderung.de, 14. April 2022.
  23. ↑ «زر امیرابراهیمی بهترین بازیگر زن جشنواره کن شد». ایندیپندنت فارسی. ۲۲ مه ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  24. ↑ Ritman, Alex (17 May 2022). "Cannes: On The Hunt for an Iranian Serial Killer in Trailer for Ali Abbasi's Competition Entry 'Holy Spider' (Exclusive)". The Hollywood Reporter. Archived from the original on 23 May 2022. Retrieved 23 May 2022.
  25. ↑ "Holy Spide - Sydney Film Festival". جشنواره فیلم سیدنی (به انگلیسی). ۱۸ ژوئن ۲۰۲۲. Archived from the original on 18 June 2022. Retrieved 18 June 2022.
  26. ↑ "Sydney Film Festival announces Australian Premiere of Cannes hit 'Broker' to close the 2022 Festival as well as exiting new films from Cannes, on sale now!" (پی‌دی‌اف؛ ۱٫۱ مگابایت). جشنواره فیلم سیدنی (sff.org.au) (به انگلیسی). ۱۸ ژوئن ۲۰۲۲. pp. ۸. Archived (PDF) from the original on 25 June 2022. Retrieved 18 June 2022.
  27. ↑ مکری، بهنود (۹ ژوئیه ۲۰۲۲). «اکران «عنکبوت مقدس» و «قهرمان» اصغر فرهادی در جشنواره سینمایی اورشلیم در اسرائیل». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۲.
  28. ↑ "Holy Spider | Jerusalem Film Festival". جشنواره فیلم اورشلیم (به انگلیسی). Archived from the original on 14 December 2022. Retrieved 24 July 2022.
  29. ↑ «Toronto International Filmfestival 2022 mit deutscher Beteiligung». Deutsche Filmakademie (آکادمی فیلم آلمان) (به آلمانی). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اوت ۲۰۲۲.
  30. ↑ "Holy Spider". جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو (به انگلیسی). Archived from the original on 4 August 2022. Retrieved 4 August 2022.
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ «Gewinnerfilme im Programm • FILMFEST HAMBURG». جشنواره فیلم هامبورگ (به آلمانی). ۱۲ ژوئیه ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۲.
  32. ↑ ««عنکبوت مقدس» با نام «شب‌های مشهد» در فرانسه به نمایش درمی‌آید». سینماسینما. ۱۴۰۱-۰۲-۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۰۲.
  33. ↑ "Quelles dates de sortie en salle pour les films de Cannes ?". boxofficepro (به فرانسوی). Archived from the original on 8 July 2022. Retrieved 18 June 2022.
  34. ↑ «The Numbers - Box Office Performance History for Utopia». نامبرز. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱٠ ژوئیهٔ ۲٠۲۲.
  35. ↑ Goodfellow، Melanie (۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۲). «Wild Bunch Posts Mega Cannes Sales Haul Including Slew Of Deals For Claire Denis, Michel Hazanavicius & Dardenne Movies». ددلاین هالیوود. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱٠ ژوئیهٔ ۲٠۲۲.
  36. ↑ "Starttermine Deutschland". insidekino (به آلمانی). ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۲. Archived from the original on 8 July 2022. Retrieved 18 June 2022.
  37. ↑ Ritman, Alex (27 May 2022). "Cannes: Mubi Acquires Ali Abbasi's 'Holy Spider' for U.K. , Ireland, Latin America, Malaysia (Exclusive)". The Hollywood Reporter. Archived from the original on 27 May 2022. Retrieved 27 May 2022.
  38. ↑ Wiseman, Andrea (25 May 2022). "Anatomy Of A Cannes Deal: How Upstart North American Buyer Utopia Beat Out Bigger Rivals To Land Ali Abbasi's Bracing Cannes Competition Film 'Holy Spider'". Deadline. Archived from the original on 25 May 2022. Retrieved 25 May 2022.
  39. ↑ "Box Office du film Les Nuits de Mashhad - AlloCiné". AlloCiné (به فرانسوی). آلوسینه. Archived from the original on 6 August 2022. Retrieved 24 September 2022.
  40. ↑ "Holy Spider - Box Office Mojo". باکس آفیس موجو (به انگلیسی). ۴ ژانویه ۲۰۲۲.
  41. ↑ "عنکبوت مقدس". راتن تومیتوز. فاندانگو مدیا. Retrieved 4 January 2023. ویرایش در ویکی‌داده
  42. ↑ "عنکبوت مقدس". Metacritic. Red Ventures. Retrieved 30 October 2022.
  43. ↑ Les Nuits de Mashhad (به فرانسوی), آلوسینه, archived from the original on 6 August 2022, retrieved 27 October 2022
  44. ↑ Setoodeh, Ramin (22 May 2022). "Iranian Serial Killer Movie 'Holy Spider' — Which Pushes Envelope With Nudity, Sex and Graphic Strangling Scenes — Stuns Cannes". Variety. Archived from the original on 22 May 2022. Retrieved 23 May 2022.
  45. ↑ جسیکا کیانگ (۱۵ ژوئن ۲۰۲۲). "'Holy Spider' Review: A Taut, True-Crime Procedural Tangled in the Wicked Web of Iranian Patriarchy". ورایتی (به انگلیسی). Archived from the original on 8 June 2022. Retrieved 15 June 2022.
  46. ↑ «Holy Spider: serial-killer thriller that's profoundly compelling and intentionally horrifying». دیلی تلگراف. telegraph. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۲.
  47. ↑ هالیگان، فلونوالا. «'Holy Spider': Cannes Review». اسکرین اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۲.
  48. ↑ پیتر هاول (۱۵ ژوئیه ۲۰۲۲). "Here are the top 10 films at Cannes 2022". تورنتو استار (به انگلیسی). Archived from the original on 5 June 2022. Retrieved 15 June 2022.
  49. ↑ مینز, مایکل (۳۱ مه ۲۰۲۲). "Holy Spider - Programmkino.de". مجلهٔ انجمن صنفی تئاترهای هنری فیلم آلمان (به آلمانی). Archived from the original on 31 May 2022. Retrieved 18 June 2022.
  50. ↑ بوسفیها, جیهان (۲۳ مه ۲۰۲۲). "'Holy Spider' Review: Ali Abbasi's Iranian True Crime Procedural Underwhelms [Cannes]". پلی‌لیست (به انگلیسی). Archived from the original on 3 June 2022. Retrieved 18 June 2022.
  51. ↑ Tartaglione, Nancy (28 May 2022). "Cannes Film Festival: Ruben Ostlund Wins Second Palme D'Or With 'Triangle Of Sadness' – Full List". ددلاین هالیوود. Retrieved 1 June 2022.
  52. ↑ MICHAEL ROSSER (7 July 2022). "Cannes award-winners to compete at Jerusalem Film Festival 2022". اسکرین اینترنشنال. Retrieved 3 August 2022.
  53. ↑ "18. Cinefest Miskolci Nemzetközi Filmfesztivál" (PDF). Cinefest (به مجاری). Retrieved October 9, 2022.
  54. ↑ Taylor, Drew (27 September 2022). "Fantastic Fest Awards Winners: 'Piggy,' 'The Five Devils' and 'The Menu' Take Top Honors (Exclusive)". درپ.
  55. ↑ Prusakowski, Steven (30 September 2022). "Montclair Film Festival Announces Full 2022 Program". Awards Radar. Retrieved 9 October 2022.
  56. ↑ McLennan, Callum (13 November 2022). "'Saint Omer,' 'Close' 'Will-o'-the-Wisp' Win Big at Seville". ورایتی.
  57. ↑ Goodfellow, Melanie (2022-11-08). "'Close', 'Holy Spider' & 'Triangle Of Sadness' Lead European Film Awards Nominations". Deadline (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-08.
  58. ↑ "2022 Austin Film Critics Association Award Nominations". Austin Film Critics Association. January 3, 2022. Retrieved January 3, 2022.
  59. ↑ Anderson, Erik (December 8, 2022). "'Top Gun: Maverick' leads International Press Academy's 27th Satellite Awards nominations". Awards Watch. Retrieved December 8, 2022.
  60. ↑ ۶۰٫۰ ۶۰٫۱ «وزیر ارشاد: کسی از داخل کشور با «عنکبوت مقدس» همکاری کرده باشد مجازات می‌شود». بی‌بی‌سی فارسی. ۱ ژوئن ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۲۲.
  61. ↑ «سازمان سینمایی ایران مدعی شد: «عنکبوت مقدس» توهین به شیعیان است». بخش فارسی صدای آمریکا. ۳۰ مه ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۲۲.
  62. ↑ «تهدید وزارت ارشاد: فیلم عنکبوت مقدس به مسیر سلمان رشدی و آیات شیطانی رفته‌است». ایران اینترنشنال. ۳۰ مه ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۲۲.
  63. ↑ «حملات سپاه پاسداران و شورای عالی انقلاب فرهنگی به «عنکبوت مقدس» و شکایت بین‌المللی از فستیوال «کن»!». کیهان لندن. ۳ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۲.
  64. ↑ «جشنواره کن، ضد مذهب نیست». خبرآنلاین. ۱۳ ژوئن ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۲.

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=عنکبوت_مقدس&oldid=36520210»