عقده فرشته-فاحشه
دوگانگی فرشته-فاحشه (انگلیسی: Madonna–whore complex) نوعی ناتوانی مردان در برانگیختگی جنسی هنگام برقراری یک رابطه عاطفی نرمال با زنان است. این عقدهٔ روانی نخستین بار توسط فروید توصیف شد.در ذهنیت کسانی که به این عقدهٔ روانی دچارند وجود میل و نیاز جنسی در زنان نهی و نفی می‌شود، مگر برای زنانی خاص (پتیاره، لکاته، آکله، …). در دوگانه ذهنی مبتلایان به این گره روانی زنان بر دو نوعند: «فرشته» (شامل مادر و خواهر و دیگر زنان شایسته احترام) و «فاحشه» (زنانی غیر از اعضای خانواده که میل جنسی دارند)
برای خیلی از مردان مبتلا به این عقده، تصور این واقعیت که خواهر و مادر او نیز خواهش جنسی دارند بسیار سخت و ناگوار است. در صحنهٔ مقابل زن و دختر چنین مردانی نیز باید تظاهر به آن کنند که چنان میلی ندارند و در قطب فرشته‌اند. البته از سوی مرد خانواده نیز هرگونه تن‌نمایی و جلوهٔ زن و دختر که به دیگرانی مجال آن را بدهد که او را در قطب دیگر تصویر کنند به به شدت محکوم می‌شود( تحت لوای "غیرت"، "ناموس")
در ادامه همین ذهنیت است پیشقدم شدن دختران به هدف ازدواج و تشکیل خانواده قبیح است. از آنجا که فرض بر این است که دختران نمی‌بایست تمایل "نداشته"شان برای ازدواج و تشکیل خانواده را ابراز کنند و حتی باید در مقابل "ناز" بکنند؛ ولی البته پسران می‌توانند برای "نیاز"شان چه بسا سفارشی و از راه دور و پستی به خانواده سفارش زن بدهند. یا نیز پسران بزرگ شده در جامعه‌ای که چنین عقده‌ای شایع است در ازدواج با دوست‌دختری که با او رابطه جنسی داشته مردد می‌ماند چرا که او را دیگر در جایگاه "فرشته" و مادری نمی‌یابد.
در چنان جوامعی حتی پس از ازدواج نیز زن نباید بر نیاز جنسی‌اش تاکیدی بکند مبادا که در ذهنیت دوقطبی شوهرش در قطب "فاحشه" تصویر بشود. نتیجه عملی آن می‌شود که در قطب دیگر و در نقش "فرشته" و مادر برای همسرش فرو برود و از آن طریق ابراز عشق بکند. با این کار البته شرایط بیشتر گره می‌خورد چرا که مرد هم در تعقیب فانتزی‌های جنسی‌اش نمی‌تواند زنی که نقش مادری او را ایفا می‌کند در نظر بگیرد و ادامه سناریوی زندگی جنسی بسیاری مردان ایرانی این چنین رقم می‌خورد: زنی در خانه برای ایفای نقش مادری خود و کودکانش، و معشوقه‌ای در بیرون برای تعقیب فانتزی‌های جنسی‌اش؛ نیز برای زنان: ایفای نقش زن سردمزاج در خانه و نقش زن دلبر و لوند برای مردان غریبه.
جستارهای وابسته[ویرایش]
- اختلال شخصیت مرزی
- دوگانه‌گرایی
- شاه نر
- آیین مانوی
- زن‌ستیزی
- تبعیض جنسیتی
- جدایی
- دوپاره‌سازی
منابع[ویرایش]
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Madonna–whore complex». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۱۵.
