عبیدالله بن زیاد

درهم نقره با نمادهای ساسانی (خط پهلوی، خسرو دوم پرویز و آتشکده) منقوش به نام عبیدالله.
تاریخ درگذشت	اوت ۶۸۶
کارهای مهم	حاکم کوفه، بصره و خراسان (۶۷۳–۶۸۳)
والدین	زیاد بن ابیه

عبیدالله ابن زیاد ابن ابیه مشهور به ابن مرجانه (۲۸ ه‍.ق - ۶۷ ه‍.ق) فرمانده نظامی مشهور امویان و از عوامل اصلی کشته شدن حسین بن علی و همراهانش بود. عبیدالله والی بصره بود و یزید او را در سال ۶۰ق پس از آشفتگی اوضاع کوفه، با حفظ سمت به امارت این شهر گماشت و سرکوب قیام حسین را به او سپرد. او در سال ۶۵ق نیز قیام توابین را سرکوب کرد. عبیدالله به سبب نقشی که در واقعه کربلا داشت، از شخصیت‌های منفور نزد شیعیان است.

زندگی

عبیداللّه از سرداران مشهور اموی بود که در سال ۵۴ هجری از طرف معاویه به حکومت خراسان گمارده شد و در سال ۵۶ از آنجا عزل و به حکمرانی بصره منصوب گردید. پس از مرگ معاویه و روی کار آمدن یزید و با حرکت مسلم بن عقیل به سمت کوفه با حفظ سمت والی کوفه نیز شد و اوضاع را تحت کنترل درآورد.

در واقعه کربلا

عبیدالله بن زیاد بکر بن حمران احمری را مأمور دستگیری و به قتل رساندن مسلم بن عقیل در کوفه نمود و پس از آن فرمان قتل حسین بن علی و یاران او و اسارت اهل بیت او را به عمر بن سعد که فرمانده سپاه کوفه در کربلا بود داد.

او از کسانی است که در زیارت عاشورا مورد لعن قرار گرفته‌است:

لعن الله ابن‌مرجانة

و در جایی دیگر:

و لعن الله عبیدالله بن زیاد

رشید هجری از یاران علی بن ابیطالب نیز به امر وی کشته شد.

کشته شدن

ابن زیاد پس از مرگ یزید ادعای خلافت کرد و اهل بصره و کوفه را به بیعت فراخواند ولی کوفیان دعوت او را نپذیرفتند و او را از شهر بیرون کردند. وی سپس از بیم انتقام فراری شد و مدتی به شام رفت همزمان با نهضت توابین مأموریت سرکوب توابین را یافت.

در سال ۶۵ هجری با لشکری به جنگ سلیمان بن صرد و سپاه توابین رفت و در نبرد عین الورده آنها را شکست داد.

سرانجام در نبرد خازر در روز عاشورای سال ۶۶ یا ۶۷ هجری در جنگ با سپاه مختار ثقفی به فرماندهی ابراهیم بن مالک اشتر در ۵ فرسخی شمال موصل، امویان شکست خوردند و عبیدالله بن زیاد کشته شد. سر عبیدالله را بریدند و به نزد علی بن حسین سجاد در مدینه فرستاد. ابراهیم اشتر نیز طبق توافقش با مختار، حکومت موصل را بدست گرفت.

منابع

• تاریخ طبری جلد هفتم
• تبیان
• حوزه نت