عبدالملک
| عبدالملک بن مروان | |
|---|---|
 نخستین دینار طلای اموی، 695 م. | |
| دوران | ۱۲ آوریل ۶۸۵–۸ اکتبر ۷۰۵ |
| نام کامل | عبدالملک مروان |
| زادروز | ۶۴۶ |
| درگذشت | ۸ اکتبر ۷۰۵ (۵۹ سال) |
| پیش از | ولید بن عبدالملک |
| پس از | مروان بن حکم |
| همسران |
ولیده بنت العباس عاتکه بنت یزید فاطمه بنت هشام |
| دودمان | امویان |
| پدر | مروان یکم |
| مادر | عایشه بنت معاویه بن مغیره |
| فرزندان |
ولید یکم هشام عبدالله سلیمان مسلمه یزید دوم فاطمه |
عبدالملک مروان یا عبدالملک بن مروان (۶۴۶ - ۸ اکتبر ۷۰۵) پنجمین خلیفه از خلفای اموی در دمشق بود؛ او یکی از قدرتمندترین خلفای اموی بود و توانست بر مشکلات سیاسی که در عهدش پیش آمد، فائق آید. در دوران او، دیوانهای مهم شعر و کتب علمی از زبان‌های گوناگون قدیم به عربی برگردان شد، و دانشمندان از دیگر سرزمین‌ها به سوی دربار دمشق روی آوردند.
عبدالملک برای نخستین بار واحد پول برای جهان اسلام تعیین کرد، و سکه‌های درهم و دینار را به نام خود ضرب کرد. او کعبه را به دیبا و حریری که در دمشق بافته می‌شد و به مکه فرستاده می‌شد، پوشانید. وی قلمرو امویان را از خاور به نزدیکی مرز چین گسترش داد، و به فرماندهی محمد بن قاسم ثقفی هند را گشود. او حجاج بن یوسف ثقفی را به مکه فرستاد، تا مکه را از دست عبدالله بن زبیر درآورد؛ سرانجام حجاج بن یوسف مکه را ویران کرده و عبدالله بن زبیر را در کعبه گردن زد.
عبدالملک، شهر واسط را در کرانه باختری رود دجله بنیان نهاد و مردمی از شهر شام را در آن جای داد و خود چندی در آنجا سکونت گزید. وی برای جلوگیری از شورش‌ها نیازمند به شامیان بود، پس شخصی به نام مهلب بن ابی صفره را به جنگ با خوارج واداشت؛ سرانجام خوارج سرکوب شده و نفوذ خود را از دست دادند. قیام مختار در زمان او روی داد. او همچنین قبةالصخره را در بیت‌المقدس بنا نهاد. عبدالملک، از نظر حکومت داری شخصی لایق ولی بسیار بی رحم و خونریز بود. پس از مرگش ولید بن عبدالملک جانشین وی شد. ابن خلدون نوشته‌است: «عبدالملک بن مروان از خلفای بنی امیه و عرب و جهان اسلام است. او در امور مملکت به سیره خلیفهٔ دوم عمر بن خطاب عمل می‌نمود.»
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع و یادکردها[ویرایش]
- ثابت اسماعیل راوی. تاریخ العصر الاموی من الناحیة السیاسیة و الادرایة و الاجتماعیة. مصعب محمد ابوبکر. قاهره: المکتبة النهضه المصریه، ۱۹۶۵. ۸۸.
- رسول جعفریان. تاریخ اسلام از پیدایش تا ایران اسلامی. مرتضی رحیمی. قم: انتشارات حوزه علمیه، ۱۳۷۸. ۸۸.
- جرالد هاوتینگ. امویان: نخستین دودمان حکومت‌گر در اسلام (۶۶۱–۷۵۰م). ترجمهٔ عیسی عبدی. سعید ذوالفقاری. تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۷. ۹۷.
