عبدالملک مروان
| خلفای اُمَوی |
 |
| مُعاویه، ۶۶۱-۶۸۰ م. |
| یزید، ۶۸۰-۶۸۳ |
| معاویه بن یزید، ۶۸۳-۶۸۴ |
| مروان، ۶۸۴-۶۸۵ |
| عبدالملک، ۶۸۵ -۷۰۵ |
| ولید بن عبدالملک، ۷۰۵ -۷۱۵ |
| سلیمان، ۷۱۵ -۷۱۷ |
| عمر، ۷۱۷-۷۲۰ |
| یزید بن عبدالملک، ۷۲۰-۷۲۴ |
| هشام، ۷۲۴ -۷۴۳ |
| ولید بن یزید، ۷۴۳ -۷۴۴ |
| یزید بن ولید، ۷۴۴ |
| ابراهیم بن ولید، ۷۴۴ |
| مروان بن محمد، ۷۴۴-۷۵۰ |
عبدالملک بن مروان بن حکم اموی پنجمین خلیفه از خلفای اموی در دمشق بود؛ او و توانست بر مشکلات سیاسی که در عهدش پیش آمد، فائق آید. ابن خلدون نوشته‌است: «عبدالملک بن مروان از خلفای بنی امیه و عرب و جهان اسلام است. او در امور مملکت به سیره خلیفهٔ دوم عمر بن خطاب عمل می‌نمود.»
در دوران او، دیوانهای مهم شعر و کتب علمی از زبانهای گوناگون قدیم به عربی ترجمه شد، و دانشمندان از سراسر جهان اسلام به سوی دربار دمشق روی آوردند.
عبدالملک برای نخستین بار واحد پول برای جهان اسلام تعیین کرد، و سکه‌های درهم و دینار را به نام خود ضرب کرد. هم او کعبه را به دیبا و حریری که در دمشق بافته می‌شد و به مکه فرستاده می‌شد، پوشانید. وی قلمرو امویان را از شرق به نزدیکی مرز چین گسترش داد، و به فرماندهی محمد بن قاسم ثقفی هند را فتح کرد.
عبدالملک، حجاج بن یوسف ثقفی را به مکه فرستاد، تا مکه را از دست عبدالله بن زبیر درآورد؛ سرانجام عبدالله بن زبیر کشته و مکه آزاد شد و سرزمینهای اسلامی یکپارچه شد.
عبدالملک، شهر واسط را در کرانه باختری رود دجله بنیان نهاد و مردمی از شهر شام را در آن جای داد و خود چندی در آنجا سکونت گزید. وی برای جلوگیری از شورش‌ها نیازمند به شامیان بود، پس شخصی به نام مهلب بن ابی صفره را به جنگ با خوارج واداشت؛ سرانجام خوارج سرکوب شده و نفوذ خود را از دست دادند. قیام مختار در زمان او روی داد.
او همچنین قبةالصخره را در بیت‌المقدس بنا نهاد.
منابع و یادکردها[ویرایش]
- ثابت اسماعیل راوی. تاریخ العصر الاموی من الناحیة السیاسیة و الادرایة و الاجتماعیة. مصعب محمد ابوبکر. قاهره: المکتبة النهضه المصریه، ۱۹۶۵. ۸۸.
- رسول جعفریان. تاریخ اسلام از پیدایش تا ایران اسلامی. مرتضی رحیمی. قم: انتشارات حوزه علمیه، ۱۳۷۸. ۸۸.
- جرالد هاوتینگ. امویان: نخستین دودمان حکومت‌گر در اسلام (۶۶۱-۷۵۰م). ترجمهٔ عیسی عبدی. سعید ذوالفقاری. تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۷. ۹۷.
