ریگی (طایفه)

ریگی از طوایف معروف بلوچ است. در متون تاریخی مانند تاریخ بیهقی، برای نخستین‌بار نام این طایفه آمده‌است.

تبلیغات تایگر بلوچ، سرمچارtiger balouch,sarmachar طایفه ریگی طایفه ریگی یکی از طوایف بلوچ بلوچستان است.

و تاریخچهٔ بسیار کهنه ای دارد، بنا بر اقوال بزرگان ریگی این طایفه از نوادگان میر چاکر یکی از بزرگان رند بلوچ است. علت نامگذاری این طایفه به مانند دیگر طوایف بلوچ است.

عمده طوایف بلوچ از روی اسم جدشان یا منطقه شان نامگذاری می‌شوند. طایفه مذکور چون درمنطقه ای به نام ریگستان زندگی می‌کردند این لقب را گرفته‌اند. از نظر سیاسی این طایفه از قدیم الایام فعال بوده و می‌توان از جنگاوران ومرد سیاست قدیم میر بولان را نام‌برد. و بیشتر زمین‌هایی که در بلوچستان این طایفه به ارث برده‌اند از روی سیاست حکومتی بوده، چنانچه برخی از بزرگان طایفه در بیشتر دوره‌های سلطنتی با پادشاهان رفت و آمد داشته‌اند.

طایفه ریگی در بلوچستان در جایگاه سیاسی خوبی قرار دارد. و از نظر اقتصادی یکی از طوایف میانه‌رو هستند.

ریگی‌ها از سه تیره حسین، گنگو و نتو مشتق شده‌اند.

سرداری طایفه در دست نتو زهی‌ها است.

سردارعزیز احمد خان فرزند سردار بشیر احمد امورطایفه را در دست دارد وی نوه یکی از نامدارترین رجال طایفه ریگی به نام سردار مهرالله خان است. که نام و آوازه بسیار خوبی در طایفه و در کل ایران و علل خصوص در نزد دیگر اقوام بلوچ دارد.

تیره‌های طایفه ریگی:

نتوزهی، گنگو زهی، حسین بر، میرکازهی، سندزهی، جریزهی، زنگیزهی، بهادرزهی، عیسی زهی، شه کرم زهی، عبدالله زهی، شنبه زهی، خوبیارزهی، گزویی، جلائی و…

طایفه ریگی از نتو، گنگو و حسین بوجود می‌آید و دیگر تیره‌ها زیر مجموعه این سه اسامی هستند. برخی تیره‌ها و شاید می‌توان گفت طایفه‌ها به علت همبستگی و خویشاوندی نزدیک به طایفه ریگی به اشتباه جزو طایفه قرار می‌گیرند. که در اصل هیچ نیای مشترکی با طایفه ندارند.

محل سکونت طایفه در بلوچستان.

سیستان (زابل، دوست محمد، لوتک و..)

سرحد (خاش، میرجاوه، زاهدان)

مکران (ایرانشهر، سراوان، گشت، سرباز)

محل سکونت در دیگر شهرها واستانها:

کرمان (ریگان، بم، قلعه گنج، رودبار)

خراسان (مشهد، سرخس، بیرجند، نهبندان، سربیشه)

گرگان (مینو دشت و آزاد شهر و…)

قسمت غربی ایران (شیراز، لرگان و ..)

طایفه مذکور در دیگر کشورها:

پاکستان، افغانستان، حوزه خلیج فارس و تعدای نیز در کشورهای اروپایی پناهنده هستند.

مشاهیر طایفه ریگی:

میربولان، میرچاکر، عیدوخان، نواب خان، سردار مهرالله خان، میرزاخان ، سروان خلیل خان، هوشنگ خان، سرگرد خداداد، حاجی شندی،گلمیرخان فرزند میربهادر،سردار تاج محمدخان ،سردار بشیراحمدخان و در حال حاضر سردار حاج عزیزاحمدخان ریگی

تاریخچه

طایفه ریگی در کشورهای ایران، پاکستان و افغانستان به صورت گسترده پراکنده شده‌اند. در حال و گذشته زندگی کوچ نشینی و عشایری و کشاورزی داشته و در دهه‌های اخیر تعداد زیادی از آن‌ها یکجانشین و شهرنشین شده‌اند. جمعیت طایفه ریگی بیش از ۱۳۰٬۰۰۰ نفر تخمین زده شده‌است که این طایفه بیش از ۳۲ تیره را شامل می‌شود. این طایفه که قسمتهای وسیعی از بلوچستان را شامل می‌شود قبلاً جزء ایران بوده ولی با تقسیم بلوچستان به ۳ قسمت از شاهنشاهی ایران تاریخی جدا شده‌اند.

مرکز طایفه ریگی منطقه لادیز و اطراف آن می‌باشد که قدیمی‌ترین آثار زندگی انسانها در ایران که بیش از یکصد هزار سال قدمت دارد و مربوط به عصر یخبندان و دوران نو سنگی می‌باشد در آن کشف شده‌است که نشان از مدینیت و پیشینه تاریخی این منطقه دارد. در تحقیقاتی که در سال ۱۳۴۴ پیرامون منطقه بلوچستان به وسیله دانشگاه مینه سوتا به سرپرستی گاری هیوم در رودخانه لادیز صورت گرفت ابزارها و دست ساخته‌های بشری پیدا شد که قدمت کهن داشتند و برای اولین بار در لادیز دیده شدند. این مجموعه در ادبیات باستانی به لادیزین مشهور شده‌است.

همچنین برخی از تیره‌های طایفه در استان‌های کرمان و هرمزگان ساکن هستند و به کشاورزی و دامپروری مشغول هستند.

قدمت

تاریخ قدمت طایفه ریگی بیش از هزار سال می‌باشد در کتاب تاریخ بیهقی در ذکر ولایت مکران از طایفه ریگی نام برده شده‌است به این مضمون: چون والی مکران یعنی معدان وفات می‌کند میان دو فرزندش ابوالعسکر و عیسی بر سر جانشینی درگیری ایجاد شده که برادر مخلوع با پناهده شدن به دربار سلطان غزنوی زمینه جنگ بین دربار و والی مکران را ایجاد می‌کند در این کارزار طایفه ریگی با کمک طایفه کیچ به حمایت از عیسی با لشکر غزنوی درگیر می‌شود. در کتاب منم تیمور جهانگشا نیز از طایفه ریگی نام برده شده‌است و همچنین نامه‌ای به مهر کریم خان زند که برای میراحمدخان ریگی نوشته شده‌است.

اتیمولوژی

باتوجه به قرار گرفتن منطقه جنوب شرق و شرق ایران بر روی کمربند بیابانی تا عرض ۳۰ درجه شمالی این منطقه شن زارها و ریگستانها را در بر می‌گیرد و به همین دلیل ریگی یعنی کسی که در ریگستان و صحرا زندگی می‌کند.

منابع

• مختصری از تاریخ ایل ریگی برگرفته از مقاله ارائه شده درهمایش ایل ریگی (منتشر شده در جمعه، ۰۳ شهریور ۱۳۹۱ ۱۷:۳۱، احسان الله ریگی)