صادق شرفکندی

صادق شرفکندی
صادق شرفکندی
زادهٔ	۱۱ ژانویهٔ ۱۹۳۸; بوکان، آذربایجان غربی ،ایران
درگذشت	۱۷ سپتامبر ۱۹۹۲ (۵۴ سال); رستوران میکونوس، برلین
مدفن	پاریس گورستان پرلاشز قطعه مابین ۴۲ و ۴۳
پیشه	فعال سیاسی
سال‌های فعالیت	۱۹۷۳–۱۹۹۲
آثار برجسته	حزب دموکرات کردستان ایران

صادق شرفکندی (به کردی: سادق شه‌ره‌فکه‌ندی) (زادهٔ ۱۱ ژانویه ۱۹۳۸ در طرغه، بوکان، ایران – درگذشتهٔ ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۲ در برلین، آلمان) فعال سیاسی، استاد دانشگاه و دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران بود که در جریان ترور میکونوس توسط عوامل جمهوری اسلامی به قتل رسید.

زندگی‌نامه

صادق شرفکندی در روز ۲۱ دی ۱۳۱۶ خورشیدی برابر با ۱۱ ژانویه ۱۹۳۸ میلادی در روستای طرغه^[۱] از توابع بوکان متولد گردید. سال اول و دوم ابتدایی را در شهر بوکان گذراند و پس از آن با خانواده‌اش در مهاباد اقامت گزید.^[۲]

در دوران کودکی از داشتن نعمت پدر محروم و تحت سرپرستی و مراقبت برادر بزرگش، هژار قرار گرفت. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مهاباد و سال آخر دبیرستان را در تبریز به اتمام رسانید. در سال ۱۳۳۸ (۱۹۵۹ م) موفق به اخذ مدرک لیسانس در رشته شیمی از دانشسرای عالی تهران گردید. در همین سال به عنوان دبیر شیمی در شهرهای مهاباد و ارومیه به کار مشغول شدند و تا سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۵ م) کار تدریس و دبیری را ادامه داد. ساواک به همراه تعداد دیگری از دبیران همفکر و همکارش او را تبعید نمود.

صادق شرفکندی در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ م) به دانشگاه تربیت معلم انتقال یافت و به عنوان معاون و کمک‌یار بخش شیمی این دانشگاه مشغول به کار شد، سپس با استفاده از بورس تحصیلی به فرانسه رفت و از دانشگاه پاریس موفق به اخذ مدرک دکترا در رشته شیمی شد. وی در سال ۱۳۵۵ (۱۹۷۶ م) به ایران بازگشت و به عنوان استادیار شیمی در دانشگاه تربیت معلم به کار تدریس ادامه دادند.

شرفکندی در سال ۱۳۵۲ (۱۹۷۳ م) یعنی زمانی که در دوره دکترا به تحصیل مشغول بود در پاریس از طریق عبدالرحمان قاسملو با برنامه و اساسنامه حزب دمکرات کردستان ایران آشنا شد و تقاضای عضویت در آن را نمودند.

وی پس از مراجعت به ایران به عنوان رابط عبدالرحمان قاسملو و اعضای قدیمی حزب در داخل ایران وظیفه حزبی خویش را به انجام رسانید. به دنبال سرنگونی حکومت پهلوی و تجدید فعالیت علنی حزب دمکرات در سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹ م) به عنوان مشاور کمیته مرکزی و در اسفند ماه ۱۳۵۸ در کنگره چهارم حزب دمکرات به عنوان عضو کمیته مرکزی انتخاب شد و مسئولیت‌های کمیته حزب در تهران را عهده‌دار شدند و در اوایل تابستان ۱۳۵۹ (۱۹۸۰ م) از سوی رهبر حزب برای کار تمام وقت در حزب به کردستان فراخوانده شد و در جریان نشست کمیته مرکزی حزب در تابستان همان سال به عضویت دفتر سیاسی حزب انتخاب گردید.

در کنگره‌های ۵ و ۶ و ۷ و ۸ و ۹ حزب دمکرات به عضویت کمیته مرکزی و هر بار از سوی کمیته مرکزی به عضویت دفتر سیاسی انتخاب می‌شد. شرفکندی در طول دوران عضویتش در حزب دمکرات اکثراً مسئولیت بخش انتشارات و تبلیغات را به عهده داشت. از سال ۱۳۶۵ هم تا هنگام ترور وکشته شدن عبدالرحمان قاسملو، وظیفه معاونت دبیر کلی حزب را عهده‌دار بود.

صادق شرفکندی در نخستین نشست کمیته مرکزی پس از درگذشت قاسملو به اتفاق آرا اعضا کمیته مرکزی به دبیر کلی حزب دمکرات انتخاب و در کنگره ۹ حزب مجدداً به این سمت انتخاب گردید و تا زمان مرگ وظیفه سنگین دبیر کلی حزب را بر عهده داشتند.

مرگ

او در تروری که پنج شنبه ۲۶ شهریور ۱۳۷۱ (۱۷ سپتامبر ۱۹۹۲) در رستوران میکونوس در برلین صورت گرفت همراه با تنی دیگر از سران حزب کشته شد. بعضی قتل وی را به عوامل یا مأموران جمهوری اسلامی ایران نسبت دادند ولی دولت ایران این مسئله را بارهای بار تکذیب کرده‌است.

بعدها در دادگاهی که در شهر برلین برای بررسی این واقعه تشکیل شد دادگاه اعلام کرد که به مأمورین جمهوری اسلامی مظنون است^{^{[نیازمند منبع]}} و مشخصا سیدعلی خامنه‌ای (رهبر جمهوری اسلامی ایران)، اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس‌جمهور وقت) و علی فلاحیان (وزیر اطلاعات سابق) را به دادگاه فراخواند.

در جریان دادرسی در دادگاه، شخصی که به همت بنی صدر و تضمین امنیتی پلیس آلمان جرأت حضور در دادگاه و شهادت دادن را یافته بود، گواهی داد که او خود از اعضای سابق وزارت اطلاعات ایران بوده و به خوبی سیستم طراحی ترورها را می‌شناسد. او اظهار داشت که تمامی ترورهای خارجی در نتیجه تصمیم یک کمیته پنهان ترور؛ متشکل از رهبر، رئیس‌جمهور، وزیر اطلاعات و وزیر امور خارجه صورت می‌گیرد.

به دنبال شهادت این شاهد، مقامات قضایی آلمان سران وقت جمهوری اسلامی و در صدر آن‌ها سید علی خامنه‌ای را عاملان اصلی این ترور معرفی کردند.^{^{[نیازمند منبع]}}

در فروردین ۱۳۷۱ هنگام دیدار از مقر حزب در شمال عراق وی مورد سوءقصد قرار گرفت که جان سالم به در برد. حزب دمکرات هیچگاه در مورد این حادثه اطلاعات بیشتری منتشر نکرد.^[۳]

جستارهای وابسته

شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها در ایران

پانویس

↑ طرغه نام کوه‌هی زیبا و تاریخی درکناری روستای به‌همین نام است و در ۲۲ کیلومتری شهر بوکان قرارگرفته است.
↑ «زندگینامه صادق شرفکندی». کردستان میدیا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ بهمن ۱۳۹۲.
↑ نقاشی قهوه‌خانه. سوره مهر. ۱۳۹۷. ص. ۶۶۶ و ۶۶۵. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۳-۲۸۲۰-۷.

[1] طرغه نام کوه‌هی زیبا و تاریخی درکناری روستای به‌همین نام است و در ۲۲ کیلومتری شهر بوکان قرارگرفته است.

[2] «زندگینامه صادق شرفکندی». کردستان میدیا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ بهمن ۱۳۹۲.

[3] نقاشی قهوه‌خانه. سوره مهر. ۱۳۹۷. ص. ۶۶۶ و ۶۶۵. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۳-۲۸۲۰-۷.

[۱]

[۲]

[۳]

ن ب و قتل‌های زنجیره‌ای ایران
کشتگان رسمی	پروانه اسکندری و داریوش فروهر (۱ آذر ۱۳۷۷) محمد مختاری (۱۲ آذر ۱۳۷۷) محمدجعفر پوینده (۱۸ آذر ۱۳۷۷)
متهمان رسمی	محمدحسین اثنی‌عشر سعید امامی خسرو براتی محمود جعفرزاده حمید رسولی علی روشنی علی صفایی‌پور اصغر سیاح مهرداد عالیخانی محمد عزیزی مصطفی کاظمی علی محسنی ابوالفضل مسلمی علی ناظری سام نیک طاها مصطفی هاشمی
کشته‌های نسبت‌داده‌شده (فعالان سیاسی یا فرهنگی)	سید محمود طالقانی (۱۹ شهریور ۱۳۵۸) علی‌مراد داودی (۲۰ آبان ۱۳۵۸) مظفر بقائی (۲۷ آبان ۱۳۶۶) کاظم سامی (۴ آذر ۱۳۶۷) علی‌اکبر سعیدی سیرجانی (۴ آذر ۱۳۷۳) سید احمد خمینی (۲۵ اسفند ۱۳۷۳) شمس‌الدین امیرعلائی (۱۳۷۳) احمد میرعلائی (۲ آبان ۱۳۷۴) غفار حسینی (۲۰ آبان ۱۳۷۵) احمد تفضلی (۲۴ دی ۱۳۷۵) ابراهیم زال‌زاده (فروردین ۱۳۷۶) پیروز دوانی (۳ شهریور ۱۳۷۷) حمید حاجی‌زاده و کارون حاجی‌زاده (۳۱ شهریور ۱۳۷۷) مجید شریف (۲۸ آبان ۱۳۷۷)
کشته‌های نسبت‌داده‌شده (فعالان دینی)	ناصر سبحانی (۲۸ اسفند ۱۳۶۸) حسین سودمند (۱۲ آذر ۱۳۶۹) علی مظفریان (۱۱ مرداد ۱۳۷۱) احمد مفتی‌زاده (۲۰ بهمن ۱۳۷۱) هایک هوسپیان‌مهر (۳۰ دی ۱۳۷۲) طاطاوس میکائیلیان (۷ تیر ۱۳۷۳) مهدی دیباج (۱۳ تیر ۱۳۷۳) محمد ضیائی (۲۲ تیرماه ۱۳۷۳) عبدالعزیز اللهیاری (۱۶ مهر ۱۳۷۳) حسین برازنده (۱۴ دی ۱۳۷۳) فاروق فرساد (۲۸ بهمن ۱۳۷۴) احمد سیاد (بهمن ۱۳۷۴) عبدالعزیز کاظمی بجد (۱۶ آبان ۱۳۷۵) ملامحمد ربیعی (۱۲ آذر ۱۳۷۵) موسی کرمپور (۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۰) محمدابراهیم دامنی (۲۵ تیر ۱۳۸۰) سید ابوالفضل برقعی (۱۳۷۰) سید خلیل عالی‌نژاد (۲۷ آبان ۱۳۸۰)
کشته‌های نسبت‌داده‌شده (دیگران)	سعید عقیقی (۵ اسفند ۱۳۵۸) بمب‌گذاری در حرم امام رضا (۳۰ خرداد ۱۳۷۳) حسین سرشار (۲۰ فروردین ۱۳۷۴) فخرالسادات برقعی (۱۶ اسفند ۱۳۷۴) فرزین مقصودلو و شبنم حسینی (۱ آبان ۱۳۷۵) سیامک سنجری (۱۳ آبان ۱۳۷۵) فاطمه قائم‌مقامی (۱۰ دی ۱۳۷۶) معصومه مصدق (۴ اردیبهشت ۱۳۷۷) جمشید پرتوی (۱۰ دی ۱۳۷۷)
ترورهای بیرون از ایران	شهریار شفیق (۱۶ آذر ۱۳۵۸) علی‌اکبر طباطبایی (۳۱ تیر ۱۳۵۹) غلامعلی اویسی و غلامحسین اویسی (یا حسین) (۱۸ بهمن ۱۳۶۲) بیژن فاضلی (۲۸ مرداد ۱۳۶۵) علی‌اکبر محمدی (۲۶ دی ۱۳۶۵) حمیدرضا چیتگر (۲۹ اردیبهشت ۱۳۶۶) عبدالرحمان قاسملو و عبدالله قادری‌آذر (۲۲ تیر ۱۳۶۸) غلام کشاورز (۴ شهریور ۱۳۶۸) صدیق کمانگر (۱۳ شهریور ۱۳۶۸) کاظم رجوی (۴ اردیبهشت ۱۳۶۹) سیروس الهی (۱ آبان ۱۳۶۹) عبدالرحمان برومند (۲۹ فروردین ۱۳۷۰) شاپور بختیار و سروش کتیبه (۱۵ مرداد ۱۳۷۰) فریدون فرخزاد (۱۶ مرداد ۱۳۷۱) ترور میکونوس (صادق شرفکندی، همایون اردلان، فتاح عبدلی و نوری دهکردی) (۲۶ شهریور ۱۳۷۱) عبدالمالک ملازاده (۱۴ اسفند ۱۳۷۴) رضا مظلومان (۷ خرداد ۱۳۷۵)
متهمان ترورهای بیرون از ایران	انیس نقاش داود صلاح‌الدین عباس راحیل عبدالرحمان بنی‌هاشمی علی فلاحیان علی وکیلی‌راد فریدون بویراحمدی کاظم دارابی محمد آزادی محمد جعفری صحرارودی محمد یوسف امین
دیگر متهمان نسبت‌داده‌شده	روح‌الله حسینیان قربانعلی دری نجف‌آبادی غلامحسین محسنی اژه‌ای
شخصیت‌های مرتبط	فرج سرکوهی ناصر زرافشان شیرین عبادی هوشنگ گلشیری فریبرز رئیس‌دانا رضا ملک مرتضی اصفهانی
نوشتارهای وابسته	ترور میکونوس ماجرای اتوبوس ارمنستان برنامه هویت بمب‌گذاری آمیا تاریک‌خانه اشباح مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند جنایت مقدس
رده

ن ب و عبدالرحمان شرفکندی (هژار)
سروده‌ها و تألیفات	آلکوک (۱۹۴۵/۱۳۲۵) • بَیتی سَرمَر (۱۹۵۷/۱۳۳۶) • هه‌ژار بو کوردستان (۱۹۶۶/۱۳۴۴) • هَنبانه‌بورینَه (۱۹۹۰/۱۳۶۹) • چیشتی مجیور (شلم‌شوربا) (۱۹۹۷/۱۳۷۲)
ترجمه‌ها	مم و زین از احمد خانی (۱۹۶۰/۱۳۳۸) • شرف‌نامه از شرف‌خان بدلیسی (۱۹۶۰/۱۳۳۸) • رباعیات خیام از حکیم عمر خیام (۱۹۶۸/۱۳۴۶) • عشیرهٔ گاوان (هوزی جاوان) از مصطفی جواد (۱۹۷۳/۱۳۵۱) • قانون در طب از ابن‌سینا (۱۹۷۹/۱۳۵۷) • پنج انگشت یک مشت است از بریژیت ونگور بورسکی (۱۹۸۰/۱۳۵۸) • آری این‌چنین بود برادر از علی شریعتی (۱۹۸۰/۱۳۵۸) • پدر، مادر، ما متهمیم از علی شریعتی (۱۹۸۱/۱۳۵۹) • عرفان، برابری، آزادی از علی شریعتی (۱۹۸۱/۱۳۵۹) • شرح دیوان ملای جزیری از ملای جزیری (۱۹۸۲/۱۳۶۱) • آثارالبلاد و اخبارالعباد از زکریای قزوینی (۱۹۸۷/۱۳۶۶) • قرآن پیروز (۲۰۰۰/۱۳۷۹) • یک، جلوش تا بی‌نهایت صفرها از علی شریعتی (۲۰۰۱/۱۳۸۰) • تاریخ اردلان از مستوره اردلان (۲۰۰۲/۱۳۸۱) • ‏‫تاریخ سلیمانیه (شهرزور) و منطقه‌های آن از محمدامین زکی‌بیگ (۲۰۱۴/۱۳۹۳) • فرهنگ‌لغت عمید از حسن عمید (چاپ‌نشده) • روابط فرهنگی ایران و مصر (چاپ‌نشده) •
نوشتارهای وابسته	فهرست آثار • صادق شرفکندی (برادر) • جمعیت ژ-کاف
رده • ویکی‌نبشته • ویکی‌انبار