شیعی‌گری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
شیعی‌گری
نویسنده(ها)احمد کسروی
کشورتهران
زبانپارسی
تاریخ نشر
بهمن ۱۳۲۲

شیعی‌گری با نام دیگر بخوانند و داوری کنند کتابی نوشته شده از احمد کسروی است که به خرده‌گیری‌هایی به کیش شیعه می‌پردازد. شیعی‌گری یکی از سه‌کتاب کسروی (دو کتاب دیگر بهائی‌گری و صوفی‌گری) در خرده‌گیری بر آنچه که بددینی می‌خواند است. این کتاب در زمان زندگانی کسروی جنجال‌های فراوانی را برانگیخت و حتی کار به دادخواهی او در دادگاه کشید؛ ولی پیش از طی کامل مراتب قانونی و صدور حکم، چند تن از مراجع تقلید شیعه با فتاوا و حمایت‌های خویی، عبدالحسین امینی، حسین قمی[۱] بروجردی، صدر پدر امام موسی صدر[۲] و روح‌الله خمینی[۳] (از روحانیون شیعه) در ابتدا به ترور ناموفق نواب صفوی و سپس با اقدام دو عضو دیگر علی‌محمد امامی و حسین امامی کسروی را به همراه منشی اش در کاخ دادگستری به قتل رسانیدند.[۴] رسول جعفریان، ضمن «ورق‌پاره» خواندن «شیعه‌گری»، آن را یکی از تندترین و افراطی‌ترین نوشته‌ها ضدّ مذهب تشیع در ۵۰ سال پیش از دههٔ بیست شمسی می‌خواند. وی کسروی و سید علی‌محمد باب را شبیه به هم اما با تفاوت‌هایی در «فضا و هوا» و دارای برانگیختگی می‌داند. کتاب «بخوانید و داوری کنید» همان «شیعه‌گری» است که پس از ممنوعیت «شیعه‌گری» با افزودن تغییرات تحت نامی جدید به چاپ رسید. [۵]

مضمون[ویرایش]

شیعه‌گری کتابی نیست که فقط به اوایل تاریخ تشیع اشاره داشته باشد بلکه تاریخ صفویه تا قاجاریه ایران و... را شامل می‌شود [۶] و این موارد فقط شامل بخش هایی از دیدگاه‌های کسروی که در این کتاب نگارش شده‌اند:

  • وی پیدایش مذهب شیعه را از زمان بنی‌امیه می‌داند که علویان (پسران علی) علاوه بر عباسیان یکی از گروهایی بودند که به مخالفت با بنی امیه امیه برخواستند و معتقد بودند در زمان ابوبکر و عمر و نیز عثمان‪ ،‬علی به خلافت سَزنده تر بود وهمچنین می گوید:«این شیعیگری نخست یک کوشش سیاسی بی آلایشی‌‪ ،‬و شیعیان بیشترشان مردان ستوده نیکی میبودند و‬ ‫پاکدلانه و غیرتمندانه در آن راه میکوشیدند‪ .‬چه بیگفتگوست که علویان به خلافت بهتر و سزنده تر بودند».‪‪[۷][۸]
  • نخستین آلودگی مذهب شیعه را بدگویی تندروانشان از ابوبکر و عمر و عثمان به دلیل پیشی گرفتن بر علی در خلافت است. به عقیده وی جعفر امام ششم شیعیان اولین کسی بود که لفظ امام را ساخت، و برای گرفتن «خمس» و «مال امام» گفت که باید خلیفه از طرف خدا باشد و از ترس نام خلیفه را به امام تغییر داد.[۹]
  • امامان شیعه را در مورد اینکه «معنی قرآن را جز ما نداند و هر کس نداند باید از ما بپرسد» و «هر کس امام زمان خود را نشناسد بی‌دین از دنیا رفته‌است» را جز گزافه گویی نشمرده‌است؛ و گوینده‌اش را خدانشناس می‌داند.[۱۰]
  • به اعتقاد وی «در شیعی‌گری دلیل خواستن و چیزی را به داوری خرد سپردن از نخست نبوده و کنون هم نخواهد بود».[۱۱]
  • وی می‌گوید عثمان بن سعید چنین گفته و رابطه خود با امام زمان را چنین دانسته: «آن امام مرا میانه خود و مردم میانجی گردانده. شما هر سخنی می‌دارید به من بگوئید و هر پولی می‌دهید به من بدهید.»[۱۱]

وی خرده‌هایی به شیعی‌گری می‌گیرد که گزیده‌ای از آنان را ما اینجا می‌آوریم، از جمله:

  • «بنیاد شیعی‌گری بر آن است که خلیفه بایستی از سوی خدا برگزیده شود نه از سوی مردم. ما می‌پرسیم: دلیل این سخن چه بوده؟ کتاب اسلام «قرآن» بوده؟ در کجای قرآن چنین گفته‌ای هست؟ چگونه تواند بود که چنین چیزی باشد و در قرآن یادی از آن نباشد؟»[۱۲]
  • «چه شد که دلبستگی شیعیان قزوین به اسلام و دستورهای پیغمبر اسلام بیشتر از دلبستگی یاران پیغمبر گردید؟ آن مردانی که در راه پیغمبر و دین او از جان گذشته و آن همه گزندها دیده بودند، چه شد که به اندازه ملایان شکم پرست ایران به دستورهای پیغمبر ارج نمی‌گزارند؟!»[۱۳]

انتشار کتاب[ویرایش]

کتاب شیعی‌گری را کسروی در بهمن ماه ۱۳۲۲ منتشر ساخت. به دنبال آن، برخی افراد و نیز رجال مذهبی کشور، نسبت به مطالب آن، اعتراض کرده و علیه وی شکایت به دادگاه بردند و پخش کتاب را ممنوع اعلام نمودند. کسروی از پای ننشست و چهار ماه بعد، برای توجیه عقاید خویش درپیش مردم، کتاب فوق را با توضیحات بیشتر انتشار و به داوری مردم واگذار کرد. خود در این باره می‌نویسد: «ما چنان‌که خواهش کرده‌ایم دوست می‌داریم هر خواننده‌ای راستی را داور باشد. هیچ سخنی را بی‌دلیل از ما نپذیرد و از هیچ سخنی که با دلیلست چشم نپوشد چنان داند که یک دادگاه بزرگیست که او داورش می‌باشد و رفتاری کند که شایندهٔ چنان جایگاه باشد.»

کتاب صوتی شیعی‌گری با صدای قاسم قره‌داغی، در ۲۰۱۵ میلادی از طریق انتشارات آوای بوف منتشر شده‌ و مدت آن ۵ ساعت و ۴۰ دقیقه است.[۱۴]

واکنش‌ها[ویرایش]

دعوت به کشتن احمد کسروی[ویرایش]

سید روح‌الله خمینی در نامه‌ای سرگشاده ظاهراً خطاب به مردم و روحانیان با عنوان «بخوانید و به کار بندید» به تاریخ اردیبهشت ۱۳۲۳ خورشیدی،[۱۵] در پاسخ به کتاب جنجالی «شیعی‌گری؛ بخوانند و داوری کنند» از احمد کسروی، وی را «یک نفر تبریزی بی‌سروپا» خطاب کرد[۱۶] و از روحانیونی بود که «مسلمانان با غیرت» را به کشتن «این مرتد جاهل مفسدالارض» فراخواند.[۱۷]

جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. http://mobahesat.ir/1964
  2. http://www.iichs.org/index.asp?id=266&doc_cat=8
  3. http://iranianuk.com/20120316063115015/احمد-کسروی-شهید-ایران-مدرن-در-راه-عقلانیت-مقاله-ای-از-عباس-میلانی
  4. رسولی پور، مرتضی جمعیت فدائیان اسلام؛ گفتگو با احمد شهاب مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران |http://www.iichs.org/index.asp?id=266&doc_cat=8
  5. جعفریان، رسول (۱۳۹۰). جریان‌های مذهبی-سیاسی از ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷. تهران: علمی. صص. ۶۸ و ۶۹.
  6. «بخوانند و داوری کنند/گفتار سوم».
  7. «گفتار یکم/بند ۵تا۹».
  8. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند، گفتار یکم، شیعی گری چگونه پیدا شد؟
  9. همان‌جا
  10. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند. گفتار یکم، شیعی گری چگونه پیدا شد؟، ص ۱۰
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ همان‌جا ص ۱۱
  12. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند. گفتار دوم، خردهایی که به شیعی‌گری توان گرفت، ص ۱۸
  13. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند. گفتار دوم، خردهایی که به شیعی‌گری توان گرفت، ص ۲۱
  14. «ShieiGari - Aḥmad Kasravī». bibliotek.dk.
  15. تاریخ، محمد امینی نویسنده و پژوهشگر. «سکوت دولت و ملت در ترور کسروی». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  16. نامه خمینی؛ 'بخوانید و به کار بندید'، بی‌بی‌سی فارسی
  17. کناره‌گیری روشنفکری ایران از کسروی، بی‌بی‌سی فارسی

پیوند به بیرون[ویرایش]