پرش به محتوا

شهرستان خوی

مختصات: ۳۸°۳۳′ شمالی ۴۴°۵۷′ شرقی / ۳۸٫۵۵۰°شمالی ۴۴٫۹۵۰°شرقی / 38.550; 44.950
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد


شهرستان خوی
Khoy County
اطلاعات کلی
کشور ایران
استانآذربایجان غربی
مرکز شهرستانخوی
سایر شهرهاوار، فیرورق، دیزج دیز، قطور، زرآباد، ایواوغلی
بخش‌هامرکزی، قطور، صفائیه، ایواوغلی
سال تأسیس۱۳۱۶ خورشیدی
مردم
جمعیت۳۴۸٬۶۶۴ نفر (۱۳۹۵)
داده‌های دیگر
وبگاهفرمانداری خوی

شهرستان خوی بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان استان آذربایجان غربی بعد از مرکز استان، ارومیه بوده و دومین شهرستان پرجمعیت استان آذربایجان غربی به حساب می‌آید.[۶][۷][۸]

جمعیت شهرستان خوی طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۳۴۸٬۶۶۴ نفر، که از این تعداد ۱۹۸٬۸۴۵ نفر ساکن شهر خوی هستند.[۹]

خوی یکی از قدیمی‌ترین مراکز تمدن در شمال غرب ایران است[۱۰][۱۱] و بازار تاریخی خوی اوج تمدن شهرنشینی و شهرسازی در دوره اسلامی است.[۱۲] خوی با قدمتی ۷ هزار ساله و قرار گرفتن در مسیر جادهٔ ابریشم دارای تاریخ و تمدن پرفراز و نشیب، شاهد وقایع تاریخی مختلفی بوده است.[۱۳] خوی با این پیشینهٔ تاریخی و فرهنگی،[۱۴] مدفن بسیاری از بزرگان تاریخ ایران زمین می‌باشد. پهلوان نامی ایرانی، پوریایی ولی از پهلوانان این دیار بوده و آرامگاه ایشان نیز در این شهر قرار دارد.[۱۵][۱۶][۱۷] آرامگاه شمس تبریزی، شاعر بزرگ و نامی ایران نیز در این شهر واقع شده است.[۱۸][۱۹] با توجه به مشترکات فرهنگی و وجود آرامگاه شمس تبریزی در خوی به عنوان استاد و مراد مولانا و مقبره مولانا در قونیه ترکیه، این دو شهر خواهر خوانده اعلام شدند.[۲۰][۲۱] قلعه کوراوغلی در این شهرستان قرار دارد.[۲۲][۲۳][۲۴] کوراوغلی قهرمان حماسی مشترک میان بسیاری مردمان ترک از جمله ترکان آذربایجان و ترکیه، ترکمن‌ها، ازبک‌ها و اویغورها است.[۲۲][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸] اشعار و سروده‌های این اسطوره تاریخی در میان اقوام ۱۶ کشور سروده می‌شود و یکی از مشترکات فرهنگی بین کشورهای همسایه و اکو می‌باشد.[۲۹]

خوی به شهر گل‌های آفتابگردان معروف است.[۳۰] این شهر قطب اول تولید دانه‌های آفتابگردان و کدوی کشور به‌شمار می‌رود و صاحب بزرگ‌ترین بازار بورس دانه‌های آفتابگردان کشور است.[۳۱][۳۲] شهر فیرورق خوی قطب تولید آلبالوی کشور است.[۳۳] فرش آذربایجان غربی در بازارهای داخلی و خارجی محبوبیت زیادی دارد و از میان فرش‌های دستباف تولیدی آذربایجان غربی، فرش ریز ماهی خوی به ثبت ملی و جهانی رسیده است.[۳۴] بزرگ‌ترین خانه تئاتر شمال غرب کشور در خوی قرار دارد.[۳۵] بزرگ‌ترین پایانه مسافربری شمالغرب و غرب کشور در شهر خوی واقع شده است.[۳۶]

نام‌شناسی

[ویرایش]

باوجود اینکه شهری در حدود ۳ هزار سال پیش در منطقه امروزی خوی وجود داشته و نام خوی نیز از ۱۴ قرن پیش تا امروز بر این منطقه اطلاق می‌شده است[۳۷] ولی معنی ریشه نام خوی و تاریخچه این لفظ به‌درستی مشخص و روشن نیست،[۳۷] و نظرهای گوناگونی دربارهٔ وجه تسمیهٔ خوی وجود دارد. شهرستان خوی بر دشت خوی و در منطقه‌ای نیمه‌کوهستانی ـ نیمه‌دشتی قرار گرفته و اطراف آن را کوه‌های بلند احاطه کرده است. چون دشت خوی در محلی پست واقع شده و ارتفاع آن از دشتهای مجاور و حتی دریاچه ارومیه پایین‌تر است، آذری‌زبانان در اصطلاح محلی آن را خوی چوخوری می‌نامند که به معنای گودال خوی است.[۳۸] همچنین گفته می‌شود که واژهٔ «خوی» در زبان کردی و ایرانی میانه به‌معنای نمک است، و به‌واسطهٔ وجود معادن نمک در منطقه، به «خوی» معروف شده است. این احتمال که نام خوی از ریشهٔ زبان ارمنی به‌معنی «قوچ» گرفته باشد، صحیح نیست، چراکه در منابع ارمنی نام این منطقه «هیر» ضبط شده است.[۳۹] راجر سیوری، دلیل نام‌گذاری خوی را ریشهٔ کردی آن می‌داند که مرتبط با معادن نمک این شهرستان است،[۴۰] در حالی ساسان‌پور و مسرور، وجه دیگر این نام را جلگه و زمین پست می‌دانند که از نظر آن‌ها با موقعیت جغرافیایی این شهرستان سازگارتر است.[۳۹]

موقعیت جغرافیایی

[ویرایش]

خوی دومین شهر مهم استان آذربایجان غربی پس از ارومیه است و شمال غربی‌ترین نقطهٔ ایران که در مرز کشور ترکیه قرار دارد.[۴۱] منطقهٔ تجاری خوی به‌عنوان یکی از چهارراه‌های مبادلاتی میان شرق و غرب، از دیرباز در تاریخ اقتصادی آذربایجان حضوری چشمگیر داشته است.[۴۲] این شهر در گذشته مرکز اقتصادی بوده و به سبب قرار گرفتن بر سر جاده‌های معروف بازرگانی مانند جاده ابریشم، مکه یولی، راه طرابوزان به جلفا از قدیم دارای کاروانسراهای متعدد، جهت تخلیه کالا و استراحت بازرگانان و بازاری وسیع و گسترده جهت داد و ستد کالای مختلف بوده است.[۴۱] ظرفیت و موقعیت بین‌المللی خوی به دلیل استقرار در مسیر جاده ابریشم و برخورداری از مرز رازی و خط آهن متصل به اروپا، برای تبدیل به منطقه ویژه اقتصادی و گردشگری، مورد توجه است.[۴۳][۴۴][۴۵]

خوی یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی برای دفاع از ایران در طول تاریخ بوده است. در نزدیکی این شهر نبرد سرنوشت‌ساز و حماسی چالدران در میان دو امپراتوری ایران و عثمانی رخ داد. در ایران باستان و به ویژه در دوران اشکانی و ساسانی، سرزمینی که امروز، خوی نامیده می‌شود از ارزش نظامی بسزایی برخوردار بود و در این سرزمین یکی از مهم‌ترین قلاع نظامی ایران یعنی قلعه زینتا قرار داشت،[۴۶] دژ زینتا به دلیل آنکه در غرب ایالت آتروپاتن (آذربایجان) و در نزدیکی ارمنستان بود، هنگامی که امپراتوری روم از طریق ارمنستان به ایران یورش می‌آوردند، اولین پادگان برای دفاع از ایران بود.[۴۷] در زمانی نیز که ایران درصدد اعمال حاکمیت بر ارمنستان بود، قلعه (زینتا) پایگاهی برای سپاهیان ایران جهت تدارک لشکرکشی به ارمنستان به‌شمار می‌رفت.

شهرستان خوی با وسعتی بالغ بر ۵۵۴۸ کیلومتر مربع در شمال غربی‌ترین نقطهٔ ایران و آذربایجان و در مرز کشور ترکیه واقع شده است.[۴۸] فاصله آن از تهران ۷۸۰ و از تبریز ۱۶۵ کیلومتر است. شهر خوی در ۱۳۵ کیلومتری ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی قرار دارد. جاده ترانزیتی ایران- اروپا از ۳۰ کیلومتری آن عبور می‌کند و با فاصله ۶۷ کیلومتری از مرز ترکیه واقع شده است. شهر خوی از شمال به ماکو و از شرق به مرند و منطقه آزاد ارس باران (جلفا) و از جنوب به سلماس و ارومیه، از مغرب به کشور ترکیه به استان وان به مرکزیت شهر وان منتهی می‌شود.

فرهنگ و زبان

[ویرایش]

مردم شهرستان خوی به زبان ترکی آذربایجانی و بخشی از مردم این شهرستان در بخش قطور به زبان کردی کرمانجی[۴۹] تکلم می‌کنند. بیشتر مردم شهرستان خوی مسلمان هستند و دارای مذاهب شیعه و اهل سنت می‌باشند. جمعیت تقریبی اقلیت سنی ها ٢۰۰۰۰ نفر معادل فقط ٧% جمعیت خوی است. ٩٣% دیگر هم شیعه ترک زبان هستند .[۵۰] اهل سنت خوی شامل ترک‌های سنی و کردهای سنی مذهب می‌شود. ترک‌های سنی بیشتر از طوایف کره‌سنی هستند و در روستاهای جنوب‌غربی شهرستان خوی ساکن می‌باشند و به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند. از روستاهای بزرگ کره سنی در خوی می‌توان یزدکان را نام‌برد و از روستاهای بزرگ شیعه ترک زبان میتوان وار را نام برد که به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند. بخشی از ترک‌های سنی ساکن در جنوب شهرستان خوی امروزه کرد زبان شده‌اند.[۵۱][۵۲][۵۳] مردم کردتبار خوی نیز در ناحیه مرزی قطور ساکن شده‌اند که با زبان کردی کرمانجی از زبان‌های کردی شمالی صحبت می‌کنند.

تقسیمات کشوری

[ویرایش]

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابر آنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۹۰ کل کشور آمده است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:[۵۴]

بخش‌ها

[ویرایش]

بخش، واحدی از تقسیمات کشوری با محدوده جغرافیایی معین است که از به هم پیوستن چند دهستان همجوار مشتمل بر چندین مزرعه، مکان، روستا و احیاناً شهر، که از نظر عوامل طبیعی و اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، واحد همگنی را به وجود آورده‌اند، تشکیل شده است.[۳۷] طبق تقسیمات کشوری در سال 1395[۳۷] شهرستان خوبی دارای ۴ بخش به‌نام‌های بخش مرکزی، بخش صفائیه، بخش ایواوغلی و بخش قطور می‌باشد. بخش مرکزی خود دارای ۵ دهستان دیزج، قره سو، فیرورق، گوهران و رهال می‌باشد. بخش ایواوغلی شامل دهستان ولدیان و ایواوغلی، بخش صفائیه شامل دهستان سکمن‌آباد و الند، بخش قطور نیز شامل دهستان زرئ و قطور می‌باشد.

جمعیت شهرستان خوی به تفکیک بخش‌ها[۹]
جمعیت تعداد خانوار مرکز بخش نام بخش
۲۸۸٬۲۶۹ ۸۵٬۳۴۲ خوی مرکزی
۱۹٬۵۴۳ ۴٬۸۹۳ زرآباد صفائیه
۱۶٬۲۵۹ ۵٬۰۵۵ ایواوغلی ایواوغلی
۲۴٬۵۹۱ ۵٬۸۳۸ قطور قطور

شهرها

[ویرایش]

شهرستان خوی دارای ۶ نقطه شهری می‌باشد که سه شهر خوی، دیزج دیز و فیرورق در بخش مرکزی واقع شده‌اند. سه شهر ایواوغلی، قطور و زرآباد نیز به ترتیب در بخش‌های ایواوغلی، قطور و صفائیه قرار دارند.

جمعیت شهرهای شهرستان خوی[۹]
جمعیت تعداد خانوار بخش نام شهر
۱۹۸۸۴۵ ۵۹۹۶۴ مرکزی خوی
۹۱۹۰ ۲۶۴۰ مرکزی فیرورق
۸۲۸۲ ۲۳۶۴ مرکزی دیزج دیز
۱۱۴۷ ۳۲۴ صفائیه زرآباد
۳۳۲۰ ۹۹۹ ایواوغلی ایواوغلی
۵۱۴۷ ۱۱۹۳ قطور قطور

آثار تاریخی- باستانی و جاذبه‌های طبیعی

[ویرایش]
  • برج شمس تبریزی: مدفن عارف ایرانی و مراد مولوی - دوره سلجوقی یا صفوی
  • پل خاتون (خاتین کؤرپوسو) - دوره حکومت دنبلی‌ها
  • دروازه سنگی (قالا قاپیسی) - دوره ایلخانی
  • عمارت حکومتی - دوره قاجاریه
  • بازار سرپوشیده: یکی از بازارهای تاریخی ایران محسوب می‌شود و سبک‌های معماری صفوی، دنبلی و قاجاری در آن دیده می‌شود.
  • خانه کبیری‌ها - دوره صفوی یا دنبلی
  • حمام محمدبیگ - دوره دنبلی
  • دبیرستان خسروی - دوره پهلوی
  • کنسولخانه روسیه، مساجد قدیمی مطلب‌خان، ملاحسن، شاه، حاجی بابا و خان - دوره قاجاری
  • کلیساهای سورپ سرکیس و ماهلازان، امامزاده سید بهلول از نوادگان امام علی النقی، مقبره آقا میر یعقوب، پل هوایی بزرگ قطور در محور مواصلاتی راه‌آهن آسیا- اروپا
  • قلعه کوراوغلو و چنلی بئل (کمره مه‌آلود) مشهورش در کوهی نزدیک پل قطور
  • دژ بسطام در روستای بسطام در شهرستان چایپاره متعلق به دوره اورارتو[۵۵]

روستای تاریخی ولدیان کلیسای روستای مهلذان باغات آلبالو و آلوچه؛ زردآلو؛ گیلاس؛ سیب و … در فیرورق گردنه گوردیک در جاده خوی به چالدران غار عالی شیخ در شهر زراباد خوی ییلاق‌های شمال غرب مانند حاجی بیگ و باللی بولاغ؛ جهنم دره سی چشمه‌های اب درمانی کلوانس با تأثیر بر پوست و گوارش و سد تفریحی کلوانس روستای زیارتی و ییلاقی ماموش خان مسیر خوی به مرز رازی (وان ترکیه) قلعه کور اوغلی؛ اب گرم قطور؛ پل هوایی پل مواصلاتی آسیا به اروپا و رود قطور. کوه اورین که دارای امکاناتی همچون راه شوسه و پناه گاه می‌باشد. آبشار بدلان در روستای بدلان. مسیرهای ییلاقی و برف گیر با عشایر دامدار و بسیار مهمان نواز که طعم زندگی بدون ماشین آلات و دور از هیاهوی شهری را به خوبی به انسان الغا می‌کنند. در این راه‌ها دیدن علایم باستانی به شکل سنگ تراشه یا سنگ نوشته توجه هر شخص را به خود جلب می‌کند و این گواهی است بر قدمت بسیار کهن این دیار خانه‌های بومی ساخت مطابق اقلیم منطقه که در مورد مطالعات برای اقلیم شناسان بسیار کاربرد دار در شمال شهر کوه چله خانه وجود دارد از ییلاق‌های می‌توان به روستاهای ممده؛ جعفر اباد؛ اغرلو؛ طوره اشاره کرد. قلعه دختر مربوط به دوره اورارتورها در روستای قیزقلعه در مجاورت کوه چله خانه در فاصله ۹ کیلیو متری از شهر دشت لاله‌ها که هر ساله در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت توجه هر طبیعت گردی را با تنوع لاله‌ها از نظر رنگ و نوع به خود جلب می‌کند. مسیر قدیم خوی به ماکو منطقه تفریحی گردشگری زیارتگاه ابوالفضل که با دارا بودن مغازه و اتاق‌های اسکان تجربه دلچسبی را به فرد می‌بخشد. سد اغ چای و روستای بسیار تاریخی چورس نیز در راه قدیم خوی به ماکو نرسیده به چایپاره است. منطقه حفاظت شده مارکان با گونه‌های حیوانات وحشی نادر مورد توجه علاقه‌مند به این امر می‌باشد از حیوانات آنجا می‌توان به بز کوهی و پلنگ؛ گربه وحشی؛ خرس؛ خروس وحشی و کبک‌های مختلف اشاره داشت. در مجاورت مارکان دره شام وجود داردکه در خود آثار قدیمی متعلق به دوره‌های مختلف را مانند آتشکده کلیسا گورهای گبر و زاغه‌های ساخت بشر را دارا است که به عقیده برخی مورخین محل دفن زرتشت نبی می‌باشد.

زیرساخت‌های فرهنگی

[ویرایش]

چند نشریه هفتگی «خوی، اورین خوی، ندای خوی، دار الصفا، فرهنگ شمس و چالدران، اقتصاد آذربایجان بنیاد قلم فارابی» منتشر می‌شوند.

دانشگاه آزاد اسلامی با حدود ۵۳۰۰ دانشجو، دانشگاه پیام نور با حدود ۲۵۰۰دانشجو، دانشکده پرستاری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشکده علوم قرانی، حوزه علمیه نمازی، مرکز تربیت معلم و دانشگاه‌های غیردولتی علامه خویی، زرینه و شمس از مراکز علمی - آموزشی شهر به‌شمار می‌آیند و دانشگاه دولتی خوی نیز در دست ساخت می‌باشد.

تولیدات کشاورزی

[ویرایش]
  • شهرستان خوی از نظر تولید عسل رتبه نخست را در کشور به خود اختصاص داده است. در این شهرستان ۱۹۳ هزار کندو وجود دارد که در حدود ۶ هزار تن عسل، معادل ۶۵ درصد عسل تولیدی ۱۳۸۷ در استان آذربایجان غربی و ۲۰ درصد عسل تولیدی کشور را شامل می‌شود.[۵۶]
  • بسیاری از مزارع شهرستان خوی مزرعه گل آفتابگردان است و این شهرستان یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان تخمهٔ گل آفتابگردان در سراسر کشور به‌شمار می‌آید. گفته می‌شود طرح فرودگاه این شهرستان از نمای بالا به شکل گل آفتابگردان طراحی شده است.

دیگر محصولات این شهر که شهرت جهانی دارند مانند: البالو؛ زرد الو؛ الوچه؛ گیلاس؛ سیب می‌توان اشاره کرد

راه و ترابری

[ویرایش]

شهرستان خوی با وجود قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم تنها راه مرزی نزدیک به کشور ترکیه است. در تاریخ ۲۶ فروردین ۱۳۹۰ مرز رازی با حضور وزرای خارجهٔ ایران و ترکیه و مقامات محلی به‌طور رسمی گشایش یافت.

فرودگاه خوی

[ویرایش]

فرودگاه خوی در مهر سال ۸۳ به بهره‌برداری رسیده است. دو پرواز هفتگی در مسیر هوایی تهران-خوی-تهران توسط شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما) از این فرودگاه انجام می‌شود.

پایانه مسافربری

[ویرایش]

پایانه مسافربری سردار شهید حاج محمد حنیفه درستی در دو طبقه به عنوان بزرگ‌ترین پایانه مسافربری شمال غرب و غرب کشور در سال ۱۳۸۷ به بهره‌برداری رسید.[۵۷][۵۸] ظرفیت روزانه این ترمینال مسافربری برای جابجایی مسافر ۴٬۵۰۰ نفراست.[۵۸]

منطقه ویژه اقتصادی خوی

[ویرایش]

منطقه ویژه اقتصادی شهرستان خوی در جنوب شهرستان خوی در جاده خوی به سلماس و ارومیه به مساحت یکهزار و چهل هکتار در زمین‌های روبروی شهرک صنعتی جاده فرودگاه این شهر تعیین شده با امکانات :فرودگاه خوی - نیروگاه سیکل ترکیبی خوی - شهرک صنعتی خوی و…، هم‌اکنون در حال انجام کارهای مقدماتی خود در هیئت دولت می‌باشد.

این منطقه در غرب شهرستان خوی واقع شده و بخشی از شهر خوی و جاده قطور و گذرگاه مرزی رازی را شامل می‌شود. خوی تنها شهریست که راه‌آهن ایران به کشور ترکیه و اروپا را دار است و مسافت زمینی آن با شهر وان در کشور ترکیه از طریق بازارچه رازی ۱۲۰ کیلومتراست؛ که با وجود ساخت دو پل امکانات مسافری مرز رازی هم به ترانزیت و کامیون هم مهیا شود با امکانات زیر بنائی پایانه بزرگ شهید درستی خوی فرودگاه خوی و ایستگاه راه‌آهن رازی خوی شاهد پیشرفت و روزافزون این مناطق ویژه و آزاد در شهرستان خوی خواهیم بود. هم‌اکنون در حال انجام کارهای مقدماتی خود در هیئت دولت می‌باشد.

نگارخانه

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۲.
  2. ، ای.ام. ارانسکی، مقدمه فقه اللغه ایرانی. ترجمهٔ کریم کشاورز. ناشر: پیام ص. ۳۰۵
  3. "Encyclopaedia+of+Islam"+"Khoi"&source=bl&ots=HCkFJ7tBMX&sig=BwTinKvijr9PhDLfP9WBOXxf5_U&hl=en&sa=X&ei=X6hgUPfQAenE4gT48YDgBQ&redir_esc=y#v=onepage&q="Encyclopaedia%20of%20Islam"%20"Khoi"&f=false The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume 1, Parts 1-21 first language is either Turkish or Kurdish
  4. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۲.
  5. [۱]
  6. «خوی | گردشنما». گردشنما. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  7. «آمار جمعیتی آذربایجان غربی به تفکیک شهرها اعلام شد». haje.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  8. «جاذبه‌های گردشگری و بناهای تاریخی مهم شهرستان خوی». خرید بلیط هواپیما بلیط قطار و اتوبوس و رزرو هتل رسپینا24. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ «درگاه ملی آمار > سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری > جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395». www.amar.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  10. «خوی به لحاظ تمدن وجایگاه مذهبی یکی از شهرهای شاخص کشور است». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۰ شهریور ۱۳۹۵.
  11. «پورتال-استان آذربایجان غربی-معرفی شهرستان خوی-معرفی شهرستان». ivo.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  12. «بازار تاریخی خوی اوج تمدن شهرنشینی و شهرسازی در دوره اسلامی». ایسنا. ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.
  13. «40 قلم از اشیاء تاریخی موزهٔ خوی مرمت شد». ایسنا | آذربایجان غربی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  14. «تاریخ و فرهنگ خوی در ۷۰جلد کتاب منتشر می‌شود». خبرگزاری تسنیم. ۲۶ اسفند ۱۳۹۳.
  15. «آرامگاه پوریای ولی در خوی درانتظار ثبت ملی است». خبرگزاری برنا. ۲۱ فروردین ۱۳۹۷.
  16. «خوی| مقبره پوریای ولی شاعر و پهلوان نامدار ایرانی+تصاویر». خبرگزاری تسنیم. ۱۲ فروردین ۱۳۹۷.
  17. «آرامگاه پوریای ولی، شهر خوی، استان آذربایجان غربی - سفر - تور | تورکام». سفر - تور | تورکام. ۱۳۹۶-۰۴-۲۰T17:00:24+00:00. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در 2018-04-10. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  18. «دیدنی‌های خوی، شهر شمس». ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۶.
  19. «مقبره شمس، رکورددار بیشترین بازدید نوروزی خوی شد». ایسنا. ۱۷ فروردین ۱۳۹۷.
  20. «"خوی" به عنوان خواهر خوانده "قونیه" معرفی شد». ایسنا. ۲۶ آذر ۱۳۹۶.
  21. «توافق مسئولان رده بالای ایران و ترکیه برای خواهرخواندگی خوی با قونیه». ایرنا. ۲۲ آذر ۱۳۹۶.
  22. ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ «سازمان میراث فرهنگی مقدمات ثبت ملی قلعه کوراوغلو در خوی را فراهم کند». خبرگزاری تسنیم. ۱۱ مهر ۱۳۹۳.
  23. «قلعه کوراوغلی عاملی مؤثر در انسجام فرهنگی کشور». شیکه اطلاع‌رسانی دانا. ۸ مهر ۱۳۹۳.
  24. «بازسازی قلعه تاریخی کوراوغلو در خوی». همشهری. ۱۲ بهمن ۱۳۹۲.[پیوند مرده]
  25. Karl Reichl, Turkic Oral Epic Poetry, Tradtions, Forms, Poetic Structure, 1992, p:152
  26. Hasan Javadi, “KÖROĞLU i. LITERARY TRADITION,” Encyclopædia Iranica, online edition, 2016
  27. Encyclopædia Britannica Article: Islamic arts
  28. «کوراوغلو قهرمان حماسی ترک ها». ۲۰ مرداد ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۲۰.
  29. «آرامگاه پوریای ولی در خوی درانتظار ثبت ملی است. رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور دستورهای لازم برای بررسی ثبت قلعه کوراوغلو به نام شهرستان خوی را صادر کرده است». خبرگزاری برنا. ۱۳ بهمن ۱۳۹۶. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 48 (کمک)
  30. «خوی شهر گل‌های آفتابگردان در انتظار گردشگران». ایسنا. ۲۳ اسفند ۱۳۹۶.
  31. «خوی صاحب تنها بازار بورس دانه‌های آفتابگردان کشور است». خبرگزاری مهر. ۲۱ فروردین ۱۳۹۶.
  32. «بازار کساد تخمه آفتابگردان و کدوی آجیلی در بزرگ‌ترین بورس ایران». ایرنا. ۱۵ آبان ۱۳۹۶.
  33. «پیش‌بینی برداشت ۳۰۰۰ تن آلبالو در شهر آلبالوی ایران». ایسنا. ۲۱ فروردین ۱۳۹۷.
  34. «محبوبیت فرش آذربایجان غربی در بازارهای داخلی و خارجی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۹.
  35. «بزرگ‌ترین خانه تئاتر شمال غرب کشور در خوی افتتاح شد». هنر آنلاین. ۱۶ مرداد ۱۳۹۶.
  36. «بزرگ‌ترین پایانه مسافربری شمالغرب و غرب کشور توسط رئیس‌جمهور افتتاح شد». آفتاب. ۲۳ بهمن ۱۳۸۷.
  37. ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ ۳۷٫۲ ۳۷٫۳ ریاحی، محمدامین (۱۳۷۲). تاریخ خوی. توس. صص. ۲۱.
  38. https://rch.ac.ir/article/Details/8914
  39. ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ فرزانه ساسان‌پور و مسعود طاوسی مسرور (۱۳۹۲). «خوی». دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۶. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
  40. Savory, R.M (1986). "Khoi". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. 5 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 29. Retrieved 14 February 2014.
  41. ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ «خوی شهری تجاری در مسیر جاده ابریشم + عکس». خبرگزاری اقتصادی ایران. ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۸.
  42. «بررسی موقعیت تجاری خوی در دورهٔ قاجار». فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام. ۱۳۹۶.
  43. «خوی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرهای آذربایجانی ایران، به دلیل واقع شدن در مسیر جاده ابریشم مورد توجه بسیاری از جهانگردان قرار گرفته است». تبیان. ۱۵ اسفند ۱۳۹۵.
  44. «فرماندار: خوی ظرفیت تجاری ارزشمندی برای تبدیل به منطقه ویژه اقتصادی دارد». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۲۸ مهر ۱۳۹۵.
  45. «وجود موقعیت استراتژیک ناحیه صنعتی ایواوغلی خوی». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۲ اسفند ۱۳۹۱.
  46. روزنامه شرق (۴ آبان ۱۳۹۰). «موقعیت نظامی خوی در گستره تاریخ ایران». بانک اطلاعات نشریات ایران.
  47. «تاریخ مردم آذربایجان». نشریه امانت آذربایجان.
  48. سایت آفتاب (۲ اردیبهشت ۱۳۸۷). «معرفی شهرستان خوی (موقعیت جغرافیایی)». آفتاب. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 18 (کمک)
  49. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام zaban وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  50. «شهرستان خوی یکی از شهرستان‌های آذربایجان غربی». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۵ خرداد ۱۳۹۵.
  51. افشارسیستانی، ایرج (۱۳۶۷). مقدمه‌ای بر شناخت، ایل‌ها و چادرنشینان و طوایف عشایری ایران. تهران: ایرج افشار سیستانی. صص. ص ۱۷۰.
  52. electricpulp.com. "KORA-SONNI – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (به انگلیسی). Archived from the original on 17 November 2018. Retrieved 2018-04-11.
  53. electricpulp.com. "KURDISH TRIBES – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-04-11.
  54. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
  55. مدخل AZERBAIJAN xii. MONUMENTS در دانشنامه ایرانیکا
  56. سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی - مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خوی
  57. «بزرگ‌ترین پایانه مسافربری شمالغرب و غرب کشور توسط رئیس‌جمهور افتتاح شد». Aftabir.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  58. ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ جم، Jamejam, جام. «بزرگ‌ترین پایانه مسافربری شمال‌غرب و غرب کشور». Jamejam Online. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.