شرکت نفت پارس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
شرکت نفت پارس
نام لاتینPars Oil Company
نوعسهامی عام
نماد سهام شرکتشنفت
صنعتروانکار
بنا نهاده۱۳۳۷
دفتر مرکزیتهران،[۱] ایران
محدودهٔ فعالیتایران
محصولاتروغن موتور گریس ضدیخ اسلاک واکس پارافین اکسترکت
درآمدافزایش ۱۲۷۹ میلیارد تومان (1400)
مجموع سهامB 20
تعداد کارکنانکاهش ۱۰۰۰
شرکت‌های وابستهپارس بازرگان
وبگاه

شرکت نفت پارس یا پالایشگاه پارس نخستین پالایشگاه و شرکت نفت خصوصی ایران است. عبدالعلی فرمانفرمائیان شرکت نفت پارس را تأسیس کرد اما پس از انقلاب توسط جمهوری اسلامی مصادره شد و هم‌اکنون تحت کنترل ستاد اجرایی فرمان امام است. این پالایشگاه، قدیمی‌ترین پالایشگاه تولید روغن موتور و روانساز، در ایران و خاورمیانه است.[۲] این پالایشگاه در کیلومتر ۱۹ بزرگراه شهید لشگری و همچنین در محدوده شهرستان قدس قرار دارد.

تاریخچه[ویرایش]

عبدالعلی فرمانفرمائیان که در دوران دانشجویی سیاست، اقتصاد و فلسفه در دانشگاه آکسفورد خوانده بود، در بازگشت به ایران، به فکر کار صنعتی نوین افتاد. پدر همسر اول او که یونانی بود، در آتن کارخانه تولید روغن موتور به نام «الوین» داشت. با کمک او و برخی از اقوامش، در اول آذرماه ۱۳۳۷ با سرمایه ۱۵۰ میلیون ریال شرکت نفت پارس توسط عبدالعلی فرمانفرمائیان تأسیس شد. فرمانفرمائیان «برای تأمین سرمایه اولیه، یکی دو ملک موروثی را فروخت و تقاضای وام بانکی کرد؛ به طوری که تا سال‌ها بدهی‌های سنگینی به دوش داشت.»[۳] بر اساس یک گزارش رسمی، طی سال‌های ۱۳۳۸ و ۱۳۳۹، جمعاً مبلغ ۹۰۰ میلیون ریال ارز جهت ورود انواع روانساز به ایران هزینه شده‌است. این در حالی بود که کل هزینه ساخت و تأسیس پالایشگاه شرکت نفت پارس، به ۲۲۰ میلیون ریال می‌رسید.[۴] هدف از تأسیس نفت پارس این بود که روغن موتور و مشتقات نفتی مانند پارافین تولید و در بازار عرضه شود؛ هم برای مصرف‌کننده داخلی و هم برای صادرات به کشورهای همسایه که در آن سال‌ها فاقد چنین فن‌آوری و صنایعی بودند.[۳] اعضای هیئت مدیره شرکت نیز همگی از خانواده فرمانفرمائیان بوده‌اند. پالایشگاه آن نیز در سال ۱۳۳۹ در کیلومتر ۱۹ بزرگراه شهید لشگری آغاز به کار نمود. سپس شرکت به صورت سهامی عام ثبت شد و از سال ۱۳۴۱ سهام آن در بورس تهران عرضه شد و شرکت نفتی بزرگ «شل» بخشی از سهام آن را خرید و در سال ۱۳۴۱ طی قراردادی محصولات شرکت تحت لیسانس شرکت نفت شل قرار گرفت.[۴] با وجود رقابت سنگین میان غول‌های نفتی جهان همچون «بریتیش پترولیوم»، شرکت نفت پارس توانست بخشی از بازار منطقه را به دست بیاورد.[۳] پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷، در جریان مصادره‌های ابتدای انقلاب، تمام اموال و دارایی‌هایی خانواده فرمانفرمائیان همچون ۵۲ خانواده صنعتی دیگر مشمول مصادره و به بنیاد مستضعفان واگذار شد. با شکل‌گیری ستاد اجرایی فرمان امام، شرکت نفت پارس به این ستاد واگذار شد.[۵][۶]

محصولات[ویرایش]

پالایشگاه شرکت در سال ۱۳۴۱ حدود ۱۹ نوع روغن موتور و روانساز، ۵ نوع گریس و یک نوع حشره کش را به بازار عرضه نمود. ظرفیت این پالایشگاه در آن سال برابر ۲۰ هزار تن انواع روغن موتور، ۲ هزار تن گریس، ۲ هزار تن پارافین جامد و مقداری حشره کش بوده‌است.[۴] به گفته امید فرهنگی فر، مدیرعامل شرکت نفت پارس، ماهانه ۲۸۰ محصول در این شرکت تولید می‌گردد.[۷]

محصولات و بازارهای مصرف[ویرایش]

محصولات شرکت نفت پارس شامل انواع روغن‌های موتور ازجمله بنزینی، گازسوز، دیزلی و دنده موتوری؛ انواع روغن‌های صنعتی شامل روغن‌های هیدرولیک، کمپرسور، انتقال حرارت، توربین، گردشی و…؛ انواع روغن‌های کشتی؛ انواع گریس پایه کلسیم، آلومینیوم، منیزیم و…؛ انواع سیالات خنک‌کننده، ضدجوش و ضدرسوب؛ انواع روغن‌های پایه سبک و سنگین؛ انواع محصولات جانبی شامل اکستراکت سبک و سنگین و اسلاک‌وکس سبک و سنگین و انواع پارافین و فوتس‌اویل است. در سراسر ایران، مشتریان نفت پارس، از طریق عاملان فعال شرکت به تمامی محصولات اصلی و جانبی آن دسترسی دارند. بخش عمده‌ای از محصولات اصلی «شنفت» از طریق تعویض روغنی‌ها به مصرف‌کنندگان نهایی ارائه می‌شود. محصولات شرکت نفت پارس به صنایع مختلف کشور نظیر صنایع فولاد و ذوب فلزات، صنعت سیمان، شرکت‌های خودروسازی سبک و سنگین و خدمات پس از فروش آنها، صنایع دریایی، صنایع نظامی، معادن، صنایع لاستیک‌سازی، تولیدکنندگان فعال در صنایع ساختمانی و عمرانی، صنایع حفاری، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، صنایع ریلی، صنایع تولید بلور و شیشه، صنایع بهداشتی و آرایشی، صنایع هوایی و… عرضه می‌شود.[۸]

از دیگر تولیدات شرکت نفت پارس، تولید ماسک و مواد ضد عفونی است که خط تولید آن در سال ۱۳۹۸ در این شرکت، افتتاح گردید.[۹]

سهامداران[ویرایش]

با آنکه شرکت نفت پارس از ابتدا شرکتی خانوادگی و تحت مالکیت فرمانفرمائیان‌ها بود با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ در ایران مصادره گردید. سهامداران نفت پارس، شرکت فؤاد ری (وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام، زیر نظر بیت رهبری) و شرکت رویال داچ شل بودند که مجموعاً بیش از ۷۰٪ سهام شرکت را دراختیار داشتند. شرکت شل در سال ۱۳۸۹ سهام خود را در این شرکت واگذار و از مجموعه سهامداران آن خارج شد. خرید ۴۸٫۷٪ سهام این شرکت در سال ۱۳۷۹ توسط شرکت سرمایه‌گذاری فؤاد ری، بزرگ‌ترین معامله سهام بازار بورس ایران بود.[۱۰] شرکت سرمایه‌گذاری فؤاد ری به دلیل وابستگی به ستاد اجرایی فرمان امام معاف از مالیات بوده و مالیات خود را به شرکت نفت پارس می‌پردازد.[۱۱] سرمایه ثبت شده نفت پارس ۲۵۰ میلیارد ریال می‌باشد.[۱۲] شرکت نفت پارس همچنین مالک ۵۱٪ از سهام شرکت پارس-شل است که در سال ۱۳۸۰ تأسیس شده‌است. این شرکت ۲۰٪ از محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر می‌نماید.[۱۳]هم‌اکنون شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا و گروه تدبیر سهامداران اصلی نفت پارس می‌باشند.

ترکیب فعلی سهامداران[ویرایش]

  • شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا (سهامی خاص): ۴۹ درصد
  • شرکت گروه توسعه انرژی تدبیر (سهامی خاص): ۱۸ درصد
  • شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران (سهامی عام): ۱۵ درصد
  • شرکت گروه توسعه انرژی تدبیر (سهامی خاص): ۴ درصد
  • شرکت توسعه و مدیریت سرمایه صبا (سهامی خاص): ۱ درصد[۱۴]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. مشخصات شرکت نفت پارس بایگانی‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine، مرجع ارتباطات و اطلاعات تارنماها.
  2. روزنامه همشهری. «پالا یشگاه نفت پارس نوسازی می‌شود www.parsoil.co». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ مهر ۱۳۸۸.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «انتشار یک کتاب پرماجرای ایرانی در امریکا». IranWire | خانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۳۰.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ شرکت نفت پارس. «تاریخچه شرکت نفت پارس». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۷ مهر ۱۳۸۸.
  5. «املاک مصادره‌ای و مشکلی به نام خرید و فروش». IranWire | خانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۳۰.
  6. «مشمولان بند مصادره/ سرمایه‌دارانی که اموالشان توقیف شد چه فرجامی پیدا کردند؟». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۳۰.
  7. تولید ماهانه ۲۸۰ محصول در شرکت نفت پارس| افزایش ۶۰ درصدی خوراک پالایشگاه در ۶ سال دریافت شده در ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲
  8. «حال و روز «شنفت»». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۲.
  9. افتتاح خط تولید ماسک و مواد ضد عفونی در پالایشگاه نفت پارس دریافت شده در ۱۲ فروردین ۱۴۰۱
  10. شرکت سرمایه‌گذاری فؤاد ری. «شرکت نفت پارس». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ مهر ۱۳۸۸.
  11. روزنامه سرمایه. «نفت پارس ۴۲ درصد تعدیل منفی داد». دریافت‌شده در ۱۷ مهر ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
  12. شرکت نفت پارس. «سرمایه و صاحبان سهام». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ مهر ۱۳۸۸.
  13. روزنامه همشهری. «افزایش ۵/۲۵ درصدی سود سهام شرکت نفت پارس». دریافت‌شده در ۱۷ مهر ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
  14. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۱۵.