شاه‌توت

برای روستایی با همین نام، شاتوت (مانه و سملقان) را ببینید.

شاه‌توت
Plate from book: Flora of Germany, Austria and Switzerland (1885)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	رزیدها
راسته:	گل‌سرخ‌سانان
تیره:	موراسه
تبار:	Moreae
سرده:	Morus
گونه:	M. nigra
نام دوبخشی
Morus nigra لینه

شاه‌توت، گونه‌ای درخت گل دار متعلّق به خانوادهٔ توت‌سانان (Moraceae)، و بومی آسیای جنوب غربی است. کاشت این درخت در زیستگاه بومی‌اش از پیشینه‌ای چنان طولانی برخوردار است که مشکل می‌توان گسترهٔ طبیعی انواع مختلف آن را به‌طور دقیق مشخّص نمود. در سردهٔ توت‌ها (Morus)، درخت شاه‌توت از همه کوچک‌تر است و بلندی آن گاه ممکن است تا ۳۰ پا (حدود ۹ متر) برسد، و در صورت عدم رسیدگی در سنّ پایین به شکل بوته باقی می‌ماند. این درخت عمری طولانی دارد و بعضاً دیده شده چند صد سال میوه دهد.

میوه شاه‌توت بزرگتر از توت سفید است و رنگ آن قرمز تیره یا ارغوانی و مزه‌اش ترش و شیرین و مطبوع است. شاه‌توت را می‌توان به صورت خام، پخته یا مربا مصرف کرد.

ویژگی‌های خوراکی

وجود مواد خوراکی بسیار و نقش هم‌افزایی این مواد مغذی بر یکدیگر سبب شده‌است تا این میوه به عنوان منبعی خوب برای تأمین نیاز روزانه در رده ریزمغذی‌های گوناگون قرارگیرد. شاه‌توت از نظر فعالیت آنتی‌اکسیدانی یکی از بهترین خوراکی‌هاست که دارای فیتوکمیکال‌های قوی مانند آنتوسیانین است. آنتوسیانین رنگدانه‌ای است که باعث سیاه رنگ شدن شاه‌توت می‌شود.

شاه‌توت‌ها دارای کالری پایینی بوده (در هر ۱۰۰ گرم، ۴۳ کالری) و منبع خوبی از ویتامین C و A و E و آنتی‌اکسیدان است. همچنین شاه‌توت‌ها منبع خوبی از آهن هستند که به ندرت در دیگر گونه‌های توت‌ها پیدا می‌شود. این میوه همچنین سرشار از پتاسیم، منگنز و منیزیم است. پتاسیم بخش مهمی از سلول و مایعات بدن است که میزان ضربان قلب و فشار خون را کنترل می‌کند. شاه‌توت دارای مقدار فراوانی ویتامین B کمپلکس از گروه ویتامین‌ها و نیز ویتامین K است.

وجود انواع آنتی‌اکسیدان‌های گوناگون در شاه‌توت، «درجه ظرفیت جذب رادیکال‌های آزاد» آن را که یک شاخص اندازه‌گیری تأثیر مواد غذایی در پیشگیری از سرطان است، به رقم ۵۳۵۰ در هر صد گرم رسانده‌است.

این نوع توت حاوی مقدار بسیار خوبی از ویتامین B6، نیاسین، ریبوفلاوین و اسیدفولیک است. این ویتامین‌ها دارای وظایف مشترکی بوده و به بدن در سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها کمک می‌کنند.

استفاده از جوشانده برگ‌های این میوه برای برطرف کردن حالت تهوع از قدیم معمول بوده و ریشه آن برای درمان اسهال خونی استفاده می‌شده‌است در برگ شاه‌توت ماده ای ضد قند وجود دارد که می‌تواند مرض قند را درمان کرده و قند خون را کاهش دهد. به همین دلیل می‌توان از آن در صورت وجود قند در ادرار و معالجه دیابت استفاده کرد.

ارزش غذایی

درخت شاه توت در روستای دارالسیاده سیدان، خراسان جنوبی، ایران

شاه توت سرشار از گلوکز و ماده قندی است و دارای ویتامینهای A و C (که در رفع خستگی ناشی از فعالیت‌های فکری مفید است) - املاح معدنی و تانن است.

Mulberries, raw

ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱۸۰ کیلوژول (۴۳ کیلوکالری)
کربوهیدرات	9.8 g
قند	۸٫۱
فیبر خوراکی	1.7 g
چربی	0.39 g
پروتئین	1.44 g
ویتامین‌ها	درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)	۳٪ ۰٫۰۲۹ میلی‌گرم
(B۲)	۸٪ ۰٫۱۰۱ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)	۴٪ ۰٫۶۲ میلی‌گرم
ویتامین ب۶	۴٪ ۰٫۰۵ میلی‌گرم
فولیک (B۹)	۲٪ ۶ میکروگرم
کولین	۳٪ ۱۲٫۳ میلی‌گرم
ویتامین ث	۴۴٪ ۳۶٫۴ میلی‌گرم
مواد معدنی	مقدار درصد ارزش روزانه
کلسیم	۴٪ ۳۹ میلی‌گرم
آهن	۱۴٪ ۱٫۸۵ میلی‌گرم
منیزیم	۵٪ ۱۸ میلی‌گرم
فسفر	۵٪ ۳۸ میلی‌گرم
پتاسیم	۴٪ ۱۹۴ میلی‌گرم
سدیم	۱٪ ۱۰ میلی‌گرم
روی	۱٪ ۰٫۱۲ میلی‌گرم
Link to USDA Database entry
یکاها μg = میکروگرم • mg = میلی‌گرم IU = یکاهای بین‌المللی
†درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

نگارخانه

• 
  برگ این گیاه
• 
  میوه درخت
• 
  گل‌های مادینه گیاه
• 
  شاه‌توت رسیده
• 
  شاه‌توت رسیده

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی