سقف کاذب

سقف کاذب (به انگلیسی: Dropped ceiling) شاخه‌ای از معماری داخلی است که برای پوشش سقف اصلی (زیر سقف) به‌کار می‌رود. از پیشینهٔ این رشته اطلاعات موثقی در دست نیست. معلوم نیست اولین کسانی که از سقف کاذب استفاده کرده‌اند چه‌قدر از کاربردهای مختلفِ این حرفه آگاهی داشتند، اما سقف کاذب در زمانی کوتاه جای خود را در صنعت ساختمان پیدا کرد.
سقف کاذب می‌تواند به‌صورت گچی، چوبی، فلزات رنگین، پی‌وی‌سی، شیشه‌ای، آهنی، ورق‌های فلزی روکش‌دار، آلومینیومی، کامپوزیت و غیره نصب شود که در هر صورت قابلیت اجرا به‌صورت واحد و یا با هم را داراست. حضور سقف کاذب در ساختمان، دغدغهٔ پوشش و مخفی نگه داشتن عوامل زیر سقف را از بین می‌برد، و این، یکی از ویژگی‌های این رشتهٔ ساختمانی نیز هست. سقف کاذب در مواردی که ذکر می‌شود قابلیت خود را بروز می‌دهد: پوشش تأسیسات زیر سقف اصلی، آکوستیک کردن فضا، ایجاد حجم‌ها دکوراتیو، هدایت و جلوگیری از اتلاف دما و رطوبت، نورپردازی مناسب با شرایط کار و زندگی و... پوشاندن، مهم‌ترین کارکرد سقف کاذب است، در کنار پوشش، کارکرد دکوراتیو و نورپردازی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.
سقف کاذب، همپای رشته‌های مختلف ساختمانی و صنایع دیگر رشد کرده و به پویایی رسیده‌است. صنعت نوین ساختمان به‌خوبی این رشته را به خدمت گرفته و از آن بهره می‌گیرد. طراحانِ سقف کاذب هم با انعطاف‌پذیریِ متریال سقف کاذب آشنایی دارند. آنها از اَشکال مختلف محصولات آگاهند و این آشنایی به آنها کمک می‌کند نقشه‌های بهتری طرح کنند؛ نقشه‌هایی که موقع اجرا هم به همان زیبایی روی کاغذ باشند. طراحی این رشته از صنعت ساختمان به تخصص خاصی نیاز دارد. طراح باید ویژگی‌های همهٔ سازه‌ها را به‌خوبی بشناسد. با انواع سقف کاذب آشنایی داشته‌باشد و نوع کاربریِ آنها را در موقعیت‌های مختلف درک کند تا درهنگام اجرا با مشکل مواجه نشود. موقعیت‌ها می‌تواند اینها باشد: با سهولت آویزان کردن سقف و مهار آن از سقف اصلی، رطوبت محل و میزان خورندگی، تغییرات دما در طول سال، آکوستیک بودن، نورپردازی، کارکرد دکوراتیو و مقرون‌به‌صرفه بودن. نصب سریع و آسان سقف کاذب هم یکی از مواردی است که تولیدکنندگان در ساخت‌وساز آن کوشش و رقابت می‌کنند. در انتخاب طرح و اجزای آن هم‌فکری نزدیک بین مجری سقف کاذب و معمار طراح باید وجود داشته‌باشد.

انواع سقف‌ها

• سازهٔ نمایان
• سقف مشبک با تایل فلزی
• سقف مشبک با تایل گچی
• سقف کاذب یکپارچه
• سازهٔ پنهان
• تایل گچیِ ساده
• تایل گچیِ آکوستیک
• سقف کاذب به‌صورت باکس
• انواع تایل‌های گچی
• سقف کاذب به‌صورت باکس و نور مخفی
• سقف کاذب (PVC)
• سقف کاذب تصویردار

قسمت‌های مختلف سقف کاذب

۱- میلگردهای عمودی
۲- میلگردهای افقی چپ و راست
۳- نبشیِ کنار دیوار
۴- چوب‌های چهارتراشِ چپ و راست
۵- ورقهٔ آکوستیک
۶-رابیتز ([۱] Rabitz)
۷- گچ‌کاری

ردیف ۱ و ۲ برای کلیهٔ سقف‌های کاذب عمومیت دارد و ردیف ۳ و ۴ و ۵ فقط برای سقف‌های کاذب آکوستیک اجرا می‌شود و دو ردیف ۶ و ۷ فقط برای سقف‌هایی که لایهٔ آخر آن گچ‌کاری است اجرا می‌شود.

میلگردهای عمودی

همانطوریکه قبلاً نیز اشاره شده سقف کاذب به سقف اصلی ساختمان آویزان است. برای اینکار میلگردهایی در حین کار با طول معین در سقف نصب می‌نمایند. چنانچه سقف بتنی و یا تیرچه بلوک باشد قبل از بتن ریزی این میلگرد هارا بین آرماتورهای سقف قرار می‌دهند. در این نوع سقف‌ها فاصله میلگردها از همدیگر حدود یک متر است. چنانچه سقف تیرآهن یا طاق ضربی باشد میلگردها را به تیرآهن جوش می‌دهند با توجه به اینکه فاصله تیرآهن‌ها از همدیگر در حدود یک متر است در این صورت فاصله میلگردهای عمودی از یکدیگر از یک طرف یک متر و از طرف دیگر نیز یک متر باید باشد. سر انتهاییِ میلگردها را به‌صورت چنگک خم می‌کنند. مطابق شکل، تا میلگردهای افقی به‌راحتی داخل آن قرار گیرد، برای میلگردهای عمودی می‌توان از میلگرد ۱۰ تا ۱۲ استفاده نمود.

میلگردهای افقی چپ و راست

بعد از میلگردهای عمودی انتهای این میلگردها را به‌وسیلهٔ دو ردیف میلگرد چپ و راست به همدیگر متصل می‌کنند به‌طوری‌که در زیر مستطیل‌هایی به ابعاد ۴۰ در ۴۰ و یا ۱۰ در ۱۰ سانتیمتر تشکیل می‌شود. به جای میلگردهای افقی چپ و راست می‌توان از نبشی یا سپری استفاده نمود.

نبشی کنار دیوار

در کنار دیوار یعنی در محل اتصال سقف کاذب به دیوار یک عدد نبشی وصل می‌کنند اکر در آن ناحیه امکان آویزان کردن میلگرد از سقف موجود باشد این نبشی کنار دیوار را به آن میلگردها جوش می‌دهند ولی اگر امکان آویزان کردن میلگرد از سقف موجود نباشد نبشی را با شاخ به دیوار مجاور به‌وسیلهٔ گچ متصل می‌کنند آنگاه سپری‌ها و یا نبشی‌های چپ و راست را به آن جوش می‌دهند.

چوب‌های چهار تراش چپ و راست

اگر آخرین لایه سقف ورقه‌های آکوستیک باشد روی این لایه نبشی دو سری چوبهای چهارتراش ۳در۳ سانتیمتر متصل می‌نمایند. بدین طریق که سری اول را به نبشی ویا سپری با سیم آرماتور بندی می‌بندند و سری دوم را به سری اول به وسیله میخ متصل می‌نمایند. فاصله این لایه آخر از همدیگر کاملاً بستگی به ابعاد آکوستیک دارد. آنگاه ورقه آکوستیک را روی آن نصب می‌نمایند.

ورقه‌های آکوستیک

اصولاً آکوستیک یک نوع ایزوله صوتی است که با مصالح مختلف ساخته می‌شود. این لایه در سالنهایی که نباید صوت تولید پژواک نماید مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند سالن‌های سینما، اپرا و یا سالن‌های سخنرانی. برای جلوگیری از تشدید صوت مصالح مختلفی به کار می‌برند از قبیل پارچه که آن را به صورت چین دار در محل‌های مربوطه نصب می‌نمایند و یا پلاک‌های گچی و یا پلاک‌های چوبی و درنهایت ورقه‌های مقوایی فشرده که معمولاً به رنگ سفید بوده و دارای سوراخ‌های منظم و یا نا منظمی است که مانع برگشت صوت می‌شود. این ورقه‌ها که به نام آکوستیک در بازار معروف است به وسیله کام و زبانه به همدیگر متصل می‌شود و آن را به‌وسیلهٔ سنجاق‌های مخصوصی شبیه به سنجاق ماشین دوخت به زیر سازی چوبی سقف متصل می‌نمایند. به همین دلیل است که تراز بودن قسمت چوبی زیر آکوستیک از مهم‌ترین مطالب سقف کاذب است.

رابیتز

چنانچه لایه آخر سقف کاذب سفیدکاری با گچ باشد از اجرای چوب‌های چهارتراش خودداری نموده و بعد از نصب میلگردهای چپ و راست ورقه‌های رابیتز (شبکه فلزی) را که تقریباً شبیه توری است به این میلگردها با مفتول ۳ تا ۳٫۵ می‌بندند. فاصله بستن رابیتز به سقف نباید زیاد باشد زیرا در این صورت رابیتز وزن گچ و خاک و گچ روی آن را تحمل نکرده و سقف ناصاف می‌شود. به این ناصافی اصطلاحاً '''کاس و سینه''' می‌گویند. در این طریقه هم باید نبشی کنار دیوار کار گذاشته شود و سر ورقه‌های رابیتز به آن متصل گردد.

گچ کاری روی رابیتز

اجرای این لایه عیناً مانند همان است که در مورد گچ کاری توضیح داده شد. فقط در این مرحله برای قشر زیر گچ کاری نمی‌توان از کاهگل استفاده نمود بلکه باید زیرکار را بوسیله یک قشر گچ و خاک پوشانید زیرا گچ و خاک از سوراخ‌های رابیتز گذشته و مانند قلابی در پشت آن قرار گرفته و سطح محکم و یکنواختی را ایجاد می‌نمایند. برای آخرین قشر سقف کاذب از انواع دیگر پوشش‌ها نیز استفاده می‌نمایند. مانند ورقه‌های یونولیت و یا انواع چوب‌های تزیینی و یا انواع قالب‌های گچ.

جستارهای وابسته

سقف