سراجی (هنر)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

سراجی هنری دستی و قدیمی در ایران است که در آن با استفاده از کار بر روی چرم، انواع کیف، کمربند، زیورآلات، زین اسب و حتی تزئینات صندوق‌های قدیمی را می‌سازند.[۱][۲]

حرفه[ویرایش]

مواد اولیه مورد استفاده در این هنر، چرمِ دَبّاغی شده‌است و تولیدات آن شامل انواع وسایل چرمی به جز کفش می‌باشد.[۳]

سراجی با دباغی متفاوت است.[۴] وظیفه دباغ آماده‌سازی و پرداخت پوست حیوانات برای تبدیل آن به چرم است اما سراج وظیفه دارد که چرم را به اشکال مختلف در بیاورد و آنها را به محصول نهایی تبدیل کند.[۵][۶]

در گذشته با توجه به شیوه زندگی مردم برای استفاده از حیوان‌هایی چون اسب، قاطر و شتر جهت حمل و نقل و جابجایی، سراجی یکی از اصلی‌ترین حرفه‌ها محسوب می‌شده زیرا عمده تولیدات سراج‌ها در گذشته، زین و افسار بوده‌است.[۳]

ابزار مورد استفاده سراج از تنوع بالایی برخوردار است و معمولاً به محصول نهایی که در هر کارگاه تولید می‌شود، بستگی دارد. با این حال ابزارهای مورد استفاده معمولاً شامل ابزارهایی چون: گزن، کُنده، تخته گیره، سوزن، دِرفش، مُشته، چکش، سنبه سوراخ‌کن، منگنه پرچ‌کن، گازانبر و میز پاکوتاه و نخ‌های چرم‌دوزی می‌شوند.[۷][۱]

نامگذاری[ویرایش]

در زبان عربی به زین، سَرْج گفته می‌شود. از این رو، به زین‌ساز، سَرّاج و به کارگاه تولید زین و کار زین‌سازی، سَرّاجی می‌گویند.[۳]

منابع[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ «سراجی، هنری اصیل و قدیمی اما مهجور و ناشناخته». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۵-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۵.
  2. 851 (۲۰۲۰-۰۲-۰۳). «سَراجی گیلان؛ مشقت یک میراث برای ماندن». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۵.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «سراجی | مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی». www.cgie.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۵.
  4. فایل (پی‌دی‌اف) مربوط به توضیح شغل سراجی در ایران.[پیوند مرده]
  5. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۹-۰۸-۱۸). «سراجی سنتی؛ هنری با پیشینه تاریخی که هنوز هم طرفدار دارد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۵.
  6. «سراجی درآمد خوبی هم دارد/برای آموزش دو سال به بازار وکیل شیراز رفتم». ایمنا. ۲۰۱۵-۰۲-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۵.
  7. «سراجی سنتی». صنایع دستی ایرانی. ۲۰۲۱-۰۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۵.