زرنکه (ساتراپی هخامنشی)
زَرَنکه (پارسی باستان) 𐏀𐎼𐎣 Zaraⁿka Zraka | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ساتراپی شاهنشاهی هخامنشی | |||||||||
۵۵۰ پ.م.–۳۳۰/۳۲۹ پ.م. | |||||||||
![]() جایگاه ساتراپیَ زَرَنکه در قلمرو هخامنشی | |||||||||
مرکز | فرادا | ||||||||
تاریخچه | |||||||||
دولت | |||||||||
ساتراپ | |||||||||
• ۵۵۰–۵۳۰ پ.م. | کوروش بزرگ | ||||||||
• ۳۳۶–۳۳۲ پ.م. | داریوش سوم | ||||||||
دوران تاریخی | شاهنشاهی هخامنشی | ||||||||
• تاسیس توسط مادها | ۵۵۰ پ.م. | ||||||||
• اشغال بهدست اسکندر مقدونی | ۳۳۰/۳۲۹ پ.م. | ||||||||
|
زَرَنکه یا زَرَکه (به پارسی باستان: 𐏀𐎼𐎣 ت.ت. 'Zaraⁿka یا Zraka')؛ (به یونانی باستان: Δραγγιανή ت.ت. 'Drangianḗ') که در دورههای بعدی با نام زرنگ شناخته میشد، یکی از ساتراپیهای (استانهای) امپراتوری هخامنشی بهشمار میرفت. این ناحیه تاریخی امروزه شامل بخشهایی از افغانستان، پاکستان و جنوبشرقی ایران میشود. نام زرنکه در کتیبههای داریوش بزرگ از جمله سنگنوشته بیستون و نقش رستم یاد شده است. [۱]
گفته میشود که زَرَنکه (سیستان) را گرشاسب بنا کرده است.[چه کسی؟]
نام زَرَنکه به معنای «سرزمین دریا» است[۲] که آن را زره نیز مینامیدند.
پس از مهاجرت سکاها به دره سند و تشکیل پادشاهی سکایی در هند، گروهی از آنها در زمان فرهاد دوم و اردوان دوم اشکانی در زَرَنکه مستقر شدند. از این زمان به بعد، زَرَنکه تغییر نام داده و سکاستان (سرزمین سکاها) خوانده شد.
این سرزمین از نواحی بسیار حاصلخیز و جنوبی ایران به شمار میرفت. پس از حمله اعراب به ایران، سکاستان یا سیستان، تبدیل به دومین خراجگزار بزرگ ایران شد.
نام و موقعیت جغرافیایی
[ویرایش]زرنکه (Zranka) یکی از ساتراپیهای مهم امپراتوری هخامنشی بود که در جنوب شرقی ایران باستان قرار داشت، ناحیهای که امروزه به نام سیستان و بلوچستان شناخته میشود.

این منطقه در متون باستانی با نامهایی مانند زرنگ، درنگیانه (Drangiana) و درنگه نیز شناخته میشد.
پایتخت و مرکز اداری
[ویرایش]مرکز این ساتراپی شهر «فرادا» (Phrada) بود که امروزه با محوطه باستانی «دهانه غلامان» در نزدیکی شهر زابل تطابق دارد.
ویژگیهای شهری و معماری
[ویرایش]دهانه غلامان، یک شهر بزرگ خشتی در دوران هخامنشی بود که بهعنوان مرکز اداری، مذهبی و نظامی منطقه شناخته میشد.
اشاره در منابع هخامنشی
[ویرایش]
در کتیبههای داریوش بزرگ، از زرنکه بهعنوان بخشی از قلمرو شاهنشاهی هخامنشی یاد شده که نمایندگان آن در مراسمها نیز شرکت میکردهاند.
نقش تاریخی در دوران کوروش بزرگ
[ویرایش]طبق گزارشهای تاریخی، زرنگیان در لشکرکشی کوروش به سکاها، به او غله رساندند و به همین دلیل از پرداخت مالیات معاف شدند.
اهمیت باستانشناسی
[ویرایش]یافتههای باستانشناسی در دهانه غلامان شامل معابد، خانههای سازمانیافته و آثار اداری است که نشاندهنده نظم و ساختار پیشرفته حکومت هخامنشی در این منطقه است.
جستارهای وابسته
[ویرایش]- ساتراپی کَرمَنا
- ساتراپی مَکا
- ساتراپی هَرَهُوَتیش
- ساتراپی گَنداره
- ساتراپی هریوا
- زرنج
- سیستان
- ساتراپیهای هخامنشیان
منابع
[ویرایش]- ↑ «Satraps and satrapies». Livius. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۱-۱۵.
- ↑ "𐏀𐎼𐎣". Wiktionary, the free dictionary (به انگلیسی). 2023-09-11.
- دانشنامه ایرانیکا
- ایران باستان، پیرنیا