زبیده بیگم

شاه صفی درحال نشان دادن سر قطع شده پسرهای زبیده بیگم به وی (پیترون دِرآن ۱۶۹۸)

زبیده بیگم یا زبیده سلطان بیگم دختر دوم شاه عباس یکم و عمه شاه صفی بود.

زبیده بیگم در سال ۹۹۶ هجری در اوایل حکومت پدرش در قزوین متولد شد. مادر او فخرجهان بیگم شاهزاده خانمی از کارتلی بود. شاه عباس همان‌طور که به دو پسرش لقب صفی میرزا و روزک میرزا داده بود به زبیده بیگم نیز لقب سلطان بیگم داده بود و او را زبیده سلطان بیگم صدا می‌زد.

زبیده بیگم بر خلاف میل خود و به خواست پدرش در سال ۱۰۱۱ هجری با عیسی خان صفوی ازدواج کرد در ابتدا زبیده بیگم نسبت به همسرش تنفر داشت اما بعداً با راهنمایی‌های پدرش به او علاقه‌مند شد و آنها در ابتدا صاحب یک دختر به نام، جهان بانو بیگم و سه پسر به نام‌های، سید محمد میرزا، سید علی میرزا و سید معصوم میرزا شدند. عیسی خان در سال ۱۰۲۱ هجری به مقام قورچی‌باشی رسید و تا سال ۱۰۴۱ هجری سال سوم حکومت شاه صفی در این مقام باقی ماند. با افزایش مقام عیسی خان زبیده بیگم به مقام بالاتری در حرم پدرش دست یافت.

در سال ۱۰۳۸ هجری و با مرگ شاه عباس زبیده بیگم قصد داشت یا برادر کوچک خود امامقلی میرزا و یا پسر بزرگ خود محمد میرزا که از هر دو طرف به خاندان صفوی می‌رسید را بر سلطنت برساند در این راه زینب بیگم عمه شاه عباس نیز همراه او بود اما در نهایت سام میرزا پسر کوچک صفی میرزا به سلطنت رسید اما شوهر زبیده بیگم همچنان در مقام خود باقی ماند.

در سال ۱۰۴۱ هجری با توطئه حرمسرا شاه صفی دستور داد که سه پسر زبیده بیگم و تمامی دختر زادگان شاه عباس را اعدام کنند. سپس عیسی خان را کشت و چند ماه بعد به دستور شاه صفی تمامی پسرها و پسر زادگان شاه عباس را کشتند و در شب همان روز زبیده بیگم را مسموم کردند و او به قتل رسید.

زبیده بیگم در سال ۱۰۴۲ هجری و در سن ۴۵ سالگی کشته شد. زبیده بیگم را در کنار همسرش و پسرانش در امامزاده ستی فاطمه دفن کردند.

آرامگاه

مقبره زبیده بیگم و فرزندانش، بقعه امام‌زاده ستی فاطمه در حیاط این امامزاده ستی فاطمه، دوتن از شاهان بداقبال صفوی (شاه اسماعیل سوم و شاه عباس سوم) که پس از رفتن افاغنه برای مدت کوتاهی به تخت نشستند و دو نفر از وزرای اعظم دربار صفوی به خاک سپرده شده‌اند که تا چند سال پیش نیز سنگ قبرشان موجود بود. اما در پی چندین عملیات بهسازی که در محوطهٔ امامزاده صورت گرفت، نه از قبرها نشانی مانده و نه از سنگ قبرها. هم اکنون تنها نشان باقیمانده از خاندان صفوی در این امامزاده، اتاقک کوچکی است که زبیده بیگم، دختر شاه عباس بزرگ و فرزندانش در آن به خاک سپرده شده‌اند. در ضلع جنوبی صحن امامزاده ستی فاطمه و چسبیده به گوشه جنوب خاوری حرم، بقعه زیبایی از آثار دوران صفوی با گنبد آجری کاشی‌کاری شده قرار دارد. در این مکان چندین قبر از شاهزادگان صفوی وجود دارد. بقعه از آثار دوره شاه عباس دوم است و کتیبه آن به خط محمد رضا امامی به تاریخ ۱۰۶۷ ق است. در داخل بقعه چهار سنگ قبر مرمری بزرگ دارای نقوش و خطوط زیبا و یک سنگ قبر کوچک و یک سنگ بدون نام وجود دارد.
۱و۲و۳ – قبور سه برادر به نامهای سید علی خان، سید محمد خان، سید معصوم خان فرزندان عیسی خان قورچی باشی (رئیس گارد شاهی) که در آخر ماه رجب ۱۰۴۱ ق به دستور شاه صفی کشته شدند.
۴- زبیده بیگم دختر دوم شاه عباس اول و مادر سه برادر نامبرده شده.
۵- سنگ قبر کوچک، بدر جهان بیگم دختر سید محمد خان متوفی ۱۰۶۲ ق
۶- سنگ قبر بدون نام مربوط به فرزندی خردسال از سید محمد خان است.

منابع

• زندگی نامه شاه عباس، نصرالله فلسفی، صفحه ۱۹۸ تا ۲۰۰
• کتاب زبور آل داوود، صفحه‌های ۲۹ و ۳۰

پیوند به بیرون

• گزارش تصویری بازدید از امامزاده ستی فاطمه و مقبره شاهزادگان صفوی