پرش به محتوا

زبان کشمیری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
کشمیری
  • کٲشُر
  • कॉशुर
  • 𑆑𑆳𑆯𑆶𑆫𑇀
واژهٔ «کٲشُر» در خط فارسی (معاصر، وضعیت رسمی)، خط شاردا (باستانی، مذهبی) و خط دیواناگری
زبان بومی درهندوستان و پاکستان
منطقهکشمیر (دره کشمیر و مناطق اطراف جامو و کشمیر،[۱] بخش‌هایی از شمال آزاد کشمیر)
قومیتکشمیری‌ها
شمار گویشوران
۷٫۱ میلیون  (۲۰۱۱)[۱]
گویش‌ها
رسمی: خط فارسی (معاصر)[۴]
دیگر: خط دیواناگری[۴] (به‌طور غیررسمی توسط برخی بخش‌ها در جامعه پاندیت‌های کشمیری پس از ۱۹۹۰ استفاده می‌شود)،[۵][۶][۷]
خط شاردا (باستانی/مذهبی)[۴]
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 هند
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹ks
ایزو ۲–۶۳۹kas
ایزو ۳–۶۳۹kas
گلاتولوگkash1277[۱۰]
{{{mapalt}}}
طبقه‌بندی یونسکو از زبان کشمیری به عنوان آسیب‌پذیر در اطلس زبان‌های در خطر جهان
[۱۱][۱۲][۱۳]
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

کشمیری (English: ‎/kæʃˈmɪəri/‎ kash-MEER-ee)[۱۴] یا کٲشُر[۱۵] (کشمیری: کٲشُر (خط فارسی), تلفظ‌شده به صورت [kəːʃur])[۱] یک زبان داردی از شاخهٔ زبان‌های هندوآریایی است که حدود ۷ میلیون نفر از کشمیری‌ها در منطقه کشمیر به آن سخن می‌گویند،[۱۶] که عمدتاً در دره کشمیر و تپه‌های اطراف جامو و کشمیر تحت اداره هند، یعنی بیش از نیمی از جمعیت آن قلمرو، سکونت دارند.[۱۷] زبان کشمیری دارای ارگتیویته شکافته و ترتیب واژگان فعل-دوم غیرمعمول است.

از سال ۲۰۲۰، این زبان به همراه زبان دُگری، زبان هندی، زبان اردو و انگلیسی به عنوان زبان رسمی جامو و کشمیر تعیین شده‌است.[۱۸] زبان کشمیری همچنین در میان ۲۲ زبان‌های برنامه‌ریزی‌شده هند قرار دارد.

حدود پنج درصد از جمعیت کشمیر آزاد تحت اداره پاکستان به زبان کشمیری صحبت می‌کنند.[۱۹]

پراکندگی جغرافیایی و وضعیت

[ویرایش]

حدود ۶٫۸ میلیون نفر گویشور کشمیری و گویش‌های مرتبط در جامو و کشمیر و در میان جامعه مهاجر کشمیری در سایر ایالت‌های هند وجود دارد.[۲۰] بیشتر گویشوران کشمیری در دره کشمیر و سایر مناطق اطراف جامو و کشمیر واقع شده‌اند.[۲۱] در دره کشمیر، گویشوران کشمیری اکثریت را تشکیل می‌دهند.

حدود پنج درصد از جمعیت کشمیر آزاد به زبان کشمیری صحبت می‌کنند.[۱۹] طبق سرشماری سال ۱۹۹۸ پاکستان، ۱۳۲٬۴۵۰ نفر گویشور کشمیری در کشمیر آزاد وجود داشت.[۲۲] گویشوران بومی این زبان در «مناطق پراکنده» در سراسر آزاد کشمیر پراکنده بودند،[۲۳][۲۴] به ویژه در مناطق مظفرآباد (۱۵٪)، نیلم (۲۰٪) و هتیان بالا (۱۵٪)، با اقلیت‌های بسیار کوچک در حویلی (۵٪) و باغ (۲٪).[۲۲] کشمیری صحبت شده در مظفرآباد با کشمیری دره نیلم در شمال، اگرچه هنوز قابل درک است، اما متفاوت است.[۲۴] در دره نیلم، کشمیری دومین زبان رایج و زبان اکثریت در حداقل دوازده روستا یا بیشتر است، که در حدود نیمی از این روستاها، تنها زبان مادری است.[۲۴] گویش کشمیری نیلم به گونه‌ای که در شمال دره کشمیر، به ویژه کپواره صحبت می‌شود، نزدیک‌تر است.[۲۴] در سرشماری سال ۲۰۱۷ پاکستان، حدود ۳۵۰٬۰۰۰ نفر زبان اول خود را کشمیری اعلام کردند.[۲۵][۲۶]

به گفته زبان‌شناس طارق رحمان، فرآیند جایگزینی زبان در میان گویشوران کشمیری در آزاد کشمیر قابل مشاهده است، زیرا آنها به تدریج گویش‌های محلی مانند پاهاری-پوتواری، هندکو را اتخاذ می‌کنند یا به سمت زبان میانجی اردو گرایش پیدا می‌کنند.[۲۷][۲۳][۲۸][۲۴] این امر منجر به پیشرفت این زبان‌ها به بهای از دست رفتن کشمیری شده‌است.[۲۹][۳۰] تلاش‌هایی برای ترویج کشمیری در سطح رسمی صورت گرفته‌است؛ در سال ۱۹۸۳، کمیته زبان کشمیری توسط دولت برای حمایت از کشمیری و آموزش آن در سطح مدارس تأسیس شد. با این حال، تلاش‌های محدود برای معرفی این زبان موفقیت‌آمیز نبوده است و این اردو است، نه کشمیری، که مسلمانان کشمیری کشمیر آزاد آن را به عنوان نماد هویت خود می‌دانند.[۳۱] رحمان خاطرنشان می‌کند که تلاش‌ها برای سازماندهی جنبش زبان کشمیری با پراکندگی جامعه گویشوران کشمیری در کشمیر آزاد به چالش کشیده شده‌است.[۳۱]

زبان کشمیری یکی از ۲۲ زبان رسمی هند است.[۳۲] این زبان بخشی از جدول هشتم قانون اساسی سابق جامو و کشمیر بود. همراه با سایر زبان‌های منطقه‌ای ذکر شده در جدول ششم و همچنین هندی و اردو، قرار بود زبان کشمیری در این ایالت توسعه یابد.[۳۳] طبق سرشماری ۲۰۱۱ هند، پس از زبان هندی، کشمیری دومین زبان در حال رشد سریع هند است و پس از آن زبان میته‌ای (مانیپوری) در جایگاه سوم و زبان گجراتی در جایگاه چهارم قرار دارند.[۳۴]

زبان فارسی در قرن چهاردهم میلادی تحت تأثیر اسلام به عنوان زبان درباری در کشمیر مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۸۸۹ در زمان سلسله دُگره جای خود را به اردو داد.[۳۵][۳۶] در سال ۲۰۲۰، کشمیری برای اولین بار به عنوان یک زبان رسمی در قلمرو اتحادیه جامو و کشمیر (قلمرو اتحادیه) شناخته شد.[۳۷][۳۸][۳۹]

پگالی و کشتواری ارتباط نزدیکی با کشمیری دارند و در کوه‌های جنوب دره کشمیر صحبت می‌شوند و گاهی به عنوان گویش‌های کشمیری محسوب شده‌اند.

واج‌شناسی

[ویرایش]

زبان کشمیری واج‌های زیر را دارا است.[۴۰][۴۱]

واکه‌ها

[ویرایش]

واکه‌های دهانی به شرح زیر هستند:

  پیشین مرکزی پسین
بلند i iː ɨ ɨː u uː
میانه e eː ə əː o oː
پایین a aː ɔ ɔː

واکه‌های بلند کوتاه نزدیک به بلند و واکه‌های پایین به جز /aː/ نزدیک به پایین هستند. خیشومی‌شدن واجی است. هر شانزده واکه دهانی دارای همتای خیشومی هستند.

همخوان‌ها

[ویرایش]
دولبی دندانی لثوی برگشتی پسا-لثوی/
کامی 		نرم‌کامی چاکنایی
خیشومی m n
انسدادی/
سایشی-انسدادی 		بی‌واک p t t͡s ʈ t͡ʃ k
دمیده pʰ tʰ t͡sʰ ʈʰ t͡ʃʰ kʰ
واکدار b d ɖ d͡ʒ ɡ
سایشی بی‌واک s ʃ h
واکدار z
ناسوده ʋ l j
لرزشی r

کامی‌شدگی واجی است. تمام همخوان‌ها به جز آن‌هایی که در ستون پسالْثَوی/کامی قرار دارند، دارای همتای کامی‌شده هستند.

کهنه‌گرایی‌ها

[ویرایش]

کشمیری، مانند دیگر زبان‌های داردی، انحراف‌های مهمی از جریان اصلی زبان‌های هندوآریایی نشان می‌دهد. یکی از آن‌ها حفظ نسبی سه همخوان سایشی s ṣ ś دوره هندوآریایی باستان است. برای مثال دیگر، شکل پیشوندی عدد 'دو' که در سانسکریت به صورت dvi- یافت می‌شود، در بیشتر زبان‌های هندوآریایی دیگر به ba-/bi- تبدیل شده است، اما در کشمیری du- (حفظ انسدادی دندانی اصلی d) باقی مانده است. هفتاد و دو در کشمیری dusatath، در هندی-اردو و پنجابی bahattar و در سانسکریت dvisaptati است.[۴۲] برخی ویژگی‌ها در کشمیری حتی به نظر می‌رسد از دوره هندوآریایی پیش از دوره ودایی نیز ریشه گرفته باشند. به عنوان مثال، در برخی کلمات تغییر همخوان /s/ > /h/ رخ داده بود که قبلاً در سانسکریت ودایی نیز رخ داده بود (این گرایش در شاخه ایرانی زبان‌های هندوایرانی کامل شده بود)، اما در معادل‌های کشمیری وجود ندارد. واژه rahit در سانسکریت ودایی و هندی-اردو مدرن (به معنای 'به جز' یا 'بدون') با rost در کشمیری مطابقت دارد. به طور مشابه، sahit (به معنای 'شامل' یا 'با') با sost در کشمیری مطابقت دارد.[۴۲]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ کشمیری در اتنولوگ (ویراست بیست و ششم، ۲۰۲۳) نشریه با دسترسی محدود – در پس دیوار پرداخت
  2. ↑ Mahapatra, B. P. (1989). Constitutional languages (به انگلیسی). Presses Université Laval. p. 270. ISBN 978-2-7637-7186-1.
  3. ↑ Nicolaus, Peter (2015). "Residues of Ancient Beliefs among the Shin in the Gilgit-Division and Western Ladakh". Iran & the Caucasus. 19 (3): 201–264. doi:10.1163/1573384X-20150302. ISSN 1609-8498. JSTOR 43899199.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Sociolinguistics. Mouton de Gruyter. 1977. ISBN 9789027977229. Retrieved 2009-08-30.
  5. ↑ "Valley divide impacts Kashmiri, Pandit youth switch to Devnagari" (به انگلیسی). The Indian Express.
  6. ↑ "There's a new Hindu-Muslim conflict in Kashmir—this time over one language, two scripts". The Print. 21 May 2022. Retrieved 21 May 2022.
  7. ↑ Taru (2016-10-22). "Pandits want official status for Kashmiri written in Devanagari script". The Sunday Guardian Live (به انگلیسی). Retrieved 2023-07-27.
  8. ↑ "Jammu, Kashmir & Ladakh: Ethno-linguistic areas". koshur.org. Retrieved 2007-06-02.
  9. ↑ "The Jammu and Kashmir Official Languages Act, 2020". India Code. 26 September 2020.
  10. ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Kashmiri". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)
  11. ↑ "US Library of Congress Steps in to Save Dying Kashmiri Language". 21 February 2025.
  12. ↑ Mustafa, Sheikh (13 April 2025). "Digital Guardians: Young Kashmiris Reviving Their Language".
  13. ↑ Hadi, Lone (13 April 2025). "Losing Our Tongue: The Silent Shift from Kashmiri to English in Youth Spaces".
  14. ↑ Laurie Bauer, 2007, The Linguistics Student's Handbook, Edinburgh
  15. ↑ Bhat, M. Ashraf (1989). The Changing Language Roles and Linguistic Identities of the Kashmiri Speech Community (به انگلیسی). Cambridge Scholars Publishing. p. 61. ISBN 9781443862608. Koshur, the language of Kashmiris, is said to be a Prakrit of the pure and original Sanskrit”, remarks Lawrence
  16. ↑ "Kashmiri language | Kashmiri language | Indo-Aryan, Dialects, Poetry | Britannica". www.britannica.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-07-26.
  17. ↑ Jain, Danesh; Cardona, George (2007-07-26). The Indo-Aryan Languages (به انگلیسی). Routledge. p. 895. ISBN 978-1-135-79710-2.
  18. ↑ "Parliament passes Jammu and Kashmir Official Languages Bill, 2020". The Hindu (به انگلیسی). 23 September 2020.
  19. ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ Bukhari, Shujaat (14 June 2011). "The other Kashmir". The Hindu. Retrieved 24 October 2020.
  20. ↑ "Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011" (PDF). Retrieved 2 July 2018. ارقام دقیق سرشماری سال ۲۰۱۱، ۶٬۵۵۴٬۳۶ نفر برای کشمیری به عنوان «زبان مادری» و ۶٬۷۹۷٬۵۸۷ نفر برای کشمیری به عنوان «زبان» (که شامل گویش‌ها/زبان‌های کوچکتر مرتبط نزدیک می‌شود) است.
  21. ↑ "Koshur: An Introduction to Spoken Kashmiri". Kashmir News Network: Language Section (koshur.org). Retrieved 2007-06-02.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ Shakil, Mohsin (2012). "Languages of Erstwhile State of Jammu Kashmir (A Preliminary Study)". University of Azad Jammu and Kahsmir. Retrieved 24 October 2020.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ Kachru, Braj B. (3 July 2002). "The Dying Linguistic Heritage of the Kashmiris: Kashmiri Literary Culture and Language" (PDF). Kashmiri Overseas Association. Archived (PDF) from the original on 19 June 2018. Retrieved 24 October 2020.
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ ۲۴٫۳ ۲۴٫۴ Akhtar, Raja Nasim; Rehman, Khawaja A. (2007). "The Languages of the Neelam Valley". Kashmir Journal of Language Research. 10 (1): 65–84. ISSN 1028-6640. Additionally, Kashmiri speakers are better able to understand the variety of Srinagar than the one spoken in Muzaffarabad.
  25. ↑ Kiani, Khaleeq (2018-05-28). "CCI defers approval of census results until elections". DAWN.COM (به انگلیسی). Retrieved 2020-03-17.
  26. ↑ Snedden, Christopher (2015-09-15). Understanding Kashmir and Kashmiris (به انگلیسی). Oxford University Press. p. 33. ISBN 978-1-84904-622-0.
  27. ↑ Kaw, M. K. (2004). Kashmir and [[:الگو:As written]] People: Studies in the Evolution of Kashmiri Society (به انگلیسی). APH Publishing. pp. 328–329. ISBN 978-81-7648-537-1. In parts of Pakistan, as a Pakistani scholar, Rahman observes (1996:225-226), “there are pockets of Kashmiri-speaking people in Azad Kashmir [Pakistan-occupied Kashmir] and elsewhere ...” Rahman adds that the process of language shift is in progress among Kashmiri speakers in Pakistan too, as: most of the them [Kashmiris] are gradually shifting to other languages such as the local Pahari and Mirpuri which are dialects of Punjabi...Most literate people use Urdu since, in both Azad and Indian-held Kashmir, Urdu rather than Kashmiri is the official language of government. {{cite book}}: URL–wikilink conflict (help)
  28. ↑ Hock, Hans Henrich; Bashir, Elena (2016-05-24). The Languages and Linguistics of South Asia: A Comprehensive Guide (به انگلیسی). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. p. 811. ISBN 978-3-11-042338-9. In Pakistan-controlled Kashmir, Kashmiri speakers are shifting to Urdu (Dhar 2009)
  29. ↑ "Up north: Call for exploration of archaeological sites". The Express Tribune. 4 June 2015. Retrieved 24 October 2020. He said Kundal Shahi and Kashmiri languages, which were spoken in the Neelum Valley, were on the verge of dying.
  30. ↑ Khan, Zafar Ali (20 February 2016). "Lack of preservation causing regional languages to die a slow death". The Express Tribune. Retrieved 25 October 2020. Dr Khawaja Abdul Rehman, who spoke on Pahari and Kashmiri, said pluralistic and tolerance-promoting Kashmiri literature was fast dying, as its older generation had failed to transfer the language to its youth. He said that after a few decades, not a single Kashmiri-speaking person will be found in Muzaffarabad...
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ Rahman, Tariq (1996). Language and politics in Pakistan. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-577692-8.
  32. ↑ "Scheduled Languages of India". Central Institute of Indian Languages. Archived from the original on 24 May 2007. Retrieved 2007-06-02.
  33. ↑ "The Constitution of Jammu and Kashmir (India)" (PDF). General Administrative Department of the Government of Jammu & Kashmir (India). Archived from the original (PDF) on 7 May 2012. Retrieved 2007-06-02.
  34. ↑ —"What census data reveals about use of Indian languages". Deccan Herald (به انگلیسی). Retrieved 2023-11-16.
    —"Hindi Added 100Mn Speakers In A Decade; Kashmiri 2nd Fast Growing Language" (به انگلیسی). 2018-06-28. Retrieved 2023-11-16.
    —"Hindi fastest growing language in India, finds 100 million new speakers".
    —"Hindi grew rapidly in non-Hindi states even without official mandate". India Today (به انگلیسی). 11 April 2022. Retrieved 2023-11-16.
  35. ↑ Weber, Siegfried (1 May 2012). "kashmir iii. Persian language in the state administration". Encyclopaedia Iranica. Retrieved 2022-02-05.
  36. ↑ Bhat, M. Ashraf (2017). The Changing Language Roles and Linguistic Identities of the Kashmiri speech community. Cambridge Scholars Publishing. p. 75. ISBN 9781443862608.
  37. ↑ "The Jammu and Kashmir Official Languages Act, 2020" (PDF). The Gazette of India. 27 September 2020. Retrieved 27 September 2020.
  38. ↑ "Parliament passes JK Official Languages Bill, 2020". Rising Kashmir. 23 September 2020. Archived from the original on 24 September 2020. Retrieved 23 September 2020.
  39. ↑ ANI. "BJP president congratulates J-K people on passing of Jammu and Kashmir Official Language Bill 2020". BW Businessworld (به انگلیسی). Retrieved 2021-06-27.
  40. ↑ "Koshur: Spoken Kashmiri: A Language Course: Transcription". Retrieved 21 May 2014.
  41. ↑ Koul & Wali 2006, pp. 9-16.
  42. ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام ref41yomid وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

منابع

[ویرایش]
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Kashmiri language»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۸).
  • زبان‌های مردم جهان، میشل مالرب، مترجم: عفت ملانظر، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران ۱۳۸۲


آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد مرتبط با زبان است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان_کشمیری&oldid=41653029»