زبان آرامی

زبان آرامی
ܐܪܡܝܐ‎, ארמיא Arāmāyā
پراکنش:	هلال حاصل‌خیز
تبار:	آفروآسیایی زبان‌های سامی سامی غربی سامی مرکزی سامی شمال غربی زبان آرامی
زیرگروه‌ها:	آرامی شرقی آرامی غربی
ISO 639-2 and 639-5:	arc

زبان آرامی عضوی از زبان‌های سامی است که بیش از ۳٬۰۰۰ سال قدمت دارد.

زبان آرامی‌ها، زبان اداری امپراطوری‌ها و حتی کاهنان بوده‌است. زبان اصلی بخش عمده‌ای از کتاب‌های آسمانی دانیال و عزرا و زبان کتاب تلمود است. آرامی را زبان عیسی دانسته‌اند و امروزه هنوز زبان مادری اقلیت‌های کوچک متعددی است. امروزه تعدادی از جوامع که بیشتر آن‌ها آشوری هستند به زبان‌های آرامی نو تکلم می‌کنند. این زبان اکنون در حال انقراض محسوب می‌شود.

آرامی از خانواده زبان‌های افرو آسیایی است و در میان زبان‌های متعدد این خانواده از زیر شاخه سامی محسوب می‌شود. آرامی قسمتی از گروه زبان‌های سامی شمال غرب است که همچنین شامل زبان کنعانی مثل زبان عبری می‌شود.

پراکنش

در قرن ۱۲ قبل از میلاد گویشوران آرامی زبان به تدریج در نواحی جنوب ارمنستان تا کشورهای قسطنطنیه (ترکیه امروزی) /پارس (ایران امروزی)/شام (سوریه امروزی) / آذربایجان (ایران) / لبنان /اردن/مصر و تمامی کشورهای خاورمیانه امروزی و بخشی از آسیای میانه مانند افغانستان و ترکمنستان ساکن شدند و یکی از زبان‌های مهم جهان مسیحیت را بوجود آوردند. در قرن ۱۴ قبل از میلاد این زبان تقریباً در اوج خود به سر می‌برد و به بسیاری از کشورهای آسیای جنوب و جنوب شرقی مانند: هند، مالزی، اندونزی، تبت و همچنین بخش‌های از آفریقا و اروپای شرقی مانند: اوکراین، بلغارستان، مجارستان، آلبانی، مقدونیه و یونان رسید.

از قرن ۱۵ قبل از میلاد به بعد چند شاخه از این زبان بوجود آمد که شامل بود از زبان سامی افرو زبان عبری زبان اسوری زبان کنعانی که از بین آن‌ها زبان عبری در اسرائیل اردن فلسطین و مصر بسیار فراگیر شد به‌طوری‌که امروزه نیز زبان کشور اسرائیل عبری است.

گویش‌ها

آرامی زبانی واحد و انعطاف‌ناپذیر نیست و به دسته‌ای از زبان‌های مرتبط اطلاق می‌شود. تاریخ غنی، ادبیات وسیع و استفاده مجامع مذهبی مختلف از زبان آرامی باعث تنوع و گوناگونی این زبان شده‌است. برخی گویش‌های آرامی متقابلاً فابل فهم هستند، در حالیکه برخی دیگر این‌گونه نیستند. برخی زبان‌های آرامی اکنون تحت نام‌های دیگری شناخته شده هستند. برای مثال آشوری به زبان آرامی شرقی مجامع مسیحی اطلاق می‌شود. بسیاری از گویش‌ها به «شرقی» و «غربی» توصیف شده‌اند که مرز میان آن‌ها فرات یا اندکی غرب آن است. همچنین می‌توان مرزی را میان آن دسته از زبان‌های آرامی که اکنون زبان‌های زنده هستند (به نام «نوآرامی»)، آن دسته که اکنون به عنوان زبان ادبی استفاده می‌شوند و آن دسته که منقرض شده و اکنون تنها مورد علاقه دانشمندان هستند، قائل شد. تقسیم‌بندی ذیل را می‌توان برای زبان‌ها و گویش‌های مختلف آرامی استفاده کرد، در حالیکه برای این قانون استثنائاتی هم یافت می‌شود: «امروزی»، «میانه»، «قدیم»، «شرقی» و «غربی».

ساختار نوشتاری

کتابی به الفبای سریانی مربوط به قرن ۱۱ میلادی

نوشتار اصلی: الفبای آرامی

ابتدایی‌ترین الفبای آرامی بر اساس رسم‌الخط فنیقی بوده‌است. با گذشت زمان، الفبای «مربعی» شکل آرامی شکل گرفت. فلسطینی‌های باستان و دیگر مردم ساکن در کنعان این الفبا را برای نوشتن زبان خود برگزیدند. اکنون این الفبا بیشتر به الفبای عبری شهرت دارد. این ساختار نوشتاری در کتب مقدس آرامی و دیگر نوشته‌های آرامی یهودیان استفاده شده‌است.

دیگر ساختار نوشتاری زبان آرامی توسط جوامع مسیحی ابداع شد: نوعی رسم‌الخط پیچ‌دار که به عنوان الفبای سوری (یکی از انواع الفبای سوری، سرتو) معروف است.

نوع کاملاً تغییریافته الفبای آرامی، الفبای مندایی، اکنون توسط منداییان استفاده می‌شود.

علاوه بر این نظام‌های نوشتاری، گونه‌های دیگری هم از الفبای آرامی در عهد باستان مورد استفاده گروه‌های مختلف بود: برای مثال نبطی‌ها در پترا و الفبای پالمیرنین در پالمیرا. در زمان‌های اخیر نیز تورویو (رجوع شود به آرامی شرقی جدید در زیر) اغلب با استفاده از گونه تغییر کرده‌ای از الفبای لاتین نوشته می‌شود.

تاریخچه

تاریخچه زبان آرامی به تفصیل در زیر نقل شده‌است. تاریخچه این زمان به سه دوره تقسیم شده‌است:

• آرامی قدیم ۱۱۰۰ قبل از میلاد تا سال ۲۰۰) شامل:
  • آرامی مقدس در کتب مقدس عبری.
  • آرامی مسیح.
• آرامی میانه (سال ۲۰۰تا سال ۱۲۰۰) شامل:
  • سوری ادبی.
  • آرامی تلمود، ترگم و میدراش.
• آرامی مدرن (سال ۱۲۰۰ تا کنون) شامل:
  • بسیاری از گویش‌های رایج کنونی.

این طبقه‌بندی بر اساس طبقه‌بندی است که کلاس بییر * استفاده می‌کرد.

آرامی قدیم

بخش آرامی قدیم بیش از ۱۳ قرن را به خود اختصاص می‌دهد. این دوره زمانی طولانی به این دلیل انتخاب شده‌است که تمامی گونه‌های آرامی که اکنون کاملاً منقرض شده‌اند در آن جای می‌گیرند. دوره آرامی قدیم واضحاً در حدود سال ۵۰۰ قبل از میلاد به پایان می‌رسد، یعنی زمانی که آرامی باستان (زبان آرامی‌ها) جای خود را به آرامی پادشاهی (زبان دولت‌های پادشاهی قدرتمند) می‌دهد. گویش‌های متعدد زبان آرامی قدیم زمانی برجسته می‌شوند که یونانی به عنوان زبان قدرت در منطقه جای آرامی را می‌گیرد.

آرامی باستان به آرامی آرامی‌ها از زمان پیدایش آن تا زمانی که به زبان میانجی رسمی در هلال حاصلخیز تبدیل شد، اطلاق می‌شود. آرامی باستان زبان رسمی و دولتی در دمشق، حمص، ارواد بود.

آرامی باستان نخستین

نسخ خطی بسیاری دال بر اولین نمونه‌های استفاده از این زبان یافت شده‌است که به قرن ۱۰ قبل از میلاد بازمی‌گردد. این نسخه بیشتر اسناد دیپلماتیک میان دولت شهرهای آرامیان هستند. به‌نظر می‌رسد رسم‌الخط آرامی در این زمان بر اساس فینیقی باشد و در زبان نوشتار وحدت خاصی دیده می‌شود. احتمالاً پس از گذشت زمانی در نواحی شرقی آرام رسم‌الخط کامل‌تری جایگزین شد تا بتواند پاسخگوی نیاز آن زمان باشد.

در فاصله سال‌های ۹۳۵ تا ۹۶۷ (پیش از میلاد) تیگلت‌پیلسر دوم زبان آرامی را تبدیل به لینگوا-فرانکای کشور آشور و آن امپراتوری کرد.

آرامی باستان واپسین

از سال ۷۰۰ پ. م، این زبان در نقاط بسیاری پخش شد، اما یکدستی خود را از دست داد. گویش‌ها مختلفی در بین‌النهرین، بابل، فنیقیه و مصر پدیدار شد. با این حال اکدی بر روی آرامی در آشور تأثیر گذاشت و سپس بابلی بروی کار آمد. همانگونه که در دو پادشاه بخش ۱۸:۲۶ آمده‌است، حزقیا، پادشاه یهود با دیپلمات‌های آشوری به زبان آرامی سخن می‌گوید تا افراد عادی چیزی متوجه نشوند. در حدود سال ۶۰۰ پ. م پادشاه کنعان نامه خود به فرعون پادشاه مصر را به زبان آرامی می‌نویسد.

کلدانی یا «آرامی کلدانی» اصطلاحی عام برای آرامی مورد استفاده در سلسله خالدی بابل بود. این اصطلاح برای اشاره به آرامی مقدس بکار می‌رفت که به روش متاخر نوشته می‌شد. آن را نباید با زبان مدرن کلدانی «نو آرامی» اشتباه گرفت.

آرامی پادشاهی

آرامی امپراتوری

نام‌های دیگر: آرامی امپراتوری، آرامی هخامنشی، آرامی رسمی، آرامی مقدس.

در حدود سال ۵۰۰ پ.م. بود که داریوش اول آرامی را به عنوان زبان رسمی نیمه غربی امپراطوری پارس متعلق به هخامنشیان انتخاب کرد. همزمان سیستم نوشتاری آرامی که تا آن زمان تنها در ساتراپی بزرگ بابیروش استفاده می‌شد تبدیل به ابزاری برای ارتباطات نوشتاری میان تمام ساتراپی‌ها با زبان‌های گوناگون در کشور پهناور هخامنشی شد. اشراف‌زادگان بابلی هنوز از گویش محلی آرامی شرقی برای اغلب کارهای خود استفاده می‌کردند، اما دستور داریوش پایه‌های زبان آرامی را تقویت کرد و محکم ساخت. زبان آرامی پادشاهی جدید تا حد زیادی استاندارد شده بود. رسم‌الخط آن بیشتر بر پایه ریشه‌های تاریخی بود تا گویش‌های گفتاری. همچنین اثرات اجتناب‌ناپذیر زبان پارسی باستان بر روی این زبان باعث وضوح و انعطاف‌پذیری آن شد. از آرامی پادشاهی گاهی به عنوان آرامی رسمی یا آرامی مقدس یاد می‌شود. قرن‌ها پس از سقوط سلسله هخامنشیان (در سال ۳۳۱ پ. م)، آرامی پادشاهی که داریوش آن را رسمی‌کرد هنوز هم زبان رایج منطقه بود.

از واژه «آرامی هخامنشی» برای توصیف آرامی پادشاهی استفاده می‌شود. اغلب، زمان استفاده از آرامی را، از ابتدای پادشاهی داریوش (از ۵۰۰ پ. م) تا حدود یک قرن پس از سقوط سلسله پادشاهی هخامنشیان در سال ۳۳۱ پ. م می‌دانند. بسیاری از اسنادی که گویای وجود این‌گونه از آرامی است در مصر و به‌ویژه در الفانتین یافت شده‌اند. مشهورترین این اسناد در این میان کتاب 'Wisdom of Ahiqar' است که دربر گیرنده کلمات قصار و آموزنده می‌باشد و در سبک بیشتر به کتاب مقدس ضرب‌المثل‌ها شباهت داشت. آرامی هخامنشی تا حد زیادی به دیگر گونه‌های آرامی شباهت دارد و یافتن نمونه‌های کتبی آن بسیار سخت است. تنها با بررسی دقیق می‌توان کلمه‌ای قرضی از زبان محلی را در آن یافت.

آرامی پس از هخامنشیان

سکه‌ای از اسکندر که با زبان آرامی بر روی آن نوشته شده.

فتوحات اسکندر بزرگ نتوانست به سرعت باعث تخریب یکپارچگی زبان و ادبیات آرامی شود. مشابه همان آرامی که در قرن ۵ قبل از میلاد استفاده می‌شد را می‌توان در اوایل قرن ۲ پیش از میلاد پیدا کرد. سلوکیان از ابتدای سلطنت خود استفاده از زبان یونانی|یونانی را در محدوده قلمرو خود در سوریه و بین‌النهرین اجباری کردند. در قرن سوم قبل از میلاد بود که در مصر و سوریه آرامی جای خود را به یونانی داد. با این حال زبان آرامی پس از هخامنشیان توانست به رشد خود ادامه دهد و از طریق صحرای سوریه از یهودیه به عربستان و پارت راه پیدا کند. این ادامه استفاده از آرامی پادشاهی نشانه‌ای از احساسات ضد هلنیستی بود.

یک کتیبه دوزبانه (یونانی و آرامی) توسط آشوکا پادشاه هند در ۳۰۰ سال قبل از میلاد.

آرامی مقدس زبان آرامی ای است که در چهار بخش مجزای کتب مقدس عبری یافت می‌شود:

• کتاب ازرا|ازرا ۴:۸ تا ۶:۱۸ و ۷:۱۲ تا ۲۶--- اسنادی از دوره هخامنشی (قرن ۵ قبل از مسیح) در ارتباط با بازسازی معبد در اورشلیم.
• کتاب دانیال|دانیال b۲:۴ تا ۷:۲۸--- پنج داستان ضدحکومت و تصویری مصیبت‌بار.
• کتاب جرمیا|جرمیا ۱۰:۱۱--- یک جمله در یک متن عبری در انتقاد از بت‌پرستی
• پیدایش ۳۱:۴۷--- ترجمهِ اسم محلی در عبری

آرامی مقدس یک لهجه دورگه است. بعضی متون به زبان آرامی مقدس احتمالاً پیش از سقوط سلسله هخامنشیان در بابل و سرزمین یهود بوجود آمده‌اند. در زمان سلوکیان، تبلیغات معترضانه یهودی باعث بوجود آمدن کتاب دانیال به زبان آرامی شد. این داستان‌ها احتمالاً در ابتدا به صورت شفاهی بوده‌اند. این قضیه ممکن است یکی از دلایل وجود مجموعه‌های گوناگونی از دانیال در یونانی Septuagint و متن ماسوری باشد که نشان‌دهنده آرامی متأثر از زبان عبری|عبری است.

زبان آرامی هاسمونیان در زیر مجموعه بعد از دوره هخامنشیان قرار دارد که در واقع زبان رسمی هاسمونیان یهود (۳۷–۱۴۲ پ. م) است. این زبان بر زبان آرامی مقدس متون قمران تأثیر گذاشت و زبان اصلی متون دینی، غیر از کتاب مقدس، بود. ترجمه‌های کتب مقدس عبری به آرامی، تارگوم، در ابتدا به زبان هاسمونیان بود. هاسمونیان همچنین در گفتارهای میشنا و توسفتا نیز آمده‌است، با این وجود با توجه به شرایط و متن تغییراتی داشته‌است. نوشتار این زبان با نوشتار زبان آرامی هخامنشی تفاوت بسیاری دارد، در این نوشتار به جای استفاده از صورت‌های ریشه شناختی کلمات تأکید برنوشتن کلمات به همان صورتی است که تلفظ می‌شوند.

تارگوم بابلی در واقع لهجهِ بعدی پس از دوره هخامنشیان است که در تارگوم‌های رسمی، تارگوم انکلوس|تارگوم انکلوس و تارگوم جناتان یافت می‌شود. تارگوم هاسمونی اولیه حدوداً در قرن دوم یا قرن سوم به بابل راه یافت. سپس آن‌ها با توجه به لهجهِ بابلی زمان تغییر یافتند و زبان تارگوم‌های استاندارد بوجود آمد. این ترکیب در واقع اساس ادبیات بابلی یهود را بوجود آورد.

ترجمه آرامی تورات در قرن ۱۱ میلادی.

تارگومی گالیلی(Galilean Targumic) مشابه تارگم بابلی است؛ و در واقع ترکیبی از هاسمونی ادبی با لهجهِ گالیلی است. تارگوم هاسمونی در قرن دوم میلادی به گالیلی راه پیدا کرد و برای استفاده محلی متناسب با لهجهِ گالیلی شد و مطابق آن تغییر یافت. کارهای تارگوم گالیلی هیچ‌گاه به عنوان یک کار معتبر در نظر گرفته نشده‌اند و اسناد نشان می‌دهند که هرگاه که لازم بوده در متن آن اصلاحاتی ایجاد شده‌است. از قرن یازدهم به بعد، زمانی که تارگوم بابلی قانونمند شد، نسخهِ گالیلی بشدت از آن تأثیر گرفت.

از قرن سوم میلادی به بعد لهجهِ آرامی بابلی مورد استفاده بوده‌است. این گویش در واقع گویش اسناد خصوصی بابلی بوده‌است و از قرن دوازدهم|قرن دوازده گویش یا لهجهِ تمامی اسناد خصوصی یهودی در آرامی بوده‌است. این گویش در واقع با اندک تغییراتی بر پایهِ هاسمونی استوار است. این شاید به این دلیل بوده‌است که بسیاری از اسناد در BDA اسناد حقوقی هستند و بنابراین زبان آن‌ها باید برای تمامی جامعه یهود ملموس باشد و هاسمونی در واقع استاندارد قدیمی‌ای بود که مطلوب بود.

آرامی نَبَطی در واقع زبان پادشاهی عرب پترا است. این پادشاهی ساحل شرقی رودخانه اردن، شبه‌جزیره سینا و شمال سرزمین عرب را شامل می‌شود. شاید به دلیل اهمیت بازرگانی کاروانی بود که نَبَطی‌ها استفاده از آرامی را به عربی شمالی قدیمی ترجیح دادند. این گویش بر پایهِ زبان هخامنشی با اندک تأثیر از عربی استوار است. 'l' اغلب به 'n' تغییر پیدا می‌کند و برخی کلمات نیز از زبان قرض گرفته شده‌اند. بعضی نسخه‌های خطی آرامی نَبَطی از اوایل این پادشاهی موجود است، اما اغلب آن‌ها مربوط به چهار قرن اول میلادی هستند. نوشتار این زبان با استفاده از الفبای شکسته‌است که در واقع مقدمه و سرآغاز الفبای عربی می‌باشد. شمار وام‌واژه‌ها از زبان عربی در طول سده‌ها افزایش یافته، تا زمانی‌که در قرن چهارم|قرن چهار نَبَطی در زبان عربی ادغام شد.

آرامی پالمیرین در واقع گویشی از زبان آرامی است که در شهر پالمیرا در بیابان سوریه از سال۴۴ قبل از میلاد تا ۲۷۴ بعد از میلاد مورد استفاده بوده‌است. نوشتار این زبان با استفاده از الفبای گرد بود که بعدها به استرانگلا ی شکسته تغییر یافت. همانند نَبَطی، زبان پالمیری نیز متأثر از عربی بود، اما این تأثیر در مورد زبان پالمیری کمتر بود.

آرامی آرساکید زبان رسمی امپراتوری امپراتوری پارتی‌ها (۲۴۷ BCE–224 CE) بود؛ و بیش از سایر لهجه‌های پس از هخامنشی رسوم داریوش اول را دارا بود. با این وجود در طول زمان، این گویش از زبان آرامی گفتاری معاصر، گرجی و فارسی تأثیر گرفت. پس از تصرف پارتیان توسط ساسانی‌های فارس زبان، آرساکید تأثیر بسیاری بر زبان رسمی جدید گذاشت.

زبان آرامی شرقی قدیم

دام جادویی برای ارواح

گویش‌های ذکر شده در بخش آخر همگی از خانواده آرامی پادشاهی زمان هخامنشیان هستند. با این حال گویش‌های مختلف منطقه‌ای آرامی باستان واپسین در کنار دیگر زبان‌ها به حیات خود به عنوان زبان‌های ساده و گفتاری ادامه دادند. شواهد اولیه حیات این گویش‌ها را تنها می‌توان از طریق تأثیری که بر روی کلمات و اسامی گویش‌های استاندارد داشتند، دریافت. اما در قرن دوم پیش از میلاد|قرن BCE۲ بود که این گویش‌ها به زبان‌های نگارشی تبدیل شدند. این گویش‌ها همگی نشاندهنده گونه‌ای از زبان آرامی هستند که هیچ گونه وابستگی به آرامی پادشاهی نداشته و تمایزی آشکار را میان مناطق بین‌النهرین، بابل و شرق، سرزمین یهود، سوریه و غرب نشان می‌دهد.

در شرق گویش‌های آرامی پالمیرایی و آرامی آرساکید در زبان‌های منطقه‌ای ادغام شدند و زبان‌هایی را بوجود آوردند که ریشه در آرامی پادشاهی و آرامی منطقه‌ای داشتند. سال‌ها بعد آرساکید به زبان نیایش در مذهب مندایی، زبان مندایی| تبدیل شد. هنوز هم گویش وران این زبان در مناطقی از عراق و در خوزستان (ایران) زندگی و به این گویش تکلم می‌کنند.

در قلمرو حکومت اسرون به مرکزیت ادسا، بین‌النهرین|ادسا که در سال BCE۱۳۲ بنیان‌گذاری شد، گویش محلی زبان سوری|سوری قدیم به عنوان زبان رسمی برگزیده شد. در قسمت‌های بالایی منطقه دجله، در شرق مدیترانه بود که زبان آرامی رشد کرد که شواهد آن در هاترا، آشور و طور عبدین موجود است. تاتیان، نویسنده کتاب تعالیم دیاتسارون از سرزمین آشور آمده‌است و احتمالاً اثر خود (در سال (۱۷۲ بعد از میلاد را در شرق بین‌النهرین نوشته‌است، نه در سوریه یا یونان. در بابل، گویش منطقه‌ای بابلی قدیم c. 70 CE)) در جوامع یهودی استفاده می‌شد. این زبان به سرعت تحت تأثیر آرامی بابلی و تارگومی بابلی قرار گرفت.

زبان آرامی غربی قدیم

گویش‌های آرامی منطقه‌ای در غرب هم همان سرگذشتی را داشتند که برای این گویش‌ها در شرق رخ داد. آن‌ها را به راحتی می‌توان از گویش‌های شرقی و آرامی پادشاهی تشخیص داد. در این مناطق، آرامی در کنار گویش‌های کنعانی استفاده می‌شد و پس از چندی در قرن یکم پیش از میلاد جای فینیقی را گرفت. آرامی همچنین جای زبان زبان عبری را نیز به عنوان زبان گفتار در اوایل قرن چهارم پیش از میلاد گرفت.

بیشترین شواهد و مدارک از زبان آرامی غربی قدیم بر جای مانده‌است که در جوامع یهودی استفاده می‌شد و از آن با عنوان فلسطینی قدیمی یهودی یاد می‌شد؛ کهن‌ترین نمونه آن زبان اردنی شرقی قدیمی است که احتمالاً از منطقه کاسارا فیلیپی آمده‌است. این گویش در قدیمی‌ترین نسخه خطی اناچ (حدود ۱۷۰ پیش از میلاد) استفاده شده‌است. فاز بعدی مشخص در زبان در قرن دوم میلادی است و یهودی قدیم نام دارد. نمونه‌های آن را می‌توان در نسخه‌های خطی و نامه‌های شخصی، نقل قول‌های موجود در تلمود و رسیدهای قمران جستجو کرد. کتاب «جنگ یهود» نوشته جزفیوس اول که اکنون دیگر، نیز به زبان یهودی قدیم بوده‌است.

گروه‌های کافری که در سدهٔ یکم میلادی در شرق اردن زندگی می‌کردند نیز به گویش اردنی شرقی قدیم سخن می‌گفتند. این گویش‌ها بعدها گویش فلسطینی کافر قدیم نام گرفت؛ و رسم‌الخط آن هم به صورت شکسته بود و به سورس قدیم شباهت داشت. گویش فلسطینی مسیحی قدیم ممکن است از همان گویش کافری بوجود آمده باشد. این گویش احتمالاً در پس برخی از گرایش‌های آرامی شرقی بوده‌است که در تعالیم سوری قدیم شرقی دیده شده‌است (رجوع شود به پشیتا).

زبان‌ها در زمان عیسی

در زمان حیات عیسی، در قرن اول پس از میلاد مسیح از دوران اسرائیل در دوره رومی، باور و تصور بر این است که یهودیان به زبان عبری# عبری کلاسیک| عبری و آرامی صحبت می‌کرده‌اند. علاوه بر آن، یونانی کوینی زبان بین‌المللی مورد استفاده رومی‌ها در زمینه حکومت و تجارت بود و برای کسانی که حوزه نفوذ شهری داشتند، مفهوم و قابل درک بود. در ارتش روم به زبان لاتین صحبت می‌شد، اما تقریباً هیچ تأثیری بر دورنمای زبانی آن نداشت.

علاوه بر گویش‌های رسمی و ادبی آرامی بر اساس هاسمونی‌‌ها و بابلی‌ها شماری از گویش‌های آرامی گفتاری نیز وجود دارد. هفت گویش آرامی# اواخر آرامی غربی باستان | آرامی غربی در اطراف سرزمین اسرائیل در زمان عیسی رواج داشت. این گویش‌ها هر چند مشخص و متمایز از یکدیگر بودند، اما گویشوران هر یک از آن‌ها می‌توانستند گویش‌های دیگر را نیز بفهمند. یهودایی باستان گویش غالب اورشلیم و یهودیه بود. در منطقه این گدی| اینگدی گویش جنوب شرقی یهودیه رواج داشت. سامرا نیز گویش سامری- آرامی خاص خود را داشت، که در آن حروف صامت 'he (letter)|he', 'الگو:Semxlit' 'ayin|‘ayin' به صورت 'aleph (letter)|aleph' تلفظ می‌شدند. آرامی جلیله، گویش موطن عیسی، را تنها از نام چند مکان، تأثیرات آن بر جلیله تراگومیک، تعدادی اثر ادبی خاخامی و تعدادی اندک از نامه‌های شخصی می‌توان باز شناخت. علی الظاهر، این گویش چند ویژگی خاص و متمایزکننده نیز داشته‌است: واکه‌های مرکب هیچ‌گاه به واکه‌های ساده تبدیل نمی‌شوند. در شرق اردن، گویش‌های مختلف اردنی شرقی صحبت می‌شد. آرامی دمشقی (که غالباً از آرامی مدرن غربی منتج شده‌است)، در منطقه دمشق و رشته کوه‌های آنتی- لبنان مورد استفاده قرار می‌گرفت. سرانجام، تا امتداد شمال آلیپو، گویش غربی آرامی اورنتس رواج داشت.

این سه زبان، علی‌الخصوص عبری و آرامی بر یکدیگر تأثیراتی گذاشتند. واژگان عبری وارد آرامی یهودی شدند (البته اغلب این واژگان، واژگان تخصصی مذهبی بودند، اما تعدادی از کلمات محاوره‌ای از قبیل(الگو:Semxlit 'wood' (به معنای چوب) نیز از زبان عبری به زبان آرامی یهودی وارد شدند. عکس این ماجرا نیز اتفاق افتاد و واژگان آرامی نیز وارد زبان عبری شدند (تأثیر زبان آرامی تنها به وارد شدن واژگانی چون māmmôn 'wealth' (ثروت) به زبان عبری محدود نمی‌شد، بلکه نحوه استفاده واژگان به زبان آرامی نیز در زبان عبری رایج شد. من‌باب مثال، rā’ûi، 'دیده شده'، به معنای 'ارزشمند' در مفهوم 'ظاهراً'، یک نوع گرته برداری از الگو:Semxlit زبان آرامی می‌باشد که دارای معنای ' دیده شده' و 'ارزشمند' است.

یونانی عهد جدید اغلب واژه‌های غیر یونانی «سامی»، از جمله حرف نگاری‌های واژگان زبان سامی را حفظ کرده‌است:

• برخی از واژه‌های این زبان آرامی هستند؛ مثلtalitha (ταλιθα). که نشانگر نام الگو:Semxlit’' می‌باشد (انجیل مرقس ۵:۴۱).
• دیگر واژگان می‌تواند عبری یا آرامی می‌باشد، از قبیل Rabbounei (Ραββουνει)، که در هر دو زبان به معنای 'آموزگار /بزرگ/ استاد من' است. (انجیل یوحنا ۲۰:۱۶).
• فیلم «مصایب مسیح» محصول سال ۲۰۰۴ به خاطر استفاده چشمگیرش از دیالوگ زیاد به زبان آرامی معروف است، به ویژه آنکه یک معلم یکه و تنها به نام ویلیام فالکو آن را تغییر اساسی داده‌است. مع‌هذا، این زبان از نظر گویشوران معاصر آرامی، متکلف، تصنعی و نامأنوس می‌نماید.

آرامی میانه

قرن سوم پس از میلاد به عنوان آستانه فی‌مابین آرامی باستان و میانه تلقی می‌شود. در طول آن قرن، ماهیت بسیاری از زبان‌ها و گویشهای آرامی به تدریج تغییر یافت. اخلاف آرامی امپراتوری دیگر زبان‌های زنده‌ای نبودند و زبان‌های منطقه‌ای شرقی و غربی ادبیات جدید و اساسی عصر را تشکیل می‌دادند. بر خلاف بسیاری از گویشهای آرامی باستان، دربارهٔ واژگان و دستور زبان آرامی میانه اطلاعات زیادی در دست است.

آرامی میانه شرقی

تنها ۲ زبان از زبان‌های آرامی میانه شرقی تا به امروز زنده مانده‌اند. در شمال این منطقه، سریانی باستان به سریانی میانه تغییر یافت. در جنوب آن منطقه، زبان یهودی بابلی باستان به یهودی بابلی میانه تبدیل شد. گویش آرساسید، پسا-هخامنشی زمینه‌ساز زبان مندایی جدید شد.

سریانی میانه

خط سریانی در قرن ۹ میلادی

نوشتار اصلی: سریانی

زبان سریانی میانه زبان کلاسیک، ادبی و نماز مسیحیان سریانی تا به امروز بوده‌است. دوران طلایی این زبان به چهارم تا ششم مربوط می‌شود. این دوره با ترجمه انجیل به این زبان شروع شد: پشیتا و نظم و شعر قوی افراییم سریانی. سریانی میانه، بر خلاف اسلاف خود، زبانی کاملاً مسیحی است؛ هر چند که در آن زمان، این زبان زبان مخالفان رهبری بیزانس بر کلیسا در شرق بود. فعالیت‌های مبلغان مذهبی موجب شد زبان سریانی به سرزمین پارس و هندوستان و چین انتقال یابد.

آرامی بابلی میانه یهودی

بابلی میانه یهودی زبانی است که نویسندگان یهودی در بابل در قرن ۴ تا قرن ۱۱ پس از میلاد مسیحی به کار می‌بستند. این زبان را عمدتاً می‌توان با زبان بابلی‌ها تلمود (که در قرن هفتم تکمیل شد) و ادبیات پسا- تلمود (جی اونیک)، که مهمترین دستاوردهای فرهنگی یهودیت بابلی است، بازشناخت. مهمترین منابع کتیبه‌ای این گویش هزاران کاسه سحرآمیز آرامی است که به خط یهودیان نوشته شده‌است.

مندایی

"جهت کسب اطلاعات بیشتر به زبان مندایی مراجعه فرمایید. مندایی گویش هم جنس آرامی بابلی یهودی است، البته مندایی هم از حیث زبان‌شناسی و هم از حیث فرهنگی متمایز و مجزا از زبان بابلی یهودی است. مندایی کلاسیک زبانی است که ادبیات مذهبی منداییان به آن نوشته شده‌است. یکی از ویژگی‌های بارز این زبان املای بسیار آواشناختی آن است.

آرامی میانه غربی

گویش‌های آرامی غربی باستان با فلسطینی میانه یهود (در خط عبری)، آرامی سامری (در خط فینیقی باستان و فلسطینی مسیحی (خط شکسته خط سریانی در هم آمیخت. از میان این سه زبان، تنها فلسطینی میانه یهودی به عنوان یکی زبان نوشتاری به حیات خود ادامه داد.

آرامی فلسطینی میانه یهودی

در سال ۱۳۵، پس از شورش بار کوخبا، بسیاری از رهبران یهودی که از اورشلیم اخراج شده بودند، به طرف جلیله به حرکت افتادند؛ بنابراین، گویش جلیله از گمنامی رهایی یافت و تبدیل به گویش استاندارد و معیار میان یهودیان در غرب شد. نه تنها در جلیله، بلکه در مناطق پیرامون آن نیز به این گویش صحبت می‌شد. این گویش مبنای زبان شناختی تلمود فلسطینی (که در قرن پنجم تکامل یافت)، تارگومیم فلسطینی (نسخ آرامی یهودی دست نوشته‌ها) و مِدراشیم (آموزه‌ها و تفاسیر کتاب مقدس) می‌باشد. مصوت استاندارد که به عبری کتاب مقدس اشاره می‌کرد، نظام طبریایی (قرن دهم) توسط گویشوران گویش جلیله فلسطینی میانه یهودی شکل گرفت؛ بنابراین، تولید آوای عبری کلاسیک، به نمایندگی از عبری این زمان، بیانگر تلفظ معاصر این گویش آرامی است.

یهودیه میانه که از اخلاف یهودیه باستان محسوب می‌شود، دیگر گویش غالب و رایجی نیست و صرفاً در یهودیه جنوبی (گویش انگدی متنوع در سراسر این دوره تداوم داشت) مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، اردنی میانه شرقی نیز به عنوان یکی از گویشهای جزئی اردنی باستان شرقی به حیات خود ادامه می‌دهد. کتیبه‌هایی که در کنیسه‌های دورا اروپوس یافت می‌شوند با به زبان اردنی میانه شرقی یا اردنی میانه نوشته شده‌اند.

آرامی سامری

نوشتار اصلی: زبان آرامی سامری

بر اساس روایات و مستندات متعلق به قرن چهارم گویش آرامی اولین گویش از مجموعه سامری است. تلفظ کلاسیک این گویش مبتنی بر صورتی است که در قرن دهم استفاده می‌شده‌است.

آرامی مسیحی فلسطینی

بر اسس شواهد و مدارک ثابت شده‌است که زبان مسیحیان آرامی غربی در قرن ششم رواج داشته‌است، اما به وجود آمدن این زبان حتی به دو قرن قبل از زمان مزبور بازمی‌گردد. این زبان خود از فلسطینی باستان مسیحی نشات گرفته‌است. اما علائم نوشتاری آن بر اساس سریانی میانه اولیه بوده‌است که زبان یونانی نیز تأثیر زیادی در آن داشته‌است. واژه عیسی مسیح با آنکه در آرامی به صورت Yešû` در زبان آرامی نوشته می‌شود، اما شکل نوشتاری آن در مسیحی فلسطینی Yesûsمی‌باشد.

آرامی نو

نوشتار اصلی: زبان‌های آرامی نو

امروزه افزون بر ۴۰۰ هزار نفر به زبان آرامی تکلم می‌کنند. در میان گویشوران این زبان، افراد یهودی، مسیحی، مسلمان و مندایی دیده می‌شوند که در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند و سنتهای خود را از طریق چاپ نشریات و امروزه از طریق رسانه‌های الکترونیکی حفظ می‌کنند. درک و فهم زبان‌های آرامی معاصر (یا «نئو-آرامی») از یکدیگر در مقایسه با گذشته به مراتب سخت‌تر و کم رنگ تر شده‌است. دویست سال گذشته برای گویشوران زبان آرامی دوره خوبی نبوده‌است. بی‌ثباتی و تزلزلی که بر خاورمیانه سایه افکند، موجب آوارگی و سرگردانی گویشوران آرامی شده‌است. سال ۱۹۱۵ از اهمیت خاصی برای مسیحیانی که به زبان آرامی تکلم می‌کنند، برخوردار بوده‌است: جریانی موسوم به نسل‌کشی آشوری‌ها (سایفو/سایپا؛ «شمشیر» به زبان سریانی) رخ داد؛ طی آن تمامی گروه‌های مسیحی (آشوری‌ها، ارمنی‌ها و دیگران که در شرق ترکیه زندگی می‌کردند تحت پیگرد و تعقیب قانونی ای قرار گرفتند که پایان و اضمحلال امپراتوری عثمانی را رقم زد. برای یهودیانی که به زبان آرامی تکلم می‌کنند سال ۱۹۵۰ نقطه عطفی محسوب می‌شود: کشور جدیدالتأسیساسرائیل اغلب یهودیانی را که به زبان آرامی تکلم می‌کردند به آنجا کشاند و این یهودیان به این نقطه مهاجرت کردند. مع‌هذا، نقل مکان به اسرائیل باعث شده‌است عبری معاصر جای نئو-آرامی یهودی را در میان فرزندان مهاجران بگیرد. چنین به نظر می‌رسد که بسیاری از گویش‌های یهودی منسوخ خواهند شد و این منسوخ شدن بسیار قریب‌الوقوع است.

آرامی معاصر شرقی

آرامی معاصر شرقی در زبان‌ها و گویش‌های مختلف دیده می‌شود. تفاوت چشگیری بین زبان آرامی مورد استفاده یهودیان، مسیحیان و مسلمانان دیده می‌شود.

زبان‌های مسیحی اغلب سریانی معاصر (یا نو-سریانی، به ویژه در هنگام اشاره به ادبیات آنها)، خوانده می‌شوند؛ چرا که حدود بسیار زیادی تحت تأثیر ادبیات و زبان مذهبی سریانی میانه قرار داشتند. با وجود این، ریشه‌های این زبان به گویش‌های آرامی محلی بسیار زیادی که در گذشته شکل نوشتاری نداشته‌اند، نیز مربوط می‌شوند و نمی‌توان گفت که آن‌ها صرفاً اسلاف مستقیم زبان افراییم سریانی بوده‌اند.

سُریانی غربی معاصر (که در حد وسط نئو-آرامی غربی و نئو-سریانی شرقی قرار گرفته‌است و آرامی نئو مرکزی نیز نامیده می‌شود) معمولاً توسط زبان تورویو که زبان طور عبدین است، ارائه می‌شود. یکی از زبان‌های مربوط به آن به نام زبان ملحسو نیز اخیراً منسوخ شده‌است.

زبان‌های مسیحیان شرقی (سریانی معاصر شرقی یا نئو-آرامی شرقی) نیز با نام بومی «سورس» یا «سورت» خوانده می‌شوند. در برخی موارد آن‌ها «آشوری» یا «کلدانی» نیز خوانده می‌شوند؛ البته این نام‌ها و اسامی مورد قبول همه گویشوران واقع نشده‌است. همه گویش‌های مختلف این زبان نیز برای گویشوران آن‌ها قابل فهم و درک نمی‌باشد. جوامع سریاک شرقی اغلب یا کلیسای کاتولیک کلدانی یا کلیسای آشوری شرق هستند.

زبانهای یهودی آرامی معاصر امروزه اغلب در اسرائیل تکلم می‌شوند و بیشترین آن‌ها در آستانه منسوخ شدن قرار گرفته‌اند (گویشوران مسن و قدیمی این زبان را به نسل جدید انتقال نمی‌دهند). گویش‌های یهودی که خاستگاه آن‌ها جوامعی است که روزگاری بین دریاچه ارومیه و موصل می‌زیستند نیز تماماً برای یکدیگر مفهوم و قابل درک نیستند. در برخی از نقاط، از قبیل ارومیه مسیحیان و یهودیان در یک محله واحد گویش‌های مختلفی از آرامی مدرن شرقی را به کار می‌برند که برای یکدیگر قابل فهم و درک نمی‌باشد.

بازمانده‌ای از این زبان به نام لشان ددان در دوران معاصر نیز در شمال غربی ایران صحبت می‌شد که امروزه منقرض شده‌است.

همچنین در نقاطی دیگر؛ از قبیل موصل گویش‌های مورد استفاده در دو جامعه هم-کیش فقط تا حدی شباهت دارند که امکان برقراری مکالمه بین گویشوران آن‌ها وجود دارد.

تعداد کمی از منداییان که در استان خوزستان ایران زندگی می‌کنند، به مندایی مدرن تکلم می‌کنند که با سایر گویش‌های آرامی کاملاً متفاوت و متمایز است.

آرامی غربی معاصر

با اندکی تسامح می‌توان گفت از آرامی غربی اثری به جای نمانده‌است. این زبان در روستای مسیحی‌نشین معلولا در سوریه و روستاهای مسلمان‌نشین بخا جب الدین سوریه به سمت آنتی لبنان و نیز توسط برخی افراد که از این مناطق به سوریه و دیگر شهرهای بزرگ سوریه کوچ کرده‌اند، تکلم می‌شود. تمام این گویشوران آرامی معاصر غربی زبان عربی را که دیگر زبان اول این مناطق شده‌است، سلیس و روان صحبت می‌کنند.

صداها

هر یک از گویش‌های آرامی تلفظ خاص خود را دارند و در حوصله این بحث نمی‌گنجد که بخواهیم در آن به شرح جزئیات تمامی این ویژگی‌های خاص بپردازیم. آرامی کامی‌های واج شناختی ای دارند که دارای ۲۵ تا ۴۰ واج خاص است. به‌طور کلی، گویش‌های قدیم نسبت به گویش‌های جدید از لحاظ نظام واجی غنی تر هستند. مخصوصاً، در تلفظ برخی از آرامی‌های یهودی معاصر مجموعه صامتهای ' تأکیدی' را ندارند. گویش‌های دیگر نیز این صامتها را از علائم و علامت‌های زبان‌های همجوار، به ویژه عربی، آذربایجانی، کردی، فارسی و ترکی به عاریت گرفته‌اند.

مصوتها

زبان آرامی نیز مانند بسیاری از زبان‌های یهودی دیگر، سه دسته مصوت دارد:

• مصوتهای باز a
• مصوت‌های بسته پیشین i
• مصوت‌های بسته پسین "u"

این گروه‌های مصوت تقریباً پایدار هستند، اما تولید دقیق هر یک از آن‌ها بیشتر وابسته به وضعیت همخوانی هر یک از آنهاست.

مصوت باز، مصوت اصلی باز یک مصوت باز نیمه پیشین گسترده‌است ("a" کوتاه، مانند اولین مصوت در کلمه انگلیسی 'batter'، الفبای آوایی بین‌المللی: [a]). این معمولاً یک همتای پسینی دارد ("a" بلند، مثل"a" در کلمه 'father' الفبای آوایی بین‌المللی|IPA: IPA|IPA: آی پی ای|[ɔ].، و یک همتای پیشینی ("e" کوتاه، مثل مصوتی که در کلمه 'head' وجود دارد، IPA: IPA|[ɔ]) در گویش‌های مختلف بین این مصوتها همخوانی زیادی وجود دارد. شواهد و قرائنی به دست آمده‌است در خصوص اینکه در گویش‌های بابلی میانه بین "a" کوتاه و "e" کوتاه فرقی قائل نمی‌شده‌اند. در گویش‌های سریانی غربی و یحتمل در جلیله میانه، "a" بلند تبدیل به صدای "o" می‌شده‌است. "e" باز و "a" پسین اغلب در نوشتار با استفاده از حروف 'alaph' (یک چاکنایی- انسدادی یا 'he' مانند "h" در انگلیسی) نشان داده می‌شدند.

مصوت اصلی بسته پیشین "i" کشیده می‌باشد (مثل صوتی که در کلمه 'need' وجود دارد، IPA: [i]). این مصوت یک همتایی دارد که اندکی از آن بازتر است؛ "e" کشیده، مانند مصوتی که در پایان کلمه café وجود دارد IPA: IPA|[e]). هر دوی این مصوتها همتاهای کوچکتری دارند که هنگام تلفظ آن‌ها دهان بیشتر باز می‌شود؛ بنابراین، مصوت کوتاه بسته "e" در برخی گویش‌ها با "e" باز همخوانی دارد. در مصوت‌های پیشین بسته معمولاً صامت "y" به عنوان ماتر لکسیونیس به کار می‌رود.

مصوت اصلی بسته پسین "u" کشیده‌است (مانند مصوت موجود در کلمه 'school'، IPA:IPA|[u]). این مصوت یک همتای بازتری دارد که همان "o"' کشیده' است، مانند مصوتی که در کلمه "low" وجود دارد (IPA: IPA|[o]). هر یک از این مصوتها نیز همتاهایی دارند که کوتاهتر و در نتیجه بازتر از آن‌ها هستند، "o" بسته کوتاه گاهی اوقات با "a" کشیده باز همخوانی دارد. در مصوت‌های بسته پسینی "w" برای نشان دادن کیفیت آن‌ها به کار می‌رود.

دو مصوت مرکب اساسی وجود دارد: یک مصوت باز که پس از آن "y" ("ay") می‌آید، و یک مصوت که پس از آن "w" ("aw") می‌آید. این‌ها در اصل مصوتهای مرکب کامل بودند، اما در بسیاری از گویش‌ها به ترتیب تبدیل به "e" و "o" شدند.

صامتهای به اصطلاح ' تأکیدی' (به بخش بعد مراجعه شود) باعث می‌شوند همه مصوتها میان- متمرکز شوند.

صامت‌ها

الفبای گوناگونی که برای نوشتن زبان‌های آرامی مورد استفاده قرار می‌گیرند ۲۲ حرف دارند (که همگی آن‌ها صامت هستند). برخی از این حروف برای نشان دادن ۲ یا ۳ صدا به کار می‌روند (معمولاً یک انسدادی و یک سایشی با محل تولید یکسان). به‌طور سنتی، در زبان آرامی مجموعه‌ای از انسدادی‌ها و سایشی‌هایی که اندکی در تقابل با یکدیگر قرار دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• مجموعه لبی: p/f and b/v
• مجموعه دندانی: t/θ and d/ð,
• مجموعه نرمکامی: k/x and g/ɣ.

هر یک از اعضای یک جفت مشخص با حرف مشابه الفبایی در بیشترین نظام‌های نوشتاری به کار می‌روند (یعنی اینکه، "p" و "f" با یک حرف یکسان و مشابه نوشته می‌شوند و تقریباً واجگونه محسوب می‌شوند.

یکی از مشخصه‌های متمایز واج‌شناسی آرامی (و همین‌طور واج‌شناسی زبان‌های سامی در کل) وجود صامت‌های 'تأکیدی' است. صامت‌های تأکیدی صامتهایی هستند که با عدول از ریشه زبانی تلفظ می‌شوند که درجات حلقی شدگی و نرم کامگی در آن متفاوت است. صامت‌های تأکیدی به ترتیب حروف الفبا از قرار ذیل است: :Ḥêṯ، * سایشی حلقی بی واک، IPA:/ ħ/ (مثل صدایی که هنگام نفس کشیدن در لیوان تولید می‌شود)،: Ṭêṯ، * "t" حلقی شده، IPA: /tˁ/,

• ʽAyn: بندشی- چاکنایی حلقی شده (که گاهی اوقات واکدار حلقی واک دار در نظر گرفته می‌شود)، IPA: /ʕ/ - /ʔˁ/,
• Ṣāḏê: "s" *حلقی شده، IPA: /sˁ/,
• Qôp̄، "k" ملازی، یک بندشی ملازی بی واک، IPA: /q/.

احتمالاً در آرامی باستان مجموعه بیشتری از صامت‌های تأکیدی وجود داشته‌است. این‌طور نیست که تمامی گویش‌های آرامی برای این صامتها ارزش تاریخی قائل باشند.

صامت‌های پسکامی با مجموعه صامت‌های تأکیدی هم پوشانی دارند. آن‌ها شامل: Ḥêṯ and ʽAyn از مجموعه تأکیدی می‌باشند و می‌توانʼĀlap̄ (یک انسداد چاکنایی) و Hê(مثل 'h' انگلیسی) به آن افزود.

آرامی علی‌القاعده مجموعه‌ای از ۴ صفیری به شرح زیر تشکیل شده‌است، (آرامی باستان احتمالاً ۶ صامت صفیری داشته‌است):

/s/ * (مانند ('sea') در انگلیسی) /z/ *(مانند ('zero') در انگلیسی) /ʃ/ *(مانند ('ship') در انگلیسی)

• /sˁ/ Ṣāḏê تأکیدی که در بالا فهرست شده‌است).

علاوه بر این مجموعه‌ها، زبان آرامی صامت‌های خیشومی "m" و "n" را نیز دارد و نیمه صامت‌ها "r" (که معمولاً یک لرزشی لثوی است)، "l","y" و "w" در آن دیده می‌شود.

تغییرات صدایی در طول تاریخ

۶ مشخصه اصلی از تغییرات زبانی را می‌توان به عنوان نقاط افتراق گویش‌ها در نظر گرفت:

1. تغییرات مصوت- این تغییر تقریباً به تناوب رخ می‌دهد و مدارک و شواهد اثبات آن فراوان است، اما با این حال این تغییر یکی از مشخصه‌های اصلی گویش‌های مختلف است.
2. تقلیل جفت انسدادی/سایشی-، زبان آرامی در اصل مانند عبری تیبری هر یک از سایشی‌ها را به عنوان واج گونه‌های شرطی شده برای انسدادی‌ها به کار می‌برد. به دنبال تغییراتی که در مصوت‌ها رخ داد، اختلاف بین انسدادی‌ها و سایشی‌ها به سطح واجی رسید و بعدها در گویش‌های خاصی این اختلاف گم و ناپیدا بود. من‌باب مثال، در تورویو حرف /p/ از میان رفته و به جای آن از حرف /f/ استفاده می‌شود؛ در گویش‌های دیگر (من‌باب مثال، در نئو-آرامی آشوری استاندارد) حروف /θ/ و /ð/از میان رفته‌است و به جای آن‌ها از حروف /t/ و /d/ استفاده می‌شود. در اغلب گویش‌های سریانی معاصر، حروف /f/ و /v/ به دنبال مصوت به /w/ تبدیل می‌شوند.
3. از دست دادن تأکیدی ها- در برخی گویش‌ها به جای صامت‌های تأکیدی، همتاهای غیرتأکیدی آن‌ها نشسته‌است، در حالی که گویشهایی که در قفقاز تکلم می‌شوند اغلب به جای تاکیدات حلقی شدگی صمات چاکنایی| چاکنایی]] دارند.
4. همگون شدگی پسکامی- بارزترین مشخصه تلفظ زبان سامری همین مورد می‌باشد که همچنین در عبری سامری یافت می‌شود: تمامی پسکامی‌ها به انسدادی چاکنایی ساده تبدیل شده‌اند. در برخی گویش‌های معاصر آرامی "h" در هیچ واژه‌ای تلفظ نمی‌شود (ضمیر سوم شخص مذکر؛ یعنی 'hu' به 'ow' تغییر می‌یابد).
5. نیا-سامی- */θ/ */ð/ در زبان آرامی به شکل */t/, */d/، است، در حالی که در زبان عبری آن‌ها صفیری می‌شوند (عدد سه در عبری 'šālôš' می‌باشد، اما در آرامی به شکل'tlāṯ' است). تغییرات دندانی/صفیری هنوز هم در گویش‌های معاصر اتفاق می‌افتد.
6. صورت آوایی جدید- گویش‌های جدید صداهایی را از زبان‌های غالب همجوار و نزدیک خود به عاریت گرفته‌اند. نمونه بارز این وام‌گیری صدایی /ʒ/ (مانند صدای اولین صامت در واژه 'azure'), /ʤ/ مانند صدای اولین صامت در واژه ('jam') و /ʧ/ (مانند صدای اولین صامت در واژه ('church') است. الفبای سریانی برای نوشتن این صداهای جدید انتخاب شده ااست.

دستور زبان

ساختواژه (نحوه در کنار هم قرار گرفتن واژه گان) زبان آرامی، همانند ساختواژه دیگر زبان‌های سامی برریشه سه تایی بنا شده‌است. ریشه از سه صامت تشکیل شده و از معنای پایه‌ای خاص برخوردار است. من‌باب مثال، «کتب» به معنای ' نوشتن' است. این ریشه سه تایی سپس با مصوت‌ها و دیگر صامت‌ها ترکیب می‌شوند تا تفاوت ظریفی در معنای ریشه‌ای واژگان به دست دهند:

• Kṯāḇâدست خط، کتیبه، خط، کتاب.
• Kṯāḇê کتاب مقدس
• Kāṯûḇâ منشی، دبیر
• Kṯāḇeṯ نوشتم
• Eḵtûḇ خواهم نوشت.

زبان آرامی دو جنس دستوری: مؤنث و مذکر دارد. اسامی یا جمع هستند یا مفرد، اما یک عدد ' دوتایی' مازاد برای نشان دادن اسمهایی که به صورت جفتی ظاهر می‌شوند، وجود دارد. عدد دوتایی در گذر زمان به تدریج از زبان آرامی حذف شد و تأثیری به‌غایت ناچیز بر آرامی میانه معاصر داشت.

اسامی و صفات زبان آرامی دارای یکی از این سه حالت هستند: این سه حالت (state) تا حدودی نقش حالت دستوری (case) را در دیگر زبان‌ها ایفا می‌کنند:

1. حالت ' مطلق' شکل ریشه‌ای یک اسم (مانند «تک کدی: کتابا» ' دست خط') است.
2. حالت ' طرحی' شکل مرخم اسم است که برای ساختن عبارت‌های ملکی به کار می‌رود:

(من‌باب مثال، kṯāḇaṯ malkṯâ، ' دست خط ملکه'. ۳) حالت ' تأکیدی' یا ' مشخص' شکل ممتد اسم است که تقریباً کارکردی همانند حرف معرفه دارد (که در زبان آرامی وجود ندارد. به عنوان، مثالkṯāḇtâ ' دست نوشته'). سرانجام حالت طرحی جای خود را به دیگر عبارت‌های ملکی داد و حالت تأکیدی در اغلب گویش‌ها به عنوان هنجار زبانی انتخاب شد. اغلب گویش‌های آرامی معاصر تنها از حالت تأکیدی استفاده می‌کنند.

اشکال گوناگون عبارت‌های ملکی (برای ' دست خط ملکه' از قرار زیر است:

1. Kṯāḇaṯ malkṯâ – قدیم‌ترین ساختار: مملوک در حالت طرحی قرار دارد.
2. Kṯāḇtâ d(î)-malkṯâ- هر دو واژه در حالت تأکیدی قرار دارند و وند موصولیd(î)- برای نشان دادن رابطه میان آن‌ها آمده‌است.
3. Kṯāḇtāh d(î)-malkṯâ- هر دو واژه در حالت تأکیدی قرار دارند و ووند موصولی نیز به کار رفته‌است، اما به مملوک یک نوع پی بند ضمیر گونه پیشاپیشی داده شده‌است (ادبی، ' نوشته‌اش، که از آن ملکه است').

در آرامی معاصر، آخرین شکل مصطلح‌ترین شکل کاربردی است. در آرامی انجیلی، شکل آخر عملاً کاربردی ندارد..

فعل در زبان آرامی شش' صرف' یا ستاک دارد: تغییراتی که در ریشه فعل صورت می‌گیرد و می‌تواند از آن صیغه مجهول (eṯkṯeḇ، ' نوشته شد')، کلمه تأکیدی (katteḇ، ' او دستور به (نوشتن) داد')، گستره (unicode|aḵteḇ، ' او تألیف کرد') یا ترکیبی از این موارد را به دست بدهد. علاوه بر این، زبان آرامی دو زمانها دارد: زمان کامل و زمان ناقص. در زبان آرامی امپراطوری از وجه وصفی برای اشاره به آینده تاریخی استفاده می‌شده‌است. یحتمل، زبان آرامی میانه بر اثر تأثیراتی که از سایر زبان‌ها پذیرفت، نوعی نظام زمانی مرکب (ترکیبی از اشکال فعل با ضمایر یا یک فعل کمکی به وجود آورد که امکان قصه سرایی و روایت داستان را که آمیخته به سرزندگی و روح حیات بیشتر بود، فراهم آورد.

ترتیب نحوی زبان آرامی (نحوه‌ای که کلمات در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند)، اغلب به صورت فعل-فاعل-مفعول (VSO) است. با این حال الگوی زبان آرامی پادشاهی (پارسی) فاعل-مفعول-فعل (مانند آکادی) بود که این حالت از تأثیرات نحو زبان پارسی بود.

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی

جستارهای وابسته

پیش‌زمینه

• زبانهای آفریقایی-آسیایی
• زبانهای سامی
• آرام

سیستم‌های نوشتاری

• الفبای آرامی
• الفبای عبری
• الفبای مندایی
• الفبای فینیقی
• الفبای سریانی

اشکال تاریخی

• کتاب عزرا
• کتاب دانیال
• کتاب ترگم
• تفسیر تورات
• تلمود
• پشیتا
• افرم سریانی

زبان‌های آرامی جدید

• آرامی نو

پیوند به بیرون

• Ethnologue report for Aramaic
• Omniglot written Aramaic/Proto-Hebrew outline
• (آلمانی) Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch» — recordings of modern Aramaic
• Jewish Language Research Website: Jewish Aramaic
• Comprehensive Aramaic Lexicon — at the Hebrew Union College, Cincinnati
• Aramaic Lexicon and Concordance — of the Syriac پشیطتا Bible, at peshitta.org (font download required)
• Aramaic Language Yahoo! Group
• [/http://www.peshitta.org/Interlinear NT/Mattai/ch. 3]

For other uses, see Aramaic (disambiguation).

This article is about the Semitic language now spoken by smaller numbers of people in scattered locations. For the Semitic language spoken in Ethiopia, see Amharic.

Aramaic
ܐܪܡܝܐ‎, ארמיא, 𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀 Arāmāyā
Geographic distribution	Levant, Fertile Crescent, Eastern Arabia
Linguistic classification	Afro-Asiatic Semitic West Semitic Central Semitic Northwest Semitic Aramaic
Early form	Old Aramaic (900–700 BC) Middle Aramaic
Subdivisions	Eastern Aramaic Western Aramaic
ISO 639-2 / 5	arc
Linguasphere	12-AAA
Glottolog	aram1259

Arāmāyā in Syriac Esṭrangelā script

Syriac-Aramaic alphabet

Aramaic (Arāmāyā; Old Aramaic:𐤀𐤓𐤌𐤉𐤀; Imperial Aramaic: 𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀; square script אַרָמָיָא, Classical Syriac: ܐܪܡܝܐ) is a language or group of languages belonging to the Semitic subfamily of the Afroasiatic language family. More specifically, it is part of the Northwest Semitic group, which also includes the Canaanite languages such as Hebrew and Phoenician. The Aramaic alphabet was widely adopted for other languages and is ancestral to the Hebrew, Syriac and Arabic alphabets. During its approximately 3,100 years of written history, Aramaic has served variously as a language of administration of empires, as a language of divine worship and religious study, and as the spoken tongue of a number of Semitic peoples from the Near East.

Historically, Aramaic was the language of the Arameans, a Semitic-speaking people of the region between the northern Levant and the northern Tigris valley. By around 1000 BC, the Arameans had a string of kingdoms in what is now part of Syria and Mesopotamia. Aramaic rose to prominence under the Neo-Assyrian Empire (911–605 BC), under whose influence Aramaic became a prestige language, and its use spread throughout most of Mesopotamia and the Levant. At its height, variants of Aramaic were spoken all over in what is today Iraq, Syria, Lebanon, Palestine, Israel, Jordan, Kuwait, Eastern Arabia, Northern Arabia, and to a lesser extent parts of southeast and south central Turkey, and parts of northwest Iran. Aramaic was the language of Jesus, who spoke the Galilean dialect during his public ministry, as well as the language of large sections of the biblical books of Daniel and Ezra, and also one of the languages of the Talmud.

The scribes of the Neo-Assyrian bureaucracy had also used Aramaic, and this practice—together with other administrative practices—was subsequently inherited by the succeeding Neo-Babylonians (605–539 BC), and the Achaemenids (539–323 BC). Mediated by scribes that had been trained in the language, highly standardized written Aramaic (in its Achaemenid form called Imperial Aramaic) progressively also become the lingua franca of trade and commerce throughout the Achaemenid territories, which extended as far east as the Indus valley. (That use of written Aramaic subsequently led to the adoption of the Aramaic alphabet and—as logograms—some Aramaic vocabulary in the Pahlavi scripts, which were used by several Middle Iranian languages, including Parthian, Middle Persian, Sogdian, and Khwarazmian).

Aramaic's long history and diverse and widespread use has led to the development of many divergent varieties, which are sometimes considered dialects, though they have become distinct enough over time that they are now sometimes considered as separate languages. Therefore, there is not one singular, static Aramaic language; each time and place rather has had its own variation. The more widely spoken Eastern Aramaic and Mandaic forms are today largely restricted to Iraqi Kurdistan, northeastern Syria, northwestern Iran and southeastern Turkey, whilst the severely endangered Western Neo-Aramaic is spoken by small communities in northwestern Syria.

Certain dialects of Aramaic are also retained as a sacred language by certain religious communities. One of those liturgical dialects is Mandaic, which besides being a living variant of Aramaic is also the liturgical language of Mandaeism. Significantly more widespread is Syriac, the liturgical language of Syriac Christianity, in particular the Assyrian Church of the East, the Chaldean Catholic Church, the Syriac Orthodox Church, the Assyrian Pentecostal Church, Assyrian Evangelical Church, Ancient Church of the East, Syriac Catholic Church, the Maronite Church, and the Saint Thomas Christian denominations of India. Syriac was also the liturgical language of several now-extinct gnostic faiths, such as Manichaeism.

Neo-Aramaic languages are still spoken today as a first language by many communities of Syriac Christians, Jews (in particular, the Kurdish Jews), and Mandaeans of Western Asia, most numerously by Chaldeans, Syriacs and Assyrians with numbers of fluent speakers ranging approximately from 1 million to 2 million, with the main languages among Assyrians being Assyrian Neo-Aramaic (235,000 speakers), Chaldean Neo-Aramaic (1 million speakers) and Turoyo (112,000 to 450,000 speakers), together with a number of smaller closely related languages with no more than 5,000 to 10,000 speakers between them. They have retained use of the once dominant lingua franca despite subsequent language shifts experienced throughout the Middle East. However, the Aramaic languages are now considered endangered. The languages are used by the older generation, all beyond retirement age, and so could go extinct within a generation. However, researchers are working to record all the dialects of Neo-Aramaic languages before they go extinct. Royal Aramaic inscriptions from the Aramean city-states date from 10th century BC, making Aramaic one of the world's oldest recorded living languages.

Etymology

"Aram" is used as a proper name of several people in the Torah (Hebrew Bible) including descendants of Shem (Genesis 10:22), Nahor (Genesis 22:21), and Jacob (1 Chronicles 7:34).

The ancient Greeks did not use the term Aramaic, instead referring to “Syrians”. The connection between Chaldean, Syriac, and Samaritan as "Aramaic" was first identified in 1679 by German theologian Johann Wilhelm Hilliger. The connection between the names Syrian and Aramaic was made in 1835 by Étienne Marc Quatremère. Ancient Aram, bordering northern Israel and now called Syria, is considered the linguistic center of Aramaic, the language of the Arameans who settled the area during the Bronze Age circa 3500 BC. The language is often mistakenly considered to have originated within Assyria (Iraq). In fact, Arameans carried their language and writing into Mesopotamia by voluntary migration, by forced exile of conquering armies, and by nomadic Chaldean invasions of Babylonia during the period from 1200 to 1000 BC.

The Christian New Testament uses the Koine Greek word Ἑβραϊστί Hebraïstí to denote "Aramaic", as Aramaic was at that time the language commonly spoken by the Jews. The Hellenized Jewish community of Alexandria instead translated "Aramaic" to "the Syrian tongue".

Geographic distribution

Syriac inscription at the Syro-Malabar Catholic Church's Major Archbishop's House in Kerala, South India

During the Neo-Assyrian and Neo-Babylonian Empires, Arameans, the native speakers of Aramaic, began to settle in greater numbers, at first in Babylonia, and later in Assyria (Upper Mesopotamia, modern-day northern Iraq, northeast Syria, northwest Iran, and south eastern Turkey (what was Armenia at the time). The influx eventually resulted in the Neo-Assyrian Empire (911–605 BC) adopting an Akkadian-influenced Imperial Aramaic as the lingua franca of its empire. This policy was continued by the short-lived Neo-Babylonian Empire and Medes, and all three empires became operationally bilingual in written sources, with Aramaic used alongside Akkadian. The Achaemenid Empire (539–323 BC) continued this tradition, and the extensive influence of these empires led to Aramaic gradually becoming the lingua franca of most of western Asia, the Arabian Peninsula, Anatolia, the Caucasus, and Egypt.

Beginning with the rise of the Rashidun Caliphate in the late 7th century, Arabic gradually replaced Aramaic as the lingua franca of the Middle East. However, Aramaic remains a spoken, literary, and liturgical language for local Christians and also some Jews. Aramaic also continues to be spoken by the Assyrians of Iraq, northeastern Syria, southeastern Turkey and northwest Iran, with diaspora communities in Armenia, Georgia, Azerbaijan and southern Russia. The Mandaeans also continue to use Mandaic Aramaic as a liturgical language, although most now speak Arabic as their first language. There are still also a small number of first-language speakers of Western Aramaic varieties in isolated villages in western Syria.

The turbulence of the last two centuries (particularly the Assyrian genocide) has seen speakers of first-language and literary Aramaic dispersed throughout the world. However, there are a number of sizable Assyrian towns in northern Iraq such as Alqosh, Bakhdida, Bartella, Tesqopa, and Tel Keppe, and numerous small villages, where Aramaic is still the main spoken language, and many large cities in this region also have Assyrian Aramaic-speaking communities, particularly Mosul, Erbil, Kirkuk, Dohuk, and al-Hasakah. In Modern Israel, the only native Aramaic speaking population are the Kurdish Jews, although the language is dying out. However, Aramaic is also experiencing a revival among Maronites in Israel in Jish.

Aramaic languages and dialects

"Jesus" in Jewish Aramaic

Aramaic is often spoken of as a single language, but is in reality a group of related languages. Some Aramaic languages differ more from each other than the Romance languages do among themselves. Its long history, extensive literature, and use by different religious communities are all factors in the diversification of the language. Some Aramaic dialects are mutually intelligible, whereas others are not, not unlike the situation with modern varieties of Arabic. Some Aramaic languages are known under different names; for example, Syriac is particularly used to describe the Eastern Aramaic variety used in Christian ethnic communities in Iraq, southeastern Turkey, northeastern Syria, and northwestern Iran, and Saint Thomas Christians in India. Most dialects can be described as either "Eastern" or "Western", the dividing line being roughly the Euphrates, or slightly west of it. It is also helpful to draw a distinction between those Aramaic languages that are modern living languages (often called "Neo-Aramaic"), those that are still in use as literary languages, and those that are extinct and are only of interest to scholars. Although there are some exceptions to this rule, this classification gives "Modern", "Middle", and "Old" periods, alongside "Eastern" and "Western" areas, to distinguish between the various languages and dialects that are Aramaic.

Writing system

Main article: Aramaic alphabet

Amen in East Syriac Aramaic

11th century book in Syriac Serto

The earliest Aramaic alphabet was based on the Phoenician alphabet. In time, Aramaic developed its distinctive "square" style. The ancient Israelites and other peoples of Canaan adopted this alphabet for writing their own languages. Thus, it is better known as the Hebrew alphabet today. This is the writing system used in Biblical Aramaic and other Jewish writing in Aramaic. The other main writing system used for Aramaic was developed by Christian communities: a cursive form known as the Syriac alphabet. A highly modified form of the Aramaic alphabet, the Mandaic alphabet, is used by the Mandaeans.

In addition to these writing systems, certain derivatives of the Aramaic alphabet were used in ancient times by particular groups: the Nabataean alphabet in Petra and the Palmyrene alphabet in Palmyra. In modern times, Turoyo (see below) has sometimes been written in a Latin script.

History

The history of Aramaic is broken down into three broad periods:

• Old Aramaic (1100 BC–200 AD), including:
  • The Biblical Aramaic of the Hebrew Bible.
  • The Aramaic of Jesus (Jewish Palestinian Aramaic).
• Middle Aramaic (200–1200), including:
  • Literary Syriac.
  • The Aramaic of the Talmudim, Targumim, and Midrashim.
  • Mandaic.
• Modern Aramaic (1200–present), including:
  • Various modern vernaculars.

This classification is based on that used by Klaus Beyer.

Old Aramaic

Main article: Old Aramaic language

The term "Old Aramaic" is used to describe the varieties of the language from its first known use until the point roughly marked by the rise of the Sasanian Empire (224 AD), dominating the influential, eastern dialect region. As such, the term covers over thirteen centuries of the development of Aramaic. This vast time span includes all Aramaic that is now effectively extinct.

The central phase in the development of Old Aramaic was its official use by the Achaemenid Empire (500–330 BC). The period before this, dubbed "Ancient Aramaic", saw the development of the language from being spoken in Aramaean city-states to become a major means of communication in diplomacy and trade throughout Mesopotamia, the Levant and Egypt. After the fall of the Achaemenid Empire, local vernaculars became increasingly prominent, fanning the divergence of an Aramaic dialect continuum and the development of differing written standards.

Ancient Aramaic

"Ancient Aramaic" refers to the earliest known period of the language, from its origin until it becomes the lingua franca of the Fertile Crescent. It was the language of the Aramean city-states of Damascus, Hamath and Arpad.

Silver ingot of Bar-Rakib, son of Panammuwa II, King of Sam'al.

There are inscriptions that evidence the earliest use of the language, dating from the 10th century BC. These inscriptions are mostly diplomatic documents between Aramaean city-states. The alphabet of Aramaic at this early period seems to be based on the Phoenician alphabet, and there is a unity in the written language. It seems that, in time, a more refined alphabet, suited to the needs of the language, began to develop from this in the eastern regions of Aram. Due to increasing Aramean migration eastward, the Western periphery of Assyria became bilingual in Akkadian and Aramean at least as early as the mid-9th century BC. As the Neo-Assyrian Empire conquered Aramean lands west of the Euphrates, Tiglath-Pileser III made Aramaic the Empire's second official language, and it eventually supplanted Akkadian completely.

From 700 BC, the language began to spread in all directions, but lost much of its unity. Different dialects emerged in Assyria, Babylonia, the Levant and Egypt. Around 600 BC, Adon, a Canaanite king, used Aramaic to write to an Egyptian Pharaoh.

"Chaldee" or "Chaldean Aramaic" used to be common terms for the Aramaic of the Chaldean dynasty of Babylonia. It was used to describe Biblical Aramaic, which was, however, written in a later style. It is not to be confused with the modern language Chaldean Neo-Aramaic.

Imperial Aramaic

Arameans
Aramaic language Aramaic alphabet
Syro-Hittite states
Biblical region Aram-Damascus Paddan Aram Aram Rehob Aram Soba
Aramean kings
Irhuleni Hezion Tabrimmon Ben-Hadad I Hadadezer Hazael Ben-Hadad III Rezin
Aramean cities
Amrit Arpad Bit Bahiani Coba Höyük Gidara Hama Qarqar Ruhizzi Sam'al Tell Aran Tell Halaf Til Barsip Upu Zobah

Around 500 BC, following the Achaemenid (Persian) conquest of Mesopotamia under Darius I, Aramaic (as had been used in that region) was adopted by the conquerors as the "vehicle for written communication between the different regions of the vast empire with its different peoples and languages. The use of a single official language, which modern scholarship has dubbed Official Aramaic or Imperial Aramaic, can be assumed to have greatly contributed to the astonishing success of the Achaemenids in holding their far-flung empire together for as long as they did". In 1955, Richard Frye questioned the classification of Imperial Aramaic as an "official language", noting that no surviving edict expressly and unambiguously accorded that status to any particular language. Frye reclassifies Imperial Aramaic as the lingua franca of the Achaemenid territories, suggesting then that the Achaemenid-era use of Aramaic was more pervasive than generally thought.

Imperial Aramaic was highly standardised; its orthography was based more on historical roots than any spoken dialect, and the inevitable influence of Persian gave the language a new clarity and robust flexibility. For centuries after the fall of the Achaemenid Empire (in 331 BC), Imperial Aramaic – or a version thereof near enough for it to be recognisable – would remain an influence on the various native Iranian languages. Aramaic script and – as ideograms – Aramaic vocabulary would survive as the essential characteristics of the Pahlavi scripts.

One of the largest collections of Imperial Aramaic texts is that of the Persepolis fortification tablets, which number about five hundred. Many of the extant documents witnessing to this form of Aramaic come from Egypt, and Elephantine in particular (see Elephantine papyri). Of them, the best known is the Story of Ahikar, a book of instructive aphorisms quite similar in style to the biblical Book of Proverbs. Achaemenid Aramaic is sufficiently uniform that it is often difficult to know where any particular example of the language was written. Only careful examination reveals the occasional loan word from a local language.

A group of thirty Aramaic documents from Bactria have been discovered, and an analysis was published in November 2006. The texts, which were rendered on leather, reflect the use of Aramaic in the 4th century BC Achaemenid administration of Bactria and Sogdia.

Post-Achaemenid Aramaic

Coin of Alexander the Great bearing an Aramaic language inscription

Bilingual inscription (Greek and Aramaic) by the Indian king Ashoka, 3rd century BC at Kandahar, Afghanistan

11th century Hebrew Bible with Targum intercalated between verses of Hebrew text

The conquest by Alexander the Great did not destroy the unity of Aramaic language and literature immediately. Aramaic that bears a relatively close resemblance to that of the 5th century BC can be found right up to the early 2nd century BC. The Seleucids imposed Greek in the administration of Syria and Mesopotamia from the start of their rule. In the 3rd century BC, Greek overtook Aramaic as the common language in Egypt and Syria. However, a post-Achaemenid Aramaic continued to flourish from Judaea, Assyria, Mesopotamia, through the Syrian Desert and into northern Arabia.

Biblical Aramaic is the Aramaic found in four discrete sections of the Hebrew Bible:

• Ezra 4:8–6:18 and 7:12–26 – documents from the Achaemenid period (5th century BC) concerning the restoration of the temple in Jerusalem.
• Daniel 2:4b–7:28 – five subversive tales and an apocalyptic vision.
• Jeremiah 10:11 – a single sentence in the middle of a Hebrew text denouncing idolatry.
• Genesis 31:47 – translation of a Hebrew place-name.

Biblical Aramaic is a somewhat hybrid dialect. It is theorized that some Biblical Aramaic material originated in both Babylonia and Judaea before the fall of the Achaemenid dynasty. According to historical criticism, defiant Jewish propaganda shaped Aramaic Daniel during Seleucid rule. These stories might have existed as oral traditions at their earliest stage. This might be one factor that led to differing collections of Daniel in the Greek Septuagint and the Masoretic Text, which presents a lightly Hebrew-influenced Aramaic.

Under the category of post-Achaemenid is Hasmonaean Aramaic, the official administrative language of Hasmonaean Judaea (142–37 BC), alongside Hebrew which was the language preferred on coinage and other public uses. It influenced the Biblical Aramaic of the Qumran texts, and was the main language of non-biblical theological texts of that community. The major Targums, translations of the Hebrew Bible into Aramaic, were originally composed in Hasmonaean. Hasmonaean also appears in quotations in the Mishnah and Tosefta, although smoothed into its later context. It is written quite differently from Achaemenid Aramaic; there is an emphasis on writing as words are pronounced rather than using etymological forms.

Babylonian Targumic is the later post-Achaemenid dialect found in the Targum Onqelos and Targum Jonathan, the "official" targums. The original, Hasmonaean targums had reached Babylon sometime in the 2nd or 3rd century AD. They were then reworked according to the contemporary dialect of Babylon to create the language of the standard targums. This combination formed the basis of Babylonian Jewish literature for centuries to follow.

Galilean Targumic is similar to Babylonian Targumic. It is the mixing of literary Hasmonaean with the dialect of Galilee. The Hasmonaean targums reached Galilee in the 2nd century AD, and were reworked into this Galilean dialect for local use. The Galilean Targum was not considered an authoritative work by other communities, and documentary evidence shows that its text was amended. From the 11th century AD onwards, once the Babylonian Targum had become normative, the Galilean version became heavily influenced by it.

Babylonian Documentary Aramaic is a dialect in use from the 3rd century AD onwards. It is the dialect of Babylonian private documents, and, from the 12th century, all Jewish private documents are in Aramaic. It is based on Hasmonaean with very few changes. This was perhaps because many of the documents in BDA are legal documents, the language in them had to be sensible throughout the Jewish community from the start, and Hasmonaean was the old standard.

Nabataean Aramaic is the language of the Arameo-Arab kingdom of Petra. The kingdom (c. 200 BC – 106 AD) covered the east bank of the Jordan River, the Sinai Peninsula and northern Arabia. Perhaps because of the importance of the caravan trade, the Nabataeans began to use Aramaic in preference to Old North Arabic. The dialect is based on Achaemenid with a little influence from Arabic: "l" is often turned into "n", and there are a few Arabic loanwords. Some Nabataean Aramaic inscriptions exist from the early days of the kingdom, but most are from the first four centuries AD The language is written in a cursive script that is the precursor to the modern Arabic alphabet. The number of Arabic loanwords increases through the centuries, until, in the 4th century, Nabataean merges seamlessly with Arabic.

Palmyrene Aramaic is the dialect that was in use in the Syriac city state of Palmyra in the Syrian Desert from 44 BC to 274 AD. It was written in a rounded script, which later gave way to cursive Estrangela. Like Nabataean, Palmyrene was influenced by Arabic, but to a much lesser degree.

The use of written Aramaic in the Achaemenid bureaucracy also precipitated the adoption of Aramaic(-derived) scripts to render a number of Middle Iranian languages. Moreover, many common words, including even pronouns, particles, numerals, and auxiliaries, continued to written as Aramaic "words" even when writing Middle Iranian languages. In time, in Iranian usage, these Aramaic "words" became disassociated from the Aramaic language and came to be understood as signs (i.e. logograms), much like the symbol '&' is read as "and" in English and the original Latin et is now no longer obvious. Under the early 3rd-century BC Parthians Arsacids, whose government used Greek but whose native language was Parthian, the Parthian language and its Aramaic-derived writing system both gained prestige. This in turn also led to the adoption of the name 'pahlavi' (< parthawi, "of the Parthians") for that writing system. The Persian Sassanids, who succeeded the Parthian Arsacids in the mid-3rd century AD, subsequently inherited/adopted the Parthian-mediated Aramaic-derived writing system for their own Middle Iranian ethnolect as well. That particular Middle Iranian dialect, Middle Persian, i.e. the language of Persia proper, subsequently also became a prestige language. Following the conquest of the Sassanids by the Arabs in the 7th-century, the Aramaic-derived writing system was replaced by Arabic script in all but Zoroastrian usage, which continued to use the name 'pahlavi' for the Aramaic-derived writing system and went on to create the bulk of all Middle Iranian literature in that writing system.

Late Old Eastern Aramaic

Main article: Eastern Aramaic languages

Mandaic magical "demon trap"

The dialects mentioned in the last section were all descended from Achaemenid Imperial Aramaic. However, the diverse regional dialects of Late Ancient Aramaic continued alongside these, often as simple, spoken languages. Early evidence for these spoken dialects is known only through their influence on words and names in a more standard dialect. However, these regional dialects became written languages in the 2nd century BC. These dialects reflect a stream of Aramaic that is not dependent on Imperial Aramaic, and shows a clear division between the regions of Mesopotamia, Babylon and the east, and Judah, Syria, and the west.

In the East, the dialects of Palmyrene and Arsacid Aramaic merged with the regional languages to create languages with a foot in Imperial and a foot in regional Aramaic. The written form of Mandaic, the language of the Mandaean religion, was descended from the Arsacid chancery script.

In the kingdom of Osroene, centred on Edessa and founded in 132 BC, the regional dialect became the official language: Old Syriac. On the upper reaches of the Tigris, East Mesopotamian Aramaic flourished, with evidence from Hatra, Assur and the Tur Abdin. Tatian, the author of the gospel harmony the Diatessaron came from Assyria, and perhaps wrote his work (172 AD) in East Mesopotamian rather than Syriac or Greek. In Babylonia, the regional dialect was used by the Jewish community, Jewish Old Babylonian (from c. 70 AD). This everyday language increasingly came under the influence of Biblical Aramaic and Babylonian Targumic.

Late Old Western Aramaic

Main article: Western Aramaic languages

The western regional dialects of Aramaic followed a similar course to those of the east. They are quite distinct from the eastern dialects and Imperial Aramaic. Aramaic came to coexist with Canaanite dialects, eventually completely displacing Phoenician in the first century BC and Hebrew around the turn of the fourth century AD.

The form of Late Old Western Aramaic used by the Jewish community is best attested, and is usually referred to as Jewish Old Palestinian. Its oldest form is Old East Jordanian, which probably comes from the region of Caesarea Philippi. This is the dialect of the oldest manuscript of the Book of Enoch (c. 170 BC). The next distinct phase of the language is called Old Judaean into the second century AD. Old Judean literature can be found in various inscriptions and personal letters, preserved quotations in the Talmud and receipts from Qumran. Josephus' first, non-extant edition of his The Jewish War was written in Old Judean.

The Old East Jordanian dialect continued to be used into the first century AD by pagan communities living to the east of the Jordan. Their dialect is often then called Pagan Old Palestinian, and it was written in a cursive script somewhat similar to that used for Old Syriac. A Christian Old Palestinian dialect may have arisen from the pagan one, and this dialect may be behind some of the Western Aramaic tendencies found in the otherwise eastern Old Syriac gospels (see Peshitta).

Languages during Jesus' lifetime

Further information: Language of Jesus

It is generally believed by Christian scholars that in the first century, Jews in Judea primarily spoke Aramaic with a decreasing number using Hebrew as their first language, though many learned Hebrew as a liturgical language. Additionally, Koine Greek was the lingua franca of the Middle East in trade, among the Hellenized classes (much like French in the 18th,19th and 20th centuries in Europe), and in the Roman administration. Latin, the language of the Roman army and higher levels of administration, had almost no impact on the linguistic landscape.

In addition to the formal, literary dialects of Aramaic based on Hasmonean and Babylonian, there were a number of colloquial Aramaic dialects. Seven Western Aramaic varieties were spoken in the vicinity of Judea in Jesus' time. They were probably distinctive yet mutually intelligible. Old Judean was the prominent dialect of Jerusalem and Judaea. The region of Ein Gedi spoke the Southeast Judaean dialect. Samaria had its distinctive Samaritan Aramaic, where the consonants "he", "heth" and "‘ayin" all became pronounced as "aleph". Galilean Aramaic, the dialect of Jesus' home region, is only known from a few place names, the influences on Galilean Targumic, some rabbinic literature and a few private letters. It seems to have a number of distinctive features: diphthongs are never simplified into monophthongs. East of the Jordan, the various dialects of East Jordanian were spoken. In the region of Damascus and the Anti-Lebanon Mountains, Damascene Aramaic was spoken (deduced mostly from Modern Western Aramaic). Finally, as far north as Aleppo, the western dialect of Orontes Aramaic was spoken.

The three languages influenced one another, especially Hebrew and Aramaic. Hebrew words entered Jewish Aramaic (mostly technical religious words but also everyday words like עץ ʿēṣ "wood"). Conversely, Aramaic words entered Hebrew (not only Aramaic words like māmmôn "wealth" but Aramaic ways of using words like making Hebrew ראוי rā’ûi, "seen" mean "worthy" in the sense of "seemly", which is a calque of Aramaic ḥzî meaning "seen" and "worthy").

The Greek of the New Testament often preserves non-Greek semiticisms, including transliterations of Semitic words:

• Some are Aramaic, like talitha (ταλιθα), which represents the noun טליתא ṭalīṯā (Mark 5:41).
• Others can be either Hebrew or Aramaic like רבוני Rabbounei (Ραββουνει), which stands for "my master/great one/teacher" in both languages (John 20:16).

Examples:

• "Talitha kumi" (טליתא קומי) (Mark 5:41)
• "Ephphatha" (אתפתח) (Mark 7:34)
• "Eli, Eli, lama sabachthani?" (אלי, אלי, למה שבקתני?) (Mark 15:34)

The 2004 film The Passion of the Christ used Aramaic for much of its dialogue, specially reconstructed by a scholar, William Fulco, S.J. Where the appropriate words (in first-century Aramaic) were no longer known, he used the Aramaic of Daniel and fourth-century Syriac and Hebrew as the basis for his work.

Middle Aramaic

The 3rd century AD is taken as the threshold between Old and Middle Aramaic. During that century, the nature of the various Aramaic languages and dialects began to change. The descendants of Imperial Aramaic ceased to be living languages, and the eastern and western regional languages began to develop vital new literatures. Unlike many of the dialects of Old Aramaic, much is known about the vocabulary and grammar of Middle Aramaic.

Eastern Middle Aramaic

Only two of the Old Eastern Aramaic languages continued into this period. In the north of the region, Old Syriac transitioned into Middle Syriac. In the south, Jewish Old Babylonian became Jewish Middle Babylonian. The post-Achaemenid, Arsacid dialect became the background of the new Mandaic language.

Syriac

Main article: Syriac language

9th century Syriac Estrangela manuscript of John Chrysostom's Homily on the Gospel of John

Syriac (also "Middle Syriac") is the classical, literary, liturgical and often spoken language of Syriac Christianity to this day, particularly the Assyrian Church of the East, Chaldean Catholic Church, Ancient Church of the East, Syriac Orthodox Church and Saint Thomas Christians. It originated in fifth century BC Achaemenid Assyria, but its golden age was the fourth to sixth centuries. This period began with the translation of the Bible into the language: the Peshitta and the masterful prose and poetry of Ephrem the Syrian. Middle Syriac became the language of those opposed to the Byzantine leadership of the Church of the East. Missionary activity by Assyrian and Nestorian Christians led to the spread of Syriac from Mesopotamia and Persia, into Central Asia, India and China.

Jewish Middle Babylonian Aramaic

Main article: Jewish Babylonian Aramaic

Jewish Middle Babylonian is the language employed by Jewish writers in Babylonia between the fourth and the eleventh century. It is most commonly identified with the language of the Babylonian Talmud (which was completed in the seventh century) and of post-Talmudic Geonic literature, which are the most important cultural products of Babylonian Judaism. The most important epigraphic sources for the dialect are the hundreds of incantation bowls written in Jewish Babylonian Aramaic.

Mandaic

Main article: Mandaic language

The Mandaic language, spoken by the Mandaeans of Iraq, is a sister dialect to Jewish Babylonian Aramaic, though it is both linguistically and culturally distinct. Classical Mandaic is the language in which the Mandaeans' gnostic religious literature was composed. It is characterized by a highly phonetic orthography.

Western Middle Aramaic

The dialects of Old Western Aramaic continued with Jewish Middle Palestinian (in Hebrew "square script"), Samaritan Aramaic (in the old Hebrew script) and Christian Palestinian (in cursive Syriac script). Of these three, only Jewish Middle Palestinian continued as a written language.

Jewish Middle Palestinian Aramaic

Hebrew (left) and Aramaic (right) in parallel in a 1299 Hebrew Bible held by the Bodleian Library

Main article: Jewish Palestinian Aramaic

In 135, after the Bar Kokhba revolt, many Jewish leaders, expelled from Jerusalem, moved to Galilee. The Galilean dialect thus rose from obscurity to become the standard among Jews in the west. This dialect was spoken not only in Galilee, but also in the surrounding parts. It is the linguistic setting for the Jerusalem Talmud (completed in the 5th century), Palestinian targumim (Jewish Aramaic versions of scripture), and midrashim (biblical commentaries and teaching). The standard vowel pointing for the Hebrew Bible, the Tiberian system (7th century), was developed by speakers of the Galilean dialect of Jewish Middle Palestinian. Classical Hebrew vocalisation, therefore, in representing the Hebrew of this period, probably reflects the contemporary pronunciation of this Aramaic dialect.

Middle Judaean, the descendant of Old Judaean, was no longer the dominant dialect, and was used only in southern Judaea (the variant Engedi dialect continued throughout this period). Likewise, Middle East Jordanian continued as a minor dialect from Old East Jordanian. The inscriptions in the synagogue at Dura-Europos are either in Middle East Jordanian or Middle Judaean.

Samaritan Aramaic

Main article: Samaritan Aramaic language

The Samaritan Aramaic is earliest attested by the documentary tradition of the Samaritans that can be dated back to the fourth century. Its modern pronunciation is based on the form used in the tenth century.

Christian Palestinian Aramaic

Main article: Christian Palestinian Aramaic

This was the language of the Christian Melkite community from the 5th to the 8th century. It was also used from the 10th to 13th centuries, though probably only as a liturgical language. It is also been called "Melkite Aramaic" and "Palestinian Syriac". The language itself comes from Old Christian Palestinian Aramaic, but its writing conventions were based on early Middle Syriac, and it was heavily influenced by Greek. For example, the name Jesus, although ישוע Yešua’ in Jewish Aramaic, and Išo in Syriac, is written Yesûs (a transliteration of the Greek form) in Christian Palestinian.

Modern Aramaic

Main article: Neo-Aramaic languages

As the Western Aramaic languages of the Levant and Lebanon have become nearly extinct in non-liturgical usage, the most prolific speakers of Aramaic dialects today are predominantly ethnic Assyrian Eastern Neo-Aramaic speakers, the most numerous being the Northeastern Neo-Aramaic speakers of Mesopotamia. This includes speakers of Assyrian Neo-Aramaic (235,000 speakers), Chaldean Neo-Aramaic (216,000 speakers), and Turoyo (Surayt) (112,000 to 450,000 speakers). Having largely lived in remote areas as insulated communities for over a millennium, the remaining modern Aramaic dialects, such as the Assyrians, and the Arameans, escaped the linguistic pressures experienced by others during the large-scale language shifts that saw the proliferation of other tongues among those who previously did not speak them, most recently the Arabization of the Middle East and North Africa by Arabs beginning with the early Muslim conquests of the seventh century.

Another Eastern Aramaic language, Neo-Mandaean, is spoken by the Mandaeans of Iraq and Iran. They number some 50,000–75,000 people, but it is believed the Mandaic language may now be spoken fluently by as few as 5,000 people, with other Mandaeans having varying degrees of knowledge.

Modern Eastern Aramaic

Main articles: Northeastern Neo-Aramaic and Neo-Mandaic

Modern Eastern Aramaic exists in a wide variety of dialects and languages. There is significant difference between the Aramaic spoken by Jews, Christians, and Mandaeans.

The Christian varieties are often called Modern Syriac (or Neo-Syriac, particularly when referring to their literature), being deeply influenced by the literary and liturgical language of Middle Syriac. However, they also have roots in numerous, previously unwritten, local Aramaic varieties, and are not purely the direct descendants of the language of Ephrem the Syrian. The varieties are not all mutually intelligible. The principal Christian varieties are Assyrian Neo-Aramaic and Chaldean Neo-Aramaic, both used by the ethnic Assyrians of Iraq, southeast Turkey, Iran, and northeast Syria.

The Judeo-Aramaic languages are now mostly spoken in Israel, and most are facing extinction. The Jewish varieties that have come from communities that once lived between Lake Urmia and Mosul are not all mutually intelligible. In some places, for example Urmia, Assyrian Christians and Jews speak mutually unintelligible varieties of Modern Eastern Aramaic in the same place. In others, the Nineveh plains around Mosul for example, the varieties of these two ethnic communities are similar enough to allow conversation.

Modern Central Neo-Aramaic, being in between Western Neo-Aramaic and Eastern Neo-Aramaic) is generally represented by Turoyo, the language of the Assyrians of Tur Abdin. A related language, Mlahsô, has recently become extinct.

Mandaeans living in the Khuzestan Province of Iran and scattered throughout Iraq, speak Modern Mandaic. It is quite distinct from any other Aramaic variety.

Modern Central Aramaic

Main article: Central Neo-Aramaic

Central Neo-Aramaic consists of Turoyo and the recently extinct Mlahsô.

Modern Western Aramaic

Main article: Western Neo-Aramaic

Very little remains of Western Aramaic. It is still spoken in the villages of Maaloula, al-Sarkha (Bakhah), and Jubb'adin on Syria's side of the Anti-Lebanon Mountains, as well as by some people who migrated from these villages, to Damascus and other larger towns of Syria. All these speakers of Modern Western Aramaic are fluent in Arabic as well. Jewish Palestinian Aramaic and Samaritan Aramaic are preserved in liturgical and literary usage.

Phonology

Each dialect of Aramaic has its own distinctive pronunciation, and it would not be feasible here to go into all these properties. Aramaic has a phonological palette of 25 to 40 distinct phonemes. Some modern Aramaic pronunciations lack the series of "emphatic" consonants, and some have borrowed from the inventories of surrounding languages, particularly Arabic, Azerbaijani, Kurdish, Persian and Turkish.

Vowels

	Front	Back
Close	i	u
Close-mid	e	o
Open-mid	ɛ	(ɔ)
Open	a	(ɑ)

As with most Semitic languages, Aramaic can be thought of as having three basic sets of vowels:

• Open a-vowels
• Close front i-vowels
• Close back u-vowels

These vowel groups are relatively stable, but the exact articulation of any individual is most dependent on its consonantal setting.

The open vowel is an open near-front unrounded vowel ("short" a, somewhat like the first vowel in the English "batter", [a]). It usually has a back counterpart ("long" a, like the a in "father", [ɑ], or even tending to the vowel in "caught", [ɔ]), and a front counterpart ("short" e, like the vowel in "head", [ɛ]). There is much correspondence between these vowels between dialects. There is some evidence that Middle Babylonian dialects did not distinguish between the short a and short e. In West Syriac dialects, and possibly Middle Galilean, the long a became the o sound. The open e and back a are often indicated in writing by the use of the letters א "alaph" (a glottal stop) or ה "he" (like the English h).

The close front vowel is the "long" i (like the vowel in "need", [i]). It has a slightly more open counterpart, the "long" e, as in the final vowel of "café" ([e]). Both of these have shorter counterparts, which tend to be pronounced slightly more open. Thus, the short close e corresponds with the open e in some dialects. The close front vowels usually use the consonant י y as a mater lectionis.

The close back vowel is the "long" u (like the vowel in "school", [u]). It has a more open counterpart, the "long" o, like the vowel in "low" ([o]). There are shorter, and thus more open, counterparts to each of these, with the short close o sometimes corresponding with the long open a. The close back vowels often use the consonant ו w to indicate their quality.

Two basic diphthongs exist: an open vowel followed by י y (ay), and an open vowel followed by ו w (aw). These were originally full diphthongs, but many dialects have converted them to e and o respectively.

The so-called "emphatic" consonants (see the next section) cause all vowels to become mid-centralised.

Consonants

		Labial	Interdental	Alveolar		Palatal	Velar	Uvular	Pharyngeal	Glottal
				plain	emp.
Nasal		m		n
Stop	voiceless	p		t	tˤ		k	q		ʔ
	voiced	b		d			ɡ
Fricative	voiceless	f	θ	s	sˤ	ʃ	x		ħ	h
	voiced	v	ð	z			ɣ		ʕ
Approximant				l		j	w
Trill				r

The various alphabets used for writing Aramaic languages have twenty-two letters (all of which are consonants). Some of these letters, though, can stand for two or three different sounds (usually a stop and a fricative at the same point of articulation). Aramaic classically uses a series of lightly contrasted plosives and fricatives:

• Labial set: פּ\פ p/f and בּ\ב b/v,
• Dental set: תּ\ת t/θ and דּ\ד d/ð,
• Velar set: כּ\כ k/x and גּ\ג g/ɣ.

Each member of a certain pair is written with the same letter of the alphabet in most writing systems (that is, p and f are written with the same letter), and are near allophones.

A distinguishing feature of Aramaic phonology (and that of Semitic languages in general) is the presence of "emphatic" consonants. These are consonants that are pronounced with the root of the tongue retracted, with varying degrees of pharyngealization and velarization. Using their alphabetic names, these emphatics are:

• ח Ḥêṯ, a voiceless pharyngeal fricative, /ħ/,
• ט Ṭêṯ, a pharyngealized t, /tˤ/,
• ע ʽAyin (or ʽE in some dialects), a pharyngealized glottal stop (sometimes considered to be a voiced pharyngeal approximant), [ʕ] or [ʔˤ],
• צ Ṣāḏê, a pharyngealized s, /sˤ/,
• ק Qôp, a voiceless uvular stop, /q/.

Ancient Aramaic may have had a larger series of emphatics, and some Neo-Aramaic languages definitely do. Not all dialects of Aramaic give these consonants their historic values.

Overlapping with the set of emphatics are the "guttural" consonants. They include ח Ḥêṯ and ע ʽAyn from the emphatic set, and add א ʼĀlap̄ (a glottal stop) and ה Hê (as the English "h").

Aramaic classically has a set of four sibilants (ancient Aramaic may have had six):

• ס, שׂ /s/ (as in English "sea"),
• ז /z/ (as in English "zero"),
• שׁ /ʃ/ (as in English "ship"),
• צ /sˤ/ (the emphatic Ṣāḏê listed above).

In addition to these sets, Aramaic has the nasal consonants מ m and נ n, and the approximants ר r (usually an alveolar trill), ל l, י y and ו w.

Historical sound changes

Six broad features of sound change can be seen as dialect differentials:

• Vowel change occurs almost too frequently to document fully, but is a major distinctive feature of different dialects.
• Plosive/fricative pair reduction. Originally, Aramaic, like Tiberian Hebrew, had fricatives as conditioned allophones for each plosive. In the wake of vowel changes, the distinction eventually became phonemic; still later, it was often lost in certain dialects. For example, Turoyo has mostly lost /p/, using /f/ instead, like Arabic; other dialects (for instance, standard Assyrian Neo-Aramaic) have lost /θ/ and /ð/ and replaced them with /t/ and /d/, as with Modern Hebrew. In most dialects of Modern Syriac, /f/ and /v/ are realized as [w] after a vowel.
• Loss of emphatics. Some dialects have replaced emphatic consonants with non-emphatic counterparts, while those spoken in the Caucasus often have glottalized rather than pharyngealized emphatics.
• Guttural assimilation is the main distinctive feature of Samaritan pronunciation, also found in Samaritan Hebrew: all the gutturals are reduced to a simple glottal stop. Some Modern Aramaic dialects do not pronounce h in all words (the third person masculine pronoun hu becomes ow).
• Proto-Semitic */θ/ */ð/ are reflected in Aramaic as */t/, */d/, whereas they became sibilants in Hebrew (the number three is שלוש šālôš in Hebrew but תלת tlāṯ in Aramaic). Dental/sibilant shifts are still happening in the modern dialects.
• New phonetic inventory. Modern dialects have borrowed sounds from the dominant surrounding languages. The most frequent borrowings are [ʒ] (as the first consonant in "azure"), [d͡ʒ] (as in "jam") and [t͡ʃ] (as in "church"). The Syriac alphabet has been adapted for writing these new sounds.

Grammar

As with other Semitic languages, Aramaic morphology (the way words are formed) is based on the consonantal root. The root generally consists of two or three consonants and has a basic meaning, for example, כת״ב k-t-b has the meaning of 'writing'. This is then modified by the addition of vowels and other consonants to create different nuances of the basic meaning:

• כתבה kṯāḇâ, handwriting, inscription, script, book.
• כתבי kṯāḇê, books, the Scriptures.
• כתובה kāṯûḇâ, secretary, scribe.
• כתבת kiṯḇeṯ, I wrote.
• אכתב 'eḵtûḇ, I shall write.

Nouns and adjectives

Aramaic nouns and adjectives are inflected to show gender, number and state.

Aramaic has two grammatical genders: masculine and feminine. The feminine absolute singular is often marked by the ending ה- -â.

Nouns can be either singular or plural, but an additional "dual" number exists for nouns that usually come in pairs. The dual number gradually disappeared from Aramaic over time and has little influence in Middle and Modern Aramaic.

Aramaic nouns and adjectives can exist in one of three states. To a certain extent, these states correspond to the role of articles and cases in the Indo-European languages:

1. The absolute state is the basic form of a noun. In early forms of Aramaic, the absolute state expresses indefiniteness, comparable to the English indefinite article a(n) (for example, כתבה kṯāḇâ, "a handwriting"), and can be used in most syntactic roles. However, by the Middle Aramaic period, its use for nouns (but not adjectives) had been widely replaced by the emphatic state.
2. The construct state is a form of the noun used to make possessive constructions (for example, כתבת מלכתא kṯāḇat malkṯâ, "the handwriting of the queen"). In the masculine singular the form of the construct is often the same as the absolute, but it may undergo vowel reduction in longer words. The feminine construct and masculine construct plural are marked by suffixes. Unlike a genitive case, which marks the possessor, the construct state is marked on the possessed. This is mainly due to Aramaic word order: possessed[const.] possessor[abs./emph.] are treated as a speech unit, with the first unit (possessed) employing the construct state to link it to the following word. In Middle Aramaic, the use of the construct state for all but stock phrases (like בר נשא bar nāšâ, "son of man") begins to disappear.
3. The emphatic or determined state is an extended form of the noun that functions similarly to the definite article. It is marked with a suffix (for example, כתבתא kṯāḇtâ, "the handwriting"). Although its original grammatical function seems to have been to mark definiteness, it is used already in Imperial Aramaic to mark all important nouns, even if they should be considered technically indefinite. This practice developed to the extent that the absolute state became extraordinarily rare in later varieties of Aramaic.

Whereas other Northwest Semitic languages, like Hebrew, have the absolute and construct states, the emphatic/determined state is a unique feature to Aramaic. Case endings, as in Ugaritic, probably existed in a very early stage of the language, and glimpses of them can be seen in a few compound proper names. However, as most of those cases were expressed by short final vowels, they were never written, and the few characteristic long vowels of the masculine plural accusative and genitive are not clearly evidenced in inscriptions. Often, the direct object is marked by a prefixed -ל l- (the preposition "to") if it is definite.

Adjectives agree with their nouns in number and gender but agree in state only if used attributively. Predicative adjectives are in the absolute state regardless of the state of their noun (a copula may or may not be written). Thus, an attributive adjective to an emphatic noun, as in the phrase "the good king", is written also in the emphatic state מלכא טבא malkâ ṭāḇâ—king[emph.] good[emph.]. In comparison, the predicative adjective, as in the phrase "the king is good", is written in the absolute state מלכא טב malkâ ṭāḇ—king[emph.] good[abs.].

"good"	masc. sg.	fem. sg.	masc. pl.	fem. pl.
abs.	טב ṭāḇ	טבה ṭāḇâ	טבין ṭāḇîn	טבן ṭāḇān
const.		טבת ṭāḇaṯ	טבי ṭāḇê	טבת ṭāḇāṯ
det./emph.	טבא ṭāḇâ	טבתא ṭāḇtâ	טביא ṭāḇayyâ	טבתא ṭāḇāṯâ

The final א- -â in a number of these suffixes is written with the letter aleph. However, some Jewish Aramaic texts employ the letter he for the feminine absolute singular. Likewise, some Jewish Aramaic texts employ the Hebrew masculine absolute singular suffix ים- -îm instead of ין- -în. The masculine determined plural suffix, יא- -ayyâ, has an alternative version, -ê. The alternative is sometimes called the "gentilic plural" for its prominent use in ethnonyms (יהודיא yəhûḏāyê, 'the Jews', for example). This alternative plural is written with the letter aleph, and came to be the only plural for nouns and adjectives of this type in Syriac and some other varieties of Aramaic. The masculine construct plural, -ê, is written with yodh. In Syriac and some other variants this ending is diphthongized to -ai.

Possessive phrases in Aramaic can either be made with the construct state or by linking two nouns with the relative particle -[ד[י d[î]-. As the use of the construct state almost disappears from the Middle Aramaic period on, the latter method became the main way of making possessive phrases.

For example, the various forms of possessive phrases (for "the handwriting of the queen") are:

1. כתבת מלכתא kṯāḇaṯ malkṯâ – the oldest construction, also known as סמיכות səmîḵûṯ : the possessed object (כתבה kṯābâ, "handwriting") is in the construct state (כתבת kṯāḇaṯ); the possessor (מלכה malkâ, "queen") is in the emphatic state (מלכתא malkṯâ)
2. כתבתא דמלכתא kṯāḇtâ d(î)-malkṯâ – both words are in the emphatic state and the relative particle -[ד[י d[î]- is used to mark the relationship
3. כתבתה דמלכתא kṯāḇtāh d(î)-malkṯâ – both words are in the emphatic state, and the relative particle is used, but the possessed is given an anticipatory, pronominal ending (כתבתה kṯāḇtā-h, "handwriting-her"; literally, "her writing, that (of) the queen").

In Modern Aramaic, the last form is by far the most common. In Biblical Aramaic, the last form is virtually absent.

Verbs

The Aramaic verb has gradually evolved in time and place, varying between varieties of the language. Verb forms are marked for person (first, second or third), number (singular or plural), gender (masculine or feminine), tense (perfect or imperfect), mood (indicative, imperative, jussive or infinitive) and voice (active, reflexive or passive). Aramaic also employs a system of conjugations, or verbal stems, to mark intensive and extensive developments in the lexical meaning of verbs.

Aspectual tense

Aramaic has two proper tenses: perfect and imperfect. These were originally aspectual, but developed into something more like a preterite and future. The perfect is unmarked, while the imperfect uses various preformatives that vary according to person, number and gender. In both tenses the third-person singular masculine is the unmarked form from which others are derived by addition of afformatives (and preformatives in the imperfect). In the chart below (on the root כת״ב K-T-B, meaning "to write"), the first form given is the usual form in Imperial Aramaic, while the second is Classical Syriac.

Person & gender	Perfect		Imperfect
	Singular	Plural	Singular	Plural
3rd m.	כתב kəṯaḇ ↔ kəṯaḇ	כתבו ↔ כתב(ו)\כתבון kəṯaḇû ↔ kəṯaḇ(w)/kəṯabbûn	יכתוב ↔ נכתוב yiḵtuḇ ↔ neḵtoḇ	יכתבון ↔ נכתבון yiḵtəḇûn ↔ neḵtəḇûn
3rd f.	כתבת kiṯbaṯ ↔ keṯbaṯ	כתבת ↔ כתב(י)\כתבן kəṯaḇâ ↔ kəṯaḇ(y)/kəṯabbên	תכתב tiḵtuḇ ↔ teḵtoḇ	יכתבן ↔ נכתבן yiḵtəḇān ↔ neḵtəḇān
2nd m.	כתבת kəṯaḇt ↔ kəṯaḇt	כתבתון kəṯaḇtûn ↔ kəṯaḇton	תכתב tiḵtuḇ ↔ teḵtoḇ	תכתבון tiḵtəḇûn ↔ teḵtəḇûn
2nd f.	(כתבתי ↔ כתבת(י kəṯaḇtî ↔ kəṯaḇt(y)	כתבתן kəṯaḇtēn ↔ kəṯaḇtên	תכתבין tiḵtuḇîn ↔ teḵtuḇîn	תכתבן tiḵtəḇān ↔ teḵtəḇān
1st m./f.	כתבת kiṯḇēṯ ↔ keṯḇeṯ	כתבנא ↔ כתבן kəṯaḇnâ ↔ kəṯaḇn	אכתב eḵtuḇ ↔ eḵtoḇ	נכתב niḵtuḇ ↔ neḵtoḇ

Conjugations or verbal stems

Like other Semitic languages, Aramaic employs a number of derived verb stems, to extend the lexical coverage of verbs. The basic form of the verb is called the ground stem, or G-stem. Following the tradition of mediaeval Arabic grammarians, it is more often called the Pə‘al פעל (also written Pe‘al), using the form of the Semitic root פע״ל P-‘-L, meaning "to do". This stem carries the basic lexical meaning of the verb.

By doubling of the second radical, or root letter, the D-stem or פעל Pa‘‘el is formed. This is often an intensive development of the basic lexical meaning. For example, qəṭal means "he killed", whereas qaṭṭel means "he slew". The precise relationship in meaning between the two stems differs for every verb.

A preformative, which can be -ה ha-, -א a- or -ש ša-, creates the C-stem or variously the Hap̄‘el, Ap̄‘el or Šap̄‘el (also spelt הפעל Haph‘el, אפעל Aph‘el and שפעל Shaph‘el). This is often an extensive or causative development of the basic lexical meaning. For example, טעה ṭə‘â means "he went astray", whereas אטעי aṭ‘î means "he deceived". The Šap̄‘el שפעל is the least common variant of the C-stem. Because this variant is standard in Akkadian, it is possible that its use in Aramaic represents loanwords from that language. The difference between the variants הפעל Hap̄‘el and אפעל Ap̄‘el appears to be the gradual dropping of the initial ה h sound in later Old Aramaic. This is noted by the respelling of the older he preformative with א aleph.

These three conjugations are supplemented with three further derived stems, produced by the preformative -הת hiṯ- or -את eṯ-. The loss of the initial ה h sound occurs similarly to that in the form above. These three derived stems are the Gt-stem, התפעל Hiṯpə‘el or אתפעל Eṯpə‘el (also written Hithpe‘el or Ethpe‘el), the Dt-stem, התפעּל Hiṯpa‘‘al or אתפעּל Eṯpa‘‘al (also written Hithpa‘‘al or Ethpa‘‘al), and the Ct-stem, התהפעל Hiṯhap̄‘al, אתּפעל Ettap̄‘al, השתפעל Hištap̄‘al or אשתפעל Eštap̄‘al (also written Hithhaph‘al, Ettaph‘al, Hishtaph‘al or Eshtaph‘al). Their meaning is usually reflexive, but later became passive. However, as with other stems, actual meaning differs from verb to verb.

Not all verbs use all of these conjugations, and, in some, the G-stem is not used. In the chart below (on the root כת״ב K-T-B, meaning "to write"), the first form given is the usual form in Imperial Aramaic, while the second is Classical Syriac.

Stem	Perfect active	Imperfect active	Perfect passive	Imperfect passive
פעל Pə‘al (G-stem)	כתב kəṯaḇ ↔ kəṯaḇ	יכתב ↔ נכתב yiḵtuḇ ↔ neḵtoḇ	כתיב kəṯîḇ
התפעל\אתפעל Hiṯpə‘ēl/Eṯpə‘el (Gt-stem)	התכתב ↔ אתכתב hiṯkəṯēḇ ↔ eṯkəṯeḇ	יתכתב ↔ נתכתב yiṯkəṯēḇ ↔ neṯkəṯeḇ
פעּל Pa‘‘ēl/Pa‘‘el (D-stem)	כתּב kattēḇ ↔ katteḇ	יכתּב ↔ נכתּב yəḵattēḇ ↔ nəkatteḇ	כֻתּב kuttaḇ
התפעל\אתפעל Hiṯpa‘‘al/Eṯpa‘‘al (Dt-stem)	התכתּב ↔ אתכתּב hiṯkəṯēḇ ↔ eṯkəṯeḇ	יתכתּב ↔ נתכתּב yiṯkəṯēḇ ↔ neṯkəṯeḇ
הפעל\אפעל Hap̄‘ēl/Ap̄‘el (C-stem)	הכתב ↔ אכתב haḵtēḇ ↔ aḵteḇ	יהכתב↔ נכתב yəhaḵtēḇ ↔ naḵteḇ	הֻכתב huḵtaḇ
התהפעל\אתּפעל Hiṯhap̄‘al/Ettap̄‘al (Ct-stem)	התהכתב ↔ אתּכתב hiṯhaḵtaḇ ↔ ettaḵtaḇ	יתהכתב ↔ נתּכתב yiṯhaḵtaḇ ↔ nettaḵtaḇ

In Imperial Aramaic, the participle began to be used for a historical present. Perhaps under influence from other languages, Middle Aramaic developed a system of composite tenses (combinations of forms of the verb with pronouns or an auxiliary verb), allowing for narrative that is more vivid. The syntax of Aramaic (the way sentences are put together) usually follows the order verb–subject–object (VSO). Imperial (Persian) Aramaic, however, tended to follow a S-O-V pattern (similar to Akkadian), which was the result of Persian syntactic influence.

See also

• Arabic alphabet
• Aramaic of Hatra
• Ephrem the Syrian
• Hebrew alphabet
• Gospel of Matthew
• Peshitta
• List of loanwords in modern Aramaic
• Romanization of Syriac

References

• Beyer, Klaus (1986). The Aramaic language: its distribution and subdivisions. Vandenhoeck und Ruprecht. ISBN 3-525-53573-2.
• Casey, Maurice (1998). Aramaic sources of Mark's Gospel. Cambridge University Press. ISBN 0-521-63314-1.
• "Aramaic". The Eerdmans Bible Dictionary. Grand Rapids, Michigan, USA: William B Eerdmans. 1975. ISBN 0-8028-2402-1.
• Frank, Yitzchak (2003). Grammar for Gemara & Targum Onkelos ((expanded edition) ed.). Feldheim Publishers / Ariel Institute. ISBN 1-58330-606-4.
• Heinrichs, Wolfhart, ed. (1990). Studies in Neo-Aramaic. Atlanta, Georgia: Scholars Press. ISBN 1-55540-430-8.
• Nöldeke, Theodor (2001). Compendious Syriac Grammar. Winona Lake: Eisenbrauns. ISBN 1-57506-050-7.
• Nöldeke, Theodor “Die Namen Der Aramäischen Nation Und Sprache.” Zeitschrift Der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, vol. 25, no. 1/2, 1871, pp. 113–131. JSTOR, www.jstor.org/stable/43366019.
• Richard, Suzanne (2003). Near Eastern Archaeology: A Reader. EISENBRAUNS. ISBN 978-1-57506-083-5.
• Rosenthal, Franz (1995). A Grammar of Biblical Aramaic (6th, revised ed.). Otto Harrassowitz, Wiesbaden. ISBN 3-447-03590-0.
• Sabar, Yona (2002). A Jewish Neo-Aramaic Dictionary. Harrassowitz. ISBN 978-3-447-04557-5.
• Sokoloff, Michael (2002). A Dictionary of Jewish Babylonian Aramaic. Ramat Gan: Bar-Ilan UP; Johns Hopkins UP. ISBN 965-226-260-9.
• Sokoloff, Michael (2002). A Dictionary of Jewish Palestinian Aramaic (2nd ed.). Bar-Ilan UP; Johns Hopkins UP. ISBN 965-226-101-7.
• Stevenson, William B. (1962). Grammar of Palestinian Jewish Aramaic (2nd ed.). Clarendon Press. ISBN 0-19-815419-4.
• Waltisberg, Michael (2016). Syntax des Ṭuroyo. Semitica Viva. Otto Harrassowitz. ISBN 978-3-447-10731-0..

External links

• Ancient Aramaic Audio Files: Contains audio recordings of scripture.
• Aramaic Designs: Website offering various designs based on historical Aramaic scripts.
• Lishana Online Academy: The first online academy on Spanish network to learn Aramaic in several dialects. For Spanish and Portuguese speakers.
• Aramaic Dictionary: Search the online dictionary using English or Aramaic words, including many other options.
• Aramaic Language: "Christians in Palestine eventually rendered portions of Christian Scripture into their dialect of Aramaic; these translations and related writings constitute 'Christian Palestinian Aramaic'. A much larger body of Christian Aramaic is known as Syriac. Indeed, Syriac writings surpass in quantity all other Aramaic combined."
• The Aramaic Language and Its Classification – Efrem Yildiz, Journal of Assyrian Academic Studies
• Aramaic Peshitta Bible Repository: Many free Syriac Aramaic language research tools and the Syriac Peshitta Bible.
• Comprehensive Aramaic Lexicon (including editions of Targums) at the Hebrew Union College, Cincinnati
• Dictionary of Judeo-Aramaic
• Jewish Language Research Website: Jewish Aramaic
• "An Introduction to Syriac Studies" by Sebastian Brock. Reproduced, with permission, from J. H. Eaton, ed., Horizons in Semitic Studies: Articles for the Student (Semitics Study Aids 8; Birmingham: Dept. of Theology, University of Birmingham, 1980), pp. 1–33.
• Omniglot written Aramaic/Proto-Hebrew outline