رویان (نور)

رویان علمده
کشور	ایران
استان	مازندران
بخش	رویان
نام(های) پیشین	علمده
سال شهرشدن	۱۳۳۳
مردم
جمعیت	۷،۷۳۱
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۲-
اطلاعات شهری
شهردار	...
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۱۱
وبگاه	www.Royan.ir
رویان روی نقشه ایران ۳۶٫۶۵۰۰°شمالی ۵۲٫۳۸۳۳°شرقی / 36.6500; 52.3833

رویان نام جدید علمده یکی از شهرهای استان مازندران ایران است و در غرب این استان و در کنارهٔ دریای مازندران واقع شده‌است و بین شهرهای نور و نوشهر قرار دارد. شهر رویان جزء شهرستان نور و از غرب به شهرستان نوشهر، از شمال در مجاورت دریای مازندران از جنوب به کوه‌های البرز منتهی می‌شود و از فاصله آن با مرکز استان مازندران شهر ساری حدوداً ۱۱۸ کیلومتر است. رویان از نظر موقعیت جغرافیایی در ۳۶ درجه و ۳۴ دقیقه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۵۷ دقیقه طول شرقی واقع شده‌است و در سال ۱۳۹۵ دارای جمعیت ۷،۷۳۱ نفر بوده‌است. مردم رویان از قومیت طبری هستند و به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند. رویان در گذشته نام منطقه وسیعی از مرکز و غرب مازندران بوده‌است. به دلیل نسبت تاریخی و تنگاتنگ شهر علمده با منطقه رویان ،یکی از 5 شهر شهرستان نور میباشد نور شامل نور مرکزی، چمستان، رویان، ایزدشهر. وبلده میباشد.

علمده به پیشنهاد تاريخ نگار معاصر (عبدالرفیع حقیقت) به شورای شهر وقت به رویان تغییر نام یافت.

مردم

شهر رویان در سال ۱۳۹۵ دارای جمعیتی بالغ بر ۷٬۷۳۱ نفر بوده‌است. زبان مردم رویان زبان طبری با گویش کجوری است که به گویش مردم شهرستان نور و نوشهر و شرق چالوس شباهت دارد.

همچنین دو گویش طبری کجوری و طبری کلارستاقی زیر مجموعه گویش کهن طبری رویانی هستند که از شهرستان نور تا شهرستان تنکابن گویش می‌شود. گویش طبری رویانی زبان حکام اسپهبد رویان نیز بوده‌است. در گذشته منطقه رویان (طبرستان) از شهرستان نور، نوشهر، چالوس، تنکابن و گاهی مرز غربی آن تا رودسر ادامه می‌یافت.

تاریخچه

وجه تسمیه

در گذشته زویان را علمده یا المده می نامیدند. اعتمادالسلطنه در کتاب التدوین فی احوال جبال شروین از این شهر با نام‌های علمده یاد کرده است. شهر رویان تا سال ۱۳۷۰ جز شهرستان نوشهر بود و در سال ۱۳۷۰ از شهرستان نوشهر به شهرستان نور الحاق گردید.

دوران باستان

موقعیت تپورها در قرن دوم قبل از میلاد، از شرق سپیدرود تا اسرم هیرکانیا

استان مازندران پیش از اسلام تپورستان (به پهلوی: ) نامیده می‌شد که برگرفته از نام قوم تپوری (به یونانی: Τάπυροι) می‌باشد که پس از اسلام قوم طبری نام گرفتند و سرزمینشان طبرستان نامیده شد.

به گفته واسیلی بارتلد تپوری‌ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق.م آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تصرف تپوری‌ها درآمد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر فقط از تپوری‌ها نام می‌برد. به گفته مجتبی مینوی قوم آمارد و قوم تپوری در سرزمین مازندران می‌زیستند و تپوری‌ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه‌ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق.م فرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری‌ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد.

منطقه کجور

محدوده تاریخی کجور از شمال به دریای مازندران از غرب به رود چالوس از شرق به سولده(نور) و از جنوب به دره نور محدود می شود. منطقه کجور به همراه کلارستاق ، لنگا ، تنکابن ، سختسر و هوسم بخشی از رویان کهن بود که بعد ها رسمتدار نام گرفت. رویان کهن از نواحی غربی طبرستان محسوب می شده است.

رویان

نقشه قدیم مازندران ۱۸۱۴ میلادی

رویان به سرزمینی آباد در غرب مازندران گفته می‌شد که شامل نور، کجور، کلارستاق، لنگا، تنکابن، سختسر، هوسم، الموت، طالقان، لورا، ارنگه، رودبار قصران و لارقصران می‌شد. به گفته ابن فقیه همدانی، رویان از کوره‌های طبرستان است و از شهرهای رویان: چالوس، لارز، شرز و بذشوارجر است. در حدودالعالم؛ ناتل، چالوس و کلار از کورهٔ رویان و جزئی از خاک طبرستان معرفی شده‌است. شهرهای آمل، چالوس، کلار، سعیدآباد و رویان جزئی از سرزمین قوم تپوری بودند.

رستمدار

از قرن هفتم تا دوره صفویه منطقهٔ رویان عمدتاً با نام رویان و رستمدار یا رستمدار شناخته می‌شد و در این دوره مرزها ی ولایت رستمدار شامل مناطق کلارستاق، کجور، نور، طالقان، لاریجان، لواسانات، شمیرانات و مناطق پشت کوه البرز مرکزی می‌شد. سابقاً طبرستان شامل گرگان، استرآباد، مازندران و رستمدار می‌شد یعنی سرتاسر ناحیه‌ای که بین دینار جاری در مشرق و ملاط لنگرود (واقع در گیلان) در مغرب بود را شامل می‌گشت. سرحدات قدیمی رستمدار عبارت بود از: سیسنگان یا رودخانه مانهیر در مشرق و ملاط لنگرود در مغرب. مدتی بعد این سرحدات تغییر شکل یافتند و می‌توان گفت که رستمدار ناحیه‌ای را که از آمل تا گیلان ادامه می‌یافت شامل می‌شد. رویان نام اراضی مسطح بود ولی همچنین به سرتاسر رستمدار نیز اطلاق می‌گشت.