ردیف میرزا عبدالله

ردیف میرزا عبدالله از ردیف‌های مشهور موسیقی ایرانی است که میرزا عبدالله فراهانی در دورهٔ قاجاریه تدوین کرده‌است.

تاریخچه

میرزا عبدالله فراهانی فرزند آقا علی‌اکبر فراهانی، نوازندهٔ چیره‌دست تار در دورهٔ ناصرالدین شاه قاجار بود. او نوازندگی را نزد پدر و برادر بزرگترش میرزا حسن آغاز کرد اما پدرش وقتی میرزا عبدالله کودک بود درگذشت و پسرعموی او آقا غلامحسین فراهانی (که نوازندهٔ تار دوره قاجار و مسؤول نقارخانهٔ سلطنتی بود.) با مادرشان ازدواج کرد و ناپدری میرزا عبدالله شد. آقا غلامحسین تا مدتی حاضر به تعلیم موسیقی به میرزا عبدالله و برادرش آقا حسینقلی نبود اما نهایتاً با وساطت مادرشان ادامهٔ تعلیم موسیقی به آنان را بر عهده گرفت. میرزا عبدالله که خود بعداً از نوازندگان سرشناس تار و سه‌تار در دورهٔ قاجاریه شد، تمام عمرش را به تدوین و تدریس ردیفی که بعدها به نام خودش مشهور شد گذراند.

گستره

ردیف میرزا عبدالله بر مبنای نوازندگی تار و سه‌تار شامل حدود ۲۵۰ گوشه است که در هفت مجموعهٔ بزرگ (دستگاه) و پنج مجموعهٔ کوچکتر (آواز) تنظیم شده‌است.

راویان

مهم‌ترین راوی ردیف میرزا عبدالله نورعلی برومند بوده‌است. هم او بوده‌است که انتقال دهندهٔ این ردیف به نسل طلایی موسیقی ایران در دهه‌های چهل و پنجاه شد. جالب این جاست که خود نورعلی برومند هیچ‌گاه از آموزش مستقیم میرزاعبدالله بهره‌مند نشد. برومند از طریق درویش‌خان و اسماعیل قهرمانی ردیف میرزاعبدالله را فرا گرفت که البتّه آموزش رسمی و مدوّن وی از ردیف میرزا عبدالله بیشتر نزد اسماعیل قهرمانی صورت پذیرفته‌است.

کتاب

کتاب «ردیف سازی موسیقی سنتی ایران» شامل ردیف میرزا عبدالله به روایت نورعلی برومند، ژان دورینگ آن را نت‌نویسی و در سال ۱۳۷۰ با پیروز سیار به زبان فارسی ترجمه و انتشارات سروش منتشر کرد.

جستارهای وابسته

• ردیف آقا حسینقلی

منابع

• طلایی، داریوش (۱۳۷۲). نگرشی نو به تئوری موسیقی ایرانی. مؤسسهٔ فرهنگی هنری ماهور. شابک ۹۶۴-۸۱۰۵-۳۸-۳.