رابطه علم و دین

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
طراحی دربارهٔ وجود علم در دین

رابطه علم و دین از دوران باستان مورد پژوهش بوده و مورد نظر فیلسوفان، الهیدانان، دانشمندان و دیگران بوده‌است.

علم تجربی به عقل، تجربه گروی و شواهد علمی اذعان و اعتراف می‌کند در حالیکه دین شامل وحی، ایمان و امر مقدس است و به تبیین‌های فلسفی و متافیزیکی که نظر به تحقیق در عالم دارند نیز توجه و اذعان می‌کند. نه دین و نه علم بی تغییر، بی زمان یا ثابت نیستند چرا که هردوی علم و دین تلاش‌های فرهنگی و اجتماعی هستند در فرهنگ‌ها و زبان‌های گوناگون در طول زمان دچار تغییر شده‌اند.[۱] بیشتر نوآوری‌های فنی و علمی قبل از انقلاب علمی توسط جوامعی صورت گرفته‌اند که توسط سنت‌های دینی سازمان یافته بودند. پیشرو عناصر روش علمی، بی دینان باستان، محققان مسلمان و مسیحی بوده‌اند. راجر بیکن که اغلب به عنوان کسی ارج نهاده می‌شود که روش علمی را صورت بندی کرده‌است، یک برادر روحانی فرانسیسی بود

حوادثی که در اروپا اتفاق افتاد همچون مورد گالیله، که همراه با انقلاب علمی و دوره روشنگری بود محققانی چون ویلیام دراپر را به فرض نظریه تعارض رهنمون کرد که بر اساس آن علم و دین به لحاظ روشی، واقعیت و سیاسی در سرتاسر تاریخ با هم در تعارض بوده‌اند. نظریه تعارض علم و دین باور بسیاری از دانشمندان معاصر همچون ریچارد داوکینز، استیو واینبرگ است و برخی از خلقت گرایان نیز به نظریه تعارض گرایش دارند. در حالیکه نظریه تعارض در میان عموم مردم مشهور و معروف مانده‌است در میان بیشتر مورخان علم وجهه خود را از دست داده‌است.[۲][۳][۴][۵][۶][۷]

پذیرش عام واقعیت‌های علمی ممکن است تحت تأثیر دین باشد. بسیاری در ایالات متحده ایده تکامل را از طریق انتخاب طبیعی رد کرده‌اند خاصه زمانی که انسان را مد نظر قرار می‌دهیم. با این وجود آکادمی ملی علوم آمریکا می‌نویسد که قرینه و شاهد تکامل می‌تواند کاملاً یا ایمان دینی سازگار افتد دیدگاهی رسمی که بیشتر نمایندگان دینی به حمایت از آن برخاسته‌اند.[۸]

تاریخچه مفاهیم دین و علم[ویرایش]

مفاهیم «علم» و «دین» تقریباً مفاهیم تازه‌ای هستند. دین در قرن هفدهم میلادی در میانهٔ استعمارگری و جهانی‌سازی و نهضت پروتستان ظهور یافت[۹][۱۰][۱۱] «علم» در قرن نوزدهم در اثنای تلاش برای تعریف عمل کسانی که طبیعت را مطالعه می‌کردند پدیدار شد[۹][۱۲][۱۳] و عبارت «دین و علم» در قرن نوزدهم به سبب به وجود آمدن هر دو مفهوم ظاهر شد.[۹] در قرن نوزدهم بود که عبارت‌های بودیسم، هندوئیسم، تائوئیسم و کنفوسیونیسم پدیدار شد.[۹][۱۱] در دوران باستان و در قرون وسطی، ریشه‌های لاتینی علم و دین به عنوان کیفیات درونی فرد یا فضائل فهمیده می‌شدند و هیچ‌گاه به عنوان دکترین‌ها، اعمال یا منابع واقعی معرفت ملاحظه نشده‌اند.[۹]

بهائیت[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: تطابق علم و دین

تطابق علم و دین یکی از آموزه‌های اساسی آئین بهائی است. بر طبق این آموزه علم و دین مکمل یکدیگرند و انسان برای پیشبرد تمدن و درک حقیقت به هر دو نیازمند است.[۱۴][۱۵] دین بدون علم به سرعت به خرافات و افراطی‌گری تنزل پیدا می‌کند و علم بدون دین تنها به ابزاری در خدمت ماده‌گرایی خشک تبدیل خواهد شد.[۱۴] در این رابطه عبدالبهاء می‌نویسد: «دیگر آن‌که دین باید مطابق با عقل باشد، مطابق با علم باشد؛ زیرا اگر مطابق با علم و عقل نباشد اوهام است. خداوند قوهٔ عاقله داده تا به حقیقت اشیا پی ببریم و حقیقت هر شیء را ادراک کنیم. اگر مخالف علم و عقل باشد شبهه‌ای نیست که اوهام است».

دیدها[ویرایش]

انواع تعاملاتی که می‌تواند بین علم و دین به وجود بیاید دسته‌بندی شده‌اند، و بنا به گفته عالمان الهیات، کشیش انگلیکان و فیزیک‌دان جان پولکینگورن این‌ها هستند: (۱) هم ستیزی و منافات زمینه‌ها، (۲) استقلال زمینه‌ها، (۳) هم کلامی بین دو زمینه در جاهایی که هم پوشانی دارند و (۴) ادغام هر دو در یک زمینه.[۱۶]

این سنخ‌شناسی مشابه آن‌هایی است که توسط عالمان الهیات Ian Barbour,[۱۷] و John Haught استفاده شده‌اند.[۱۸] سنخ‌شناسی‌های بیشتری را که این رابطه را دسته‌بندی می‌کنند، می‌توان میان کارهای دیگر دیگر محققان علم و دین مانند الهی‌شناس و زیست‌شیمی‌دان Arthur Peacocke یافت.[۱۹]

ناسازگاری[ویرایش]

بنا به گفته Guillermo Paz-y-Miño-C و Avelina Espinosa، ستیز تاریخی بین فرگشت و دین، ذاتاً به علت ناسازگاری بین خردگرایی/تجربه‌گرایی علمی و اعتقاد به سبب فراطبیعی است؛ این نویسندگان رسماً فرضیه ناسازگاری را (به انگلیسی: Incompatibility hypothesis، مخفف: IH) ارائه دادند تا "ever-lasting-conflict-science-and-faith" را تبیین کنند.[۲۰] به گفته جری کوین، نگرش‌ها به فرگشت و سطوح تدین در بعضی کشورها، در کنار وجود کتاب‌هایی که مصالحه بین فرگشت و دین را توضیح می‌دهند، نشان دهنده این است که مردم در باور هم‌زمان به هر دو مشکل دارند، بدین ترتیب ناسازگاری را نشان می‌دهد.[۲۱]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Stenmark, Mikael (2004). How to Relate Science and Religion: A Multidimensional Model. Grand Rapids, Mich.: W.B. Eerdmans Pub. Co. ISBN 0-8028-2823-X.
  2. ↑ Russel, C.A. (2002). Ferngren, G.B. (ed.). Science & Religion: A Historical Introduction. Johns Hopkins University Press. p. 7. ISBN 0-8018-7038-0. The conflict thesis, at least in its simple form, is now widely perceived as a wholly inadequate intellectual framework within which to construct a sensible and realistic historiography of Western science
  3. ↑ Shapin, S. (1996). The Scientific Revolution. University of Chicago Press. p. 195. In the late Victorian period it was common to write about the ‘warfare between science and religion’ and to presume that the two bodies of culture must always have been in conflict. However, it is a very long time since these attitudes have been held by historians of science.
  4. ↑ Brooke, J. H. (1991). Science and Religion: Some Historical Perspectives. Cambridge University Press. p. 42. In its traditional forms, the conflict thesis has been largely discredited.
  5. ↑ Ferngren, G.B. (2002). Ferngren, G.B. (ed.). Science & Religion: A Historical Introduction. Johns Hopkins University Press. p. x. ISBN 0-8018-7038-0. ... while [John] Brooke's view [of a complexity thesis rather than an historical conflict thesis] has gained widespread acceptance among professional historians of science, the traditional view remains strong elsewhere, not least in the popular mind.
  6. ↑ Ecklund, Elaine Howard; Park, Jerry Z. (2009). "Conflict Between Religion and Science Among Academic Scientists?". Journal for the Scientific Study of Religion. 48 (2): 276–292. doi:10.1111/j.1468-5906.2009.01447.x.
  7. ↑ Harrison, Peter (2015), "That religion has typically impeded the progress of science", in Numbers, Ronald L.; Kampourakis, Kostas (eds.), Newton's Apple and Other Myths about Science, Harvard University Press, pp. 195–201
  8. ↑ Committee on Revising Science and Creationism: A view fom the National Academy of Sciences and Institute of Medicine of the National Academies (2008). Science, Evolution and Creationism. National Academy of Sciences.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ Harrison, Peter (2015). The Territories of Science and Religion. University of Chicago Press. ISBN 0-226-18448-X.
  10. ↑ Nongbri, Brent (2013). Before Religion: A History of a Modern Concept. Yale University Press. ISBN 0-300-15416-X.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Josephson, Jason Ananda (2012). The Invention of Religion in Japan. University of Chicago Press. ISBN 0-226-41234-2.
  12. ↑ Cahan, David, ed. (2003). From Natural Philosophy to the Sciences: Writing the History of Nineteenth-Century Science. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-08928-2.
  13. ↑ Numbers, Ronald; Lindberg, David, eds. (2003). When Science and Christianity Meet. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-48214-6.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Momen, Wendi (2006). Understanding the Bahaʼı́ faith (به انگلیسی). Edinburgh; Scotland: Dunedin Academic Press. p. 32.
  15. ↑ J. Cole (August 2011). "BAHAISM i. The Faith". Encyclopædia Iranica. Vol. Online. Retrieved 1 August 2011.{{cite encyclopedia}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  16. ↑ John Polkinghorne Science and Theology SPCK/Fortress Press, 1998. ISBN 0-8006-3153-6 pp. 20–22, following Ian Barbour Jump up^
  17. ↑ Nature, Human Nature, and God, Ian G. Barbour, Fortress Press , 2002, ISBN 0-8006-3477-2
  18. ↑ Haught, John F. (1995). Science and Religion: From Conflict to Conversation. Paulist Prees. p. 9. ISBN 0-8091-3606-6. Throughout these pages we shall observe that there are at least four distinct ways in which science and religion can be related to each other: 1) Conflict – the conviction that science and religion are fundamentally irreconcilable; 2) Contrast – the claim that there can be no genuine conflict since religion and science are each responding to radically different questions; 3) Contact – an approach that looks for both dialogue and interaction, and possible "consonance" between science and religion, and especially for ways in which science shapes religious and theological understanding. 4) Confirmation – a somewhat quieter but extremely important perspective that highlights the ways in which, at a very deep level, religion supports and nourishes the entire scientific enterprise.
  19. ↑ he Sciences and theology in the twentieth century, Arthur R. Peacocke (ed), University of Notre Dame press, 1981 ISBN 0-268-01704-2, pp. xiii–xv
  20. ↑ Paz-y-Miño-C G. & Espinosa A. (2013.pages=73–98). "The Everlasting Conflict Evolution-and-science versus Religiosity" بایگانی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine (PDF). In Religion and Ethics, edited by Gloria Simpson and Spencer Payne, New York, NY: NOVA Publishers. Check date values in: |date= (help)
  21. ↑ Jerry Coyne. "Does The Empirical Nature Of Science Contradict The Revelatory Nature Of Faith?". Edge. Retrieved 2013-06-16.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=رابطه_علم_و_دین&oldid=38018629»