رئیس‌جمهور فرانسه

رئیس‌جمهور جمهوری فرانسه
Président de la République française
نماد ریاست جمهوری
متصدی کنونی امانوئل مکرون از ۱۴ مه ۲۰۱۷
لقب	عالی‌جناب
عضوی از	شورای وزیران شورای اروپایی
اقامت‌گاه	کاخ الیزه
جایگاه	پاریس
مدت دوره	پنج سال یک بار تجدیدپذیر
سند انتصاب	قانون اساسی جمهوری پنجم فرانسه
بنیادگذاری	۲۰ دسامبر ۱۸۴۸ ۴ اکتبر ۱۹۵۸ (جمهوری پنجم)
نخستین دارنده	ناپلئون سوم
حقوق	€182,000 (€14,910.31/month)
وبگاه	www.elysee.fr

رئیس‌جمهور فرانسه (به فرانسوی: Président de la République française) (به انگلیسی: President of France) بالاترین مقام اجرایی فرانسه در جمهوری پنجم فرانسه است.

فرانسه دارای حکومت متمرکز نیمه‌ریاستی است. قانون اساسی فعلی این کشور بر اساس رفراندومی در ۲۸ سپتامبر ۱۹۵۸ تأیید و اجرایی شد که تأکید بسیاری بر تقویت رابطه شاخه اجرایی (دولت) با شاخه قانون‌گذاری (مجلس) دارد.

شاخه اجرایی خود شامل دو قسمت می‌شود: ۱)ریاست جمهوری که هر پنج سال با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود و ریاست شاخه اجرایی را بر عهده می‌گیرد. در حال حاضر امانوئل مکرون عهده‌دار این سمت است.رئیس فعلی امانوئل ماکرون است که در 14 مه 2017 جانشین فرانسوا اولاند شد و در انتخابات 7 مه 2022 برای دومین دوره مجددا رئیس جمهور فرانسه شد.

انتخابات

از زمان همه پرسی انتخاب مستقیم رئیس جمهور جمهوری فرانسه، ۱۹۶۲، رئیس جمهور مستقیماً با رأی گیری مردمی انتخاب شد. او قبلاً توسط یک کالج انتخاب میشد.

پس از همه پرسی در مورد کاهش منصب رئیس جمهوری فرانسه، در سال ۲۰۰۰، مدت این دوره از هفت به پنج سال کاهش یافت. رئیس جمهور ژاک شیراک برای اولین بار در سال ۱۹۹۵ و دوباره در سال ۲۰۰۲ انتخاب شد. در آن زمان، محدودیتی در تعداد دوره ها وجود نداشت، بنابراین شیراک می توانست دوباره نامزد شود، اما این کار را نکرد. نیکلاس سارکوزی در ۱۶ مه ۲۰۰۷ جانشین وی شد.

به دنبال تغییرات بیشتر، قانون اساسی در مورد نوسازی نهادهای جمهوری پنجم، در سال ۲۰۰۸، یک رئیس جمهور نمی‌تواند بیش از دو دوره متوالی خدمت کند. فرانسوا میتران و ژاک شیراک تنها رئیس جمهورانی هستند که دو دوره کامل خدمت کرده‌اند (۱۴ سال برای اولی، ۱۲ سال برای دومی).

برای پذیرفته شدن به عنوان یک کاندیدای رسمی، نامزدهای احتمالی باید از بیش از ۵۰۰ مقام منتخب، عمدتاً شهردار ها، نامزدهای امضا شده‌ای (که به طور غیررسمی به نام "پرستش" برای "پدرخوانده" شناخته می شود) دریافت کنند. این مقامات باید حداقل از ۳۰ دپارتمان یا مجموعه اشتراکی خارج از کشور باشند و بیش از ۱۰٪ آنها نباید از همان دپارتمان باشند. بعلاوه، هر مقام می تواند فقط یک نامزد را معرفی کند. دقیقاً ۴۵ هزار و ۵۴۳ مقام منتخب از جمله ۳۳ هزار و ۸۷۲ شهردار وجود دارد.

هزینه و بودجه مبارزات و احزاب سیاسی بسیار منظم است. در صورتی که کاندیدا بیش از ۵ درصد امتیاز کسب کند، هزینه ای در حدود ۲۰ میلیون یورو و بودجه عمومی دولت از ۵۰٪ هزینه ها وجود دارد. اگر نامزد کمتر از ۵٪ آرا را بدست آورد، دولت ۸٬۰۰۰٬۰۰۰ یورو به حزب کمک می کند (۴٬۰۰۰٬۰۰۰ € پیش پرداخت) تبلیغات در تلویزیون ممنوع است اما زمان رسمی در تلویزیون عمومی به نامزدها داده می شود. یک آژانس مستقل بودجه انتخابات و احزاب را تنظیم می کند.

انتخابات ریاست جمهوری فرانسه از طریق رأی گیری در دور دوم انجام می شود که اطمینان حاصل می کند رئیس جمهور منتخب همیشه رأی اکثریت را به دست می آورد: اگر هیچ کاندیدایی در دور اول رأی گیری اکثریت آرا را کسب نکند، دو نامزد با بالاترین امتیاز به دور دوم می رسند. وی پس از انتخاب رئیس جمهور، یک مراسم سرمایه گذاری جدی را پشت سر می گذارد که "Passation des pouvoirs" ("تحویل اختیارات") نامیده می شود.

قدرت و اختیارات

جمهوری پنجم فرانسه یک سیستم نیمه ریاست جمهوری است. برخلاف بسیاری دیگر از روسای جمهوری اروپا، رئیس جمهور فرانسه کاملاً قدرتمند است. اگرچه نخست وزیر فرانسه و پارلمان هستند که بر بسیاری از امور روزمره کشور نظارت می کند، رئیس جمهور فرانسه از نفوذ و اقتدار قابل توجهی برخوردار است، به ویژه در زمینه های امنیت ملی و سیاست خارجی. رئیس جمهور ارشدترین دفتر کشور را در اختیار دارد و از سایر سیاستمداران سبقت می گیرد.

بزرگترین قدرت رئیس جمهور توانایی وی در انتخاب نخست وزیر است. با این حال، از آنجایی که مجمع ملی فرانسه تنها قدرت برکناری دولت نخست وزیر را دارد، رئیس جمهور مجبور می شود نخست وزیری را معرفی کند که بتواند پشتیبانی اکثریت مجمع را فرماندهی کند.

• وقتی اکثریت مجمع دارای دیدگاههای سیاسی مخالف رئیس جمهور باشند، این امر منجر به زندگی مشترک سیاسی می شود. در این صورت، قدرت رئیس جمهور کاهش می یابد، زیرا بیشتر قدرت عملاً به نخست وزیر حامی و شورای ملی متکی است و مستقیماً به پست رئیس جمهور نسبت داده نمی‌شود.
• هنگامی که اکثریت مجمع در کنار وی باشد، رئیس جمهور می تواند نقش فعال تری داشته باشد و در واقع می تواند سیاست دولت را هدایت کند. پس از آن نخست وزیر انتخاب شخصی رئیس جمهور است و در صورت عدم محبوبیت دولت به راحتی می تواند جایگزین شود. این دستگاه در سالهای اخیر توسط فرانسوا میتران ژاک شیراک و فرانسوا اولاند مورد استفاده قرار گرفته است.

از سال 2002، مدت روره رئیس جمهور و مجمع هر دو 5 سال است و دو انتخابات نزدیک به یکدیگر هستند. بنابراین، احتمال "زندگی مشترک" کمتر است. از جمله اختیارات دولت:

• رئیس جمهور قوانینی را ابلاغ می کند.
• رئیس جمهور فرم بسیار محدودی از وتو تعلیقی دارد: هنگامی که قانونی به وی ارائه می شود، وی می تواند درخواست بازخوانی مجدد آن را توسط پارلمان انجام دهد، اما فقط یک بار در هر قانون
• رئیس جمهور همچنین می تواند قانون را برای بررسی به شورای قانون اساسی قبل از ابلاغ ارجاع دهد.
• رئیس جمهور ممکن است مجلس ملی فرانسه را منحل کند.
• رئیس جمهور در برخی شرایط، از جمله توافق نخست وزیر یا پارلمان، می تواند معاهدات یا انواع خاصی از قوانین را به همه پرسی مردمی ارجاع دهد.
• رئیس جمهور فرمانده کل نیروهای مسلح فرانسه است.
• رئیس جمهور ممکن است دستور استفاده از سلاح های هسته ای را صادر کند.
• رئیس جمهور نخست وزیر را نام می برد اما نمی‌تواند وی را برکنار کند. وی با توافق نخست وزیر، سایر وزرا را نام برده و برکنار می کند.
• رئیس جمهور بیشتر مقامات (با موافقت کابینه) را انتخاب می کند.
• رئیس جمهور اعضای خاصی از شورای قانون اساسی را انتخاب می کند.
• رئیس جمهور سفرای خارجی را می پذیرد.
• رئیس جمهور ممکن است به مجرمان محکوم شده بخشوده شود (اما نه عفو کند). رئیس جمهور همچنین می تواند احکام کیفری را کاهش یا سرکوب کند. این امر هنگامی که فرانسه هنوز مجازات اعدام را اجرا می کرد از اهمیت بسزایی برخوردار بود: جنایتکاران محکوم به اعدام معمولاً از رئیس جمهور تقاضای مجازات خود را به حبس ابد می کردند.

تمام تصمیمات رئیس جمهور باید توسط نخست وزیر امضا شود، به جز انحلال مجلس شورای ملی فرانسه، انتخاب نخست وزیر، مواد ماده 19.

عفو ریاست جمهوری

یک سنت به اصطلاح "عفو ریاست جمهوری" وجود دارد، که چیزی به اشتباه نامیده می شود: پس از انتخاب رئیس جمهور، و شورای ملی همان حزب، پارلمان به طور سنتی قانونی را تصویب می کند که برخی از جرایم کوچک را عفو می کند. این رویه به طور فزاینده ای مورد انتقاد قرار گرفته است، خصوصاً به این دلیل که اعتقاد بر این است مردم را به ارتکاب جرایم راهنمایی و رانندگی در ماه های قبل از انتخابات تحریک می کند. چنین قانون عفو ​​همچنین ممکن است رئیس جمهور را مجاز بداند افرادی را که مرتکب برخی از جرایم را مرتکب شده اند تعیین کند تا در صورت تحقق برخی شرایط، بخشوده شوند. چنین اقدامات فردی به دلیل حمایت سیاسی که مجاز است مورد انتقاد قرار گرفته است. هنوز هم گفته می شود که چنین قوانینی برای بخشودگی به کاهش جمعیت در زندان کمک می کند. یک قانون بخشودگی در سال 2002 تصویب شد. هیچ یک از آنها تا ژانویه 2008 تصویب نشده است.

تفاوت بین عفو ​​و بخشش ریاست جمهوری در این است که مورد اول همه آثار بعدی مجازات را پاک می کند، گویی که این جرم مرتکب نشده است، در حالی که بخشش به راحتی فرد محکوم را از بخشی یا بقیه مجازات رهایی می بخشد.

مسئولیت کیفری و استیضاح

رئیس جمهور در طول دوره مسئولیت خود از مصونیت برخوردار است: از وی نمی توان قبل از هرگونه صلاحیت قضایی شهادت داد، قابل پیگرد قانونی نیست و غیره. با این حال، مهلت مقرر در دوره وی به حالت تعلیق درآمده و می توان تحقیقات و پیگردهای قانونی را از سر گرفت. آخرین یک ماه پس از ترک دفتر.

رئیس جمهور شخصاً مسئول اقدامات خود در مقام رسمی خود تلقی نمی‌شود، مگر در مواردی که اقدامات وی در دادگاه بین‌المللی جنایی متهم شود و یا استیضاح علیه وی انجام شود. استیضاح را می توان دادگاه عالی اعلام کرد، دادگاه ویژه ای که از هر دو مجلس پارلمان به پیشنهاد هر یک از مجلس تشکیل شده باشد، در صورتی که رئیس جمهور در انجام وظایف خود به نحوی که بطور واضح مانع از ادامه دوره وی است، کوتاهی می کرد.

جانشینی و ناتوانی

با مرگ یا استعفای رئیس جمهور، رئیس مجلس سنا به عنوان رئیس جمهور موقت عمل می کند. آلن پوهر تنها فردی است که دو بار در این موقعیت موقت خدمت کرده است. اولین بار در سال 1969 پس از استعفای شارل دوگل و بار دیگر در سال 1974 پس از مرگ ژرژ پمپیدو بود. یادآوری این نکته مهم است که، در این شرایط، رئیس مجلس سنا رئیس جمهور موقت جمهوری شد. آنها به عنوان منتخب رئیس جمهور جدید جمهوری نمی‌شوند و بنابراین مجبور به استعفا از سمت خود به عنوان رئیس مجلس سنا نیستند. پوهر علی‌رغم عنوان خود به عنوان رئیس جمهور موقت جمهوری، به عنوان رئیس جمهور سابق در فرانسه شناخته می شود و در گالری روسای جمهور در وب سایت رسمی ریاست جمهوری فرانسه ذکر شده است. این در تضاد با روسای جمهور فعلی جمهوری سوم است.

دور اول انتخابات ریاست جمهوری جدید باید زودتر از بیست روز و حداکثر سی و پنج روز پس از جای خالی ریاست جمهوری برگزار شود. از آنجا که پانزده روز می تواند دور اول و دوم انتخابات ریاست جمهوری را از هم جدا کند، این بدان معناست که رئیس مجلس سنا فقط برای مدت زمان پنجاه روز فقط می تواند به عنوان رئیس جمهوری عمل کند. در این دوره رئیس جمهور موقت مجاز به برکناری مجلس شورای ملی نیست و همچنین مجاز به درخواست همه پرسی یا آغاز هرگونه تغییر در قانون اساسی نیست.

در صورت عدم حضور رئیس مجلس سنا، اختیارات رئیس جمهور توسط کابینه اعمال می شود. برخی از دانشگاهیان قانون اساسی این را به معنای نخست نخست وزیر تفسیر کرده‌اند، و اگر او خود قادر به اقدام نیست، اعضای کابینه به ترتیب لیست حکمی که آنها را معرفی کرده است. در واقع بعید است که این اتفاق بیفتد، زیرا اگر رئیس سنا قادر به اقدام نباشد، سنا به طور معمول رئیس جمهور جدید سنا را منصوب می کند، که به عنوان رئیس جمهور جمهوری عمل خواهد کرد.

در زمان جمهوری سوم فرانسه رئیس شورای وزیران هر زمان که دفتر خالی بود به عنوان رئیس جمهور عمل می کرد. طبق ماده 7 قانون اساسی، اگر رئیس جمهور به هر دلیلی خالی باشد، یا اگر رئیس جمهور ناتوان شود، بنا به درخواست هیئت دولت، شورای قانون اساسی می تواند با اکثریت آرا حکم به ریاست جمهوری بدهد. به طور موقت توسط رئیس مجلس سنا فرض شود. اگر شورای حکم دائمی بودن ناتوانی را صادر کند، همان روشی که برای استعفا صورت گرفت، همانطور که در بالا توضیح داده شد، اعمال می شود.

اگر رئیس جمهور نتواند در جلسات، از جمله جلسات شورای وزیران شرکت کند، می تواند از نخست وزیر بخواهد که به جای او شرکت کند (قانون اساسی، ماده 21). این بند توسط روسای جمهور که در خارج از کشور، بیمار یا تحت عمل جراحی سفر می کنند، اعمال شده است.

حقوق و اقامت گاه

به رئیس جمهور حقوقی با توجه به درجه پرداختی که در مقایسه با درجه حقوق بیشتر سالمندان عضو خدمات ملکی فرانسه ("خارج از مقیاس" ، "هوره ایچل" ، کسانی که درجه پرداخت آنها به عنوان نامه و نامه شناخته می شود) پرداخت می شود. نه به عنوان شاخص های عددی). علاوه بر این به وی 3 درصد حق‌الزحمه اقامت و 25٪ حق‌الزحمه کارکرد به اضافه حقوق و غرامت اقامت پرداخت می شود. این حقوق ناخالص و این غرامت ها همان حقوق نخست وزیر است و 50٪ بیشتر از بیشترین میزان پرداختی به سایر اعضای دولت است که خود دو برابر متوسط ​​بالاترین (درجه پرداخت G ) و کمترین (درجه پرداخت A1) حقوق در درجه های پرداخت "خارج از مقیاس". با استفاده از نمرات پرداخت "خارج از مقیاس" 2008 این مبلغ به عنوان دستمزد ماهانه 20،963 € است که متناسب با 19،000 € است که در اوایل سال 2008 برای مطبوعات نقل شده است. با استفاده از نمرات پرداختی از 1 ژوئیه 2009، این مبلغ به طور ناخالص حقوق ماهیانه 21131 یورو است.

حقوق و دستمزد اقامت برای مالیات بر درآمد مشمول مالیات است.

محل اقامت و دفتر رسمی رئیس جمهور کاخ الیزه در پاریس است. اقامتگاههای دیگر ریاست جمهوری عبارتند از:

• قلعه د Brégançon، در جنوب شرقی فرانسه، محل رسمی رسمی تعطیلات ریاست جمهوری است.
• هتل دو مارنی ایستاده در کنار کاخ الیزه، مهمانان رسمی خارجی را در خود جای داده است.
• Château de Rambouillet به طور معمول برای بازدیدکنندگان باز است که برای جلسات رسمی (نادر) استفاده نمی‌شود.
• Domaine National de Marly به طور معمول برای بازدیدکنندگان باز است که برای جلسات رسمی (نادر) استفاده نمی‌شود.
• Domaine de Souzy-la-Briche از سال 2007 توسط رئیس جمهور استفاده نشده است و برای اجاره در دسترس است.

روسای جمهور پیشین

مقالهٔ اصلی: فهرست رئیس‌جمهورهای فرانسه

دو رئیس‌جمهور پیشین تا تاریخ دسامبر ۲۰۲۰ در قید حیات هستند:

نام	دوره دفتر	تاریخ تولد
نیکولا سارکوزی	۲۰۰۷–۲۰۱۲	۲۸ ژانویهٔ ۱۹۵۵ ‏(۶۸ سال)
فرانسوا اولاند	۲۰۱۲–۲۰۱۷	۱۲ اوت ۱۹۵۴ ‏(۶۸ سال)

سن هنگام عهده‌دارشدن و ترک پست

N°	رئیس‌جمهور	سن هنگام گرفتن پست	سن هنگام ترک پست
۱	لوئی-ناپلئون بناپارت	۴۰	۴۴
۲	آدولف تیر	۷۴	۷۶
۳	مارشال پاتریس دو مک ماهون	۶۴	۷۰
۴	ژول گروی	۷۱	۸۰
۵	ماری فرانسوا سعدی کارنو	۵۰	۵۶
۶	ژان کازیمیر-پریه	۴۶	۴۷
۷	فلیکس فوره	۵۳	۵۸
۸	امیل لوبه	۶۰	۶۷
۹	آرمان فالیر	۶۴	۷۱
۱۰	ریمون پوانکاره	۵۲	۵۹
۱۱	پل دشانل	۶۵	۶۵
۱۲	آلکساندر میلران	۶۱	۶۵
۱۳	گاستون دومرگ	۶۰	۶۷
۱۴	پل دومر	۷۴	۷۵
۱۵	آلبر فرانسوا لوبرن	۶۰	۶۸
۱۶	ونسان اوریول	۶۲	۶۹
۱۷	رنه کوتی	۷۱	۷۶
۱۸	شارل دو گل	۶۸	۷۸
۱۹	ژرژ پمپیدو	۵۷	۶۲
۲۰	والری ژیسکار دستن	۴۸	۵۵
۲۱	فرانسوا میتران	۶۴	۷۸
۲۲	ژاک شیراک	۶۲	۷۴
۲۳	نیکولا سارکوزی	۵۲	۵۷
۲۴	فرانسوا اولاند	۵۷	۶۲
۲۵	امانوئل مکرون	۳۹

روزشماری منصب

ردیف	رئیس‌جمهور	تعداد روزها	رتبه	توضیحات
۲۱	فرانسوا میتران	5109	۱	دو دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۲۲	ژاک شیراک	4382	۲	یک دوره کامل پنج ساله و یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۱۸	شارل دو گل	3763	۳	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود و و در طی دوره دوم استعفا داد.
۴	ژول گروی	3228	۴	دوره کامل هفت ساله خدمت نمود و در طی دوره دوم استعفا داد.
۱۵	آلبر لوبرن	2983	۵	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود و در طی دوره دوم توسط مارشال فیلیپ پتن جایگزین شد.
۸	امیل لوبه	2556	۶	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۹	آرمان فالیر	2557	۷	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۱۰	ریمون پوانکاره	2556	۸	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۱۳	گاستون دومرگ	2556	۹	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۱۶	ونسان اوریول	2557	۱۰	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۲۰	والری ژیسکار دستن	2551	۱۱	یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود.
۵	سعدی کارنو	2396	۱۲	کمتر از یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (ترور شد).
۳	پاتریس دو مک ماهون	2077	۱۳	کمتر از یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (استعفا داد).
۲۳	نیکولا سارکوزی	1826	۱۴	کمتر از یک دوره کامل پنج ساله خدمت نمود.
۱۷	رنه کوتی	1818	۱۵	کمتر از یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (پایان جمهوری چهارم).
۱۹	ژرژ پمپیدو	1747	۱۶	کمتر از یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (مرگ در دفتر).
۷	فلیکس فوره	1491	۱۷	کمتر از یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (مرگ در دفتر).
1	لوئی-ناپلئون بناپارت	1443	۱۸	کمتر از یک دوره کامل چهار ساله خدمت نمود (پایان Second Republic، خود را به عنوان Emperor) اعلام نمود.
۱۲	آلکساندر میلران	1357	۱۹	کمتر از یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (استعفا داد).
۲	آدولف تیر	632	۲۰	کمتر از یک دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (استعفا داد).
۱۴	پل دومر	329	۲۱	کمتر از یک دوره دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (ترور شد).
۱۱	پل دشانل	216	۲۲	کمتر از یک دوره دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (استعفا داد).
۶	ژان کازیمیر-پریه	203	۲۳	کمتر از یک دوره دوره کامل هفت ساله خدمت نمود (استعفا داد).

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «President of France». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۴.