داریو نیکودمی
داریو نیکودمی | |
|---|---|
.jpg) | |
| زاده | ۲۷ ژانویهٔ ۱۸۷۴ لیورنو ایتالیا |
| درگذشته | ۲۴ سپتامبر ۱۹۳۴ (۶۰ سال) لیورنو ایتالیا انسفالیت بیحالی |
| پیشه | نمایشنامهنویس، فیلمنامهنویس، بازیگر و رماننویس |
| ملیت | ایتالیایی |
| سبک(های) نوشتاری | کمدی |
داریو نیکودمی (به ایتالیایی: Dario Niccodemi) (۲۷ ژانویه ۱۸۷۴–۲۴ سپتامبر ۱۹۳۴) نمایشنامهنویس، فیلمنامهنویس و بازیگر و رماننویس ایتالیایی بود.
زندگینامه
[ویرایش]داریو نیکودمی در ۲۷ ژانویه ۱۸۷۴ در لیورنو ایتالیا زاده شد. در کودکی، خانوادهاش به بوئنوس آیرس نقل مکان کردند. در حدود بیست سالگی، او همکاری با برخی از روزنامههای آرژانتینی را آغاز کرد و دو کمدی به زبان اسپانیایی نوشت: «شک والا» (Duda suprema) (۱۸۹۷) و «برای زندگی» (Por la vida) (۱۸۹۸).
در سال ۱۹۰۰ او با بازیگر فرانسوی رژان (Rejane) که در آن زمان در آمریکای جنوبی در حال سفر بود، آشنا شد. با او به فرانسه رفتو منشی و معشوقهاش شد. او نمایشنامههای ایتالیایی را برای رژان ترجمه و اقتباس کرد. او با محافل تئاتری که در آن زمان تحت سلطه آنری باتای و آنری برنشتاین بودند، آشنا شد و الهامبخش نوشتن چندین کمدی به زبان فرانسوی شد که خود رژان آنها را اجرا کرد: «پرستو» (L’hirondelle) (۱۹۰۴)، «سوزرین» (Suzeraine) (۱۹۰۶)، «پناهگاه» (Le shelter) (۱۹۰۹)، «شعله» (La flamme) (۱۹۱۰)، «حواصیل» (L’aigrette) (کمدی در سه پرده، ۱۹۱۲)، «کوسهها» (Les requins) (۱۹۱۳)؛ که در ایتالیا نیز ترجمه و اجرا شدند.
با شروع جنگ جهانی اول، نیکودمی به ایتالیا بازگشت و «سایه» (L’ombra) را نوشت، اولین کمدی او که به زبان ایتالیایی نوشته شد و توسط ایرما گراماتیکا در ۱۱ مارس ۱۹۱۵ به روی صحنه رفت. پس از آن کمدیهای موفق دیگر و اقتباسهای سینمایی از آنها را به نگارش درآورد، از جمله «اسکامپولو [به معنای «بازمانده]» (Scampolo) (1915)،[۱] «سپیدهدم، روز، شب» (L'alba, il giorno, la notte)، «دشمن» (La nemica) (1916)[۲][۳] و «خانم معلم» (La maestrina) (1917)[۴]
موفقیت «اسکامپولو» او را متقاعد کرد که آن را در قالبهای دیگر هم بیازماید: «رمان اسکامپولو» (Il romano di scampolo) و دو لیبرتو نوشت: یکی برای اپرای «اسکامپولو» (با آهنگسازی اتزیو کاموسی (Ezio Camussi)) (۱۹۲۵)، و دیگری «گیبلین» (La ghibellina) (با آهنگسازی Bianchi).
از سال ۱۹۱۹ تا سال ۱۹۲۵به عنوان رئیس انجمن نویسندگان ایتالیا و جانشین «مارکو پراگا» منصوب شد.
در فوریه ۱۹۲۱، او یک گروه تئاتر جدید تشکیل داد و مدیریت آن را بر عهده گرفت. اعضای آن شامل لوئیجی سیمارا (بازیگر اصلی)، ورا ورگانی (بازیگر نقش اول)، لوئیجی آلمیرانته، جون فریجریو، ماریو بریزولاری، مارگریتا دونادونی، جودیتا ریسونه، روگرو لوپی، سرجیو توفانو (از ۱۹۲۴) و آنا ماگنانی (از ۱۹۲۷) بودند. آغاز به کار این گروه، در ۴ مارس با اقتباس نیکودمی از «رومئو و ژولیت» اثر ویلیام شکسپیر در «تئاتر واله» (Teatro Valle) رم بود. و روز ۹ ماه مه همان سال، نمایش «شش شخصیت در جستجوی نویسنده» اثر لوئیجی پیراندلو برای نخستین بار در همین تئاتر به روی صحنه رفت، که البته واکنشهای متفاوتی از تماشگران گرفت: بسیاری از تماشاگران که هنوز برای زیر پا گذاشته شدن قوانین سنتی تئاتر آماده نبودند، از دیدن این نمایش برآشفتند و با فریاد زدن کلماتی چون «دیوانهخانه» به روند غیرمنطقی داستان اعتراض کردند.
بین این دو اجرا، نیکودمی نمایشنامه خود را به نام «سپیده دم، روز و شب» را به روی صحنه برد که توسط ورا ورگانی و لوئیجی چیمارا به تنهایی اجرا شد. این نمونه ظریف از تئاتر صمیمی در طول یک روز آشکار میشود و به سه بخش تقسیم میشود: سپیده دم، روز و شب.
گروه نیکودمی، احتمالاً معتبرترین شرکت تئاتر، چه در ایتالیا و چه در خارج از کشور بود که در طول دهه ۱۹۲۰فعال بود و عمدتاً نویسندگان معاصر را اجرا میکرد: مارچل آچارد، لوئیجی آنتونلی، ریکاردو باچلی، جوزپه آنتونیو بورخسه، ادوارد بورده، لوئیجی کیارلی، لوچیو دیونولونالو. آرنالدو فراکارولی، سیمون گانتیلون، پل جرالدی، جوزپه جاکوزا، فردریک لونزدیل، ساباتینو لوپز، فائوستو ماریتی مارتینی، ویلیام سامرست موام، لوئیجی پیراندلو، جینو روکا، ژان سارمنت، جورج برنارد شاو و گوگلیلمو زورزی. در تابستان ۱۹۳۰، گروه نیکودمی آخرین اجراهای خود را در تئاتر المپیا در میلان انجام داد و منحل شد.
پس از سال ۱۹۳۰، او که از بیماری انسفالیت بیحالی رنج میبرد، به لیورنو بازگشت تا با آمالیتا، تنها فرزند بازماندهاش زندگی کند (وی دو فرزند دیگرش را از دست داده بود). سرانجام در ۲۴ سپتامبر ۱۹۳۴ درگذشت.
ارزیابیها دربارهٔ نیکودمی
[ویرایش]کمدیهای نیکودمی در بستری احساسی و کنایهآمیز اتفاق میافتند که در آن شخصیتها از جامعه بورژوایی اوایل قرن بیستم الگوبرداری شدهاند، و درام بورژوایی را به شیوهای طعنهآمیز و احساساتی به تصویر میکشند. این کمدیهای توسط بازیگران بسیار معتبر ایتالیایی اجرا شدهاند، از جمله: تینا دی لورنزو، ایرما گراماتیکا، ماریا ملاتو، دینا گالی، اما گراماتیکا، روگرو روگری، آنتونیو گاندوزیو، ارمته زاکونی، ایزا میراندا، پائولا پتزاگلیا (به گفته خود نیکودمی «شاید بهترین «دشمن» روی صحنه»،)، لوئیجی سیمارا؛ سپس ویتوریو گاسمن، انریکو ماریا سالرنو، آنا ماریا گوارنیری.
از جمله طرفداران او لئو تولستوی، نویسنده سرشناس روس بود که به گفته خود، نمایشنامه «La Nemica» او را به نمایشنامههای پیراندلو و رمانهای ورگا ترجیح میداد.[۵]
آنتونیو گرامشی نظر چندان مثبتی به او نداشته، و دربارهٔ اپ مینویسد: «نیکودمی ژرژ اونه است که دیرتر از او به صحنه آمده، و خود ژرژ اونه، اوژن سو، و ویکتور هوگو دیر ظهور کرده، و این لیست نویسندگان همچنان ادامه دارد.»[۶]
جوزپه دوناتئو دربارهٔ او میگوید: «او تئاتر ایتالیا را به قرن بیستم آورد.»
تئاتر
[ویرایش]اولین اجرا در ایتالیا:
پرستو (L’hirondelle)، شرکت ماریان، جنوا، تئاتر پاگانینی، ۲۷ ژانویه ۱۹۰۵.
Suzeraine، تور La Réjane، می ۱۹۰۸.
پناهگاه (Le Refuge)، شرکت Calabresi-Mariani، میلان، Teatro Manzoni، ۲۱ ژانویه ۱۹۱۰.
حواصیل، شرکت دائمی با تینا دی لورنتزو، میلان، تئاتر مانتزونی، ۲۹ مارس ۱۹۱۲.
کوسهها (Les Requins)، شرکت دائمی با تینا دی لورنزو و آرماندو فالکونی، میلان، تئاتر مانزونی، ۲۸ نوامبر ۱۹۱۳.
سایه، شرکت دائمی با ایرما گراماتیکا، میلان، تئاتر مانزونی، ۱۱ مارس ۱۹۱۵.
دختر کوچولو (با ایو میرانده)، تالی-ملاتو-جووانینی شرکت، میلان، تئاتر فوسّاتی، ۲۳ اوت ۱۹۱۵.
اسکامپولو، شرکت گالی-گواستی-براچی، میلان، تئاتر المپیا، ۳ دسامبر ۱۹۱۵.
دشمن، شرکت Talli-Melato-Gandusio-Betrone، میلان، تئاتر مانتزونی، ۲۷ مارس ۱۹۱۶.
تایتان (Il Titano)، شرکت روگری، میلان، تئاتر لیریکو، ۲۷ آوریل ۱۹۱۶.
مرگ زیبا و نامه گمشده، نمایشنامههای تکپرده، شرکت تئاتر رم، ونیز، تئاتر کارلو گلدونی (مارس ۱۹۱۷)
La Maestroina، شرکت Galli-Guasti-Bracci، رم، تئاتر واله، ۹ نوامبر ۱۹۱۷.
پرته پرو (Prete Pero)، با ارمته زاکونی، میلان، تئاتر آلا اسکالا، ۱۳ ژوئن ۱۹۱۸.
لاولاتا (La volata)، شرکت تالی، رم، تئاتر آرژانتین، ۲۰دسامبر ۱۹۱۸.
Acidalia، شرکت Gandusio، جنوا، تئاتر پلیتاما مارگاریتا، ۱۴ مارس ۱۹۱۹.
سپیده دم، روز و شب، شرکت نیکودمی، رم، تئاتر واله، ۲۹ مارس ۱۹۲۱.
شاعر، صحنه خالی، سه لطف، نمایشنامههای تک پرده، شرکت آرس ایتالیا، رم، تئاتر آرژانتین (ژوئن ۱۹۲۱)
کریسمس، شرکت نیکودمی، رم (مه ۱۹۲۲).
خانه مخفی، شرکت نیکودمی، رم، تئاتر واله (اکتبر ۱۹۲۴).
مدونا، شرکت نیکودمی، میلان، تئاتر مانتزونی، ۲۱ ژانویه ۱۹۲۷.
شاهزاده، شرکت نیکودمی، میلان، تئاتر المپیا، ۲۰ اوت ۱۹۲۹.
لتیزیا (Letizia)، شرکت کارلو ونتزیانی، سالسوماجوره (اکتبر ۱۹۳۰)
مهمانی خیریه، با منیچلی، فابری، تاسانی، میلان، تئاتر آرسیمبولدی، ۱۹ ژانویه ۱۹۳۲.
شعله (La flamme)، جنوا، تئاتر مارگریتا، شرکت رنتزو ریچی، ۳۰ نوامبر ۱۹۳۵.
فیلمشناسی
[ویرایش]سایه، به کارگردانی ماریو کازرینی (۱۹۱۷)
حواصیل، به کارگردانی بالداساره نگرونی (۱۹۱۷)
اسکامپولو، به کارگردانی جوزپه استرنی (۱۹۱۷)
دشمن، به کارگردانی ایوو ایلومیناتی (۱۹۱۷)
پناهگاه، به کارگردانی جولیو آنتامورو (۱۹۱۸)
معلم مدرسه، به کارگردانی اِلِئوتریو رودولفی (۱۹۱۹)
شاه (Sovranetta)، به کارگردانی انریکو روما (۱۹۲۳)
اسکامپولو، به کارگردانی آگوستو جنینا (۱۹۲۸)
اسکامپولو، به کارگردانی هانس اشتاینهوف (۱۹۳۲)
معلم مدرسه، به کارگردانی گویدو برینیونه (۱۹۳۳)
اسکامپولو، به کارگردانی الیاس آلیپی (۱۹۳۹)
اسکامپولو، به کارگردانی نونتزیو مالاسوما (۱۹۴۱)
معلم مدرسه، به کارگردانی جورجو بیانکی (۱۹۴۲)
سایهای در سرنوشت من، به کارگردانی آلبرتو گوت (۱۹۴۶)
دشمن، به کارگردانی جورجو بیانکی (۱۹۵۲)
اسکامپولو ۵۳، به کارگردانی جورجو بیانکی (۱۹۵۳)
سایه، به کارگردانی جورجو بیانکی (۱۹۵۴)
سیسی در ایسکیا، به کارگردانی آلفرد وایدنمن (۱۹۵۸)
تلویزیون
[ویرایش]سایه، به کارگردانی کلودیو فینو، با بازی ایزا میراندا، ۳۰ آوریل ۱۹۴۵.
معلم مدرسه، به کارگردانی دینو دی لوکا، ۱۷ سپتامبر ۱۹۵۶.
دشمن، به کارگردانی سیلوریو بلازی، ۲۵ ژانویه ۱۹۵۷.
اسکامپولو، به کارگردانی ماریو لندی، ۹ آگوست ۱۹۵۷.
سایه، به کارگردانی کلودیو فینو، با بازی سارا فراتی، ۸ آوریل ۱۹۶۰.
دشمن، به کارگردانی کلودیو فینو، ۳ فوریه ۱۹۶۵.
معلم مدرسه، به کارگردانی سیلوریو بلازی، ۳۰ ژوئیه ۱۹۶۵.
سپیده دم، روز و شب، به کارگردانی لوچیانو موندولفو، ۶ ژانویه ۱۹۶۸.
معلم مدرسه، به کارگردانی ماریو کاجانو، ۲ نوامبر ۱۹۸۲.
دشمن، به کارگردانی نانی فابری، ۲۰ مارس ۱۹۸۴ میلادی.
آثار
[ویرایش]تئاترها:
Teatrino, commedie in un atto, Treves, Milano, 1922:
- Lettera smarrita, Il poeta, Festa di beneficenza
- Fricchi, Le tre Grazie, L'incognita
- Scena vuota, La pelliccia, Natale
Il rifugio, commedia in tre atti, Treves, 1909
L’aigrette, commedia in tre atti, Treves, 1912
L'ombra, commedia in tre atti, Treves, 1915
La nemica, commedia in tre atti, Treves, 1917
Il Titano, commedia in tre atti, Treves, 1917
La maestrina, commedia in tre atti, Treves, 1918
Prete Pero, commedia in tre atti, 1918
I pescicani, commedia in tre atti, Treves, 1919
La volata, commedia in tre atti, Treves, 1920
L'alba, il giorno, la notte, commedia in tre atti, Treves, 1921
Scampolo, commedia in tre atti, Treves, 1921
Acidalia, commedia in tre atti, Treves, 1922
La casa segreta, commedia in tre atti, Treves, 1925
La piccina, commedia in tre atti, scritta con Yves Mirande, Treves, 1926
La Madonna, commedia in tre atti, Treves, 1927
La fiamma, commedia in tre atti, scritta con Cesare Sarmiento, in "Retroscena", n. 3-4, aprile-maggio 1937, pp. 3-22
رمانها:
Il romanzo di Scampolo, Treves, Milano, 1918
La morte in maschera, Vitagliano, Milano, 1919
Niobe. Storia vera di un amore, Artemide, Milano 1982
خاطرات:
Tempo passato, con 17 ritratti, Treves, Milano, 1928
لیبرتوی اپرا:
La ghibellina, musica di Renzo Bianchi, Sonzogno, Milano, 1922
Scampolo, musica di Ezio Camussi, Sonzogno, Milano, 1926
ترجمه به فارسی
[ویرایش]نمایشنامه مشهور او، «شاعر» در ۱۳۷۶ توسط حسن ملکی به فارسی برگردانده و توسط نشر تجربه منتشر شد.[نیازمند منبع]
منابع کتابشناختی
[ویرایش]- Dario Niccodemi, Teatrino volume I (Lettera smarrita-Il Poeta-Festa di beneficenza) commedie in un atto, Milano, Fratelli Treves Editori, Quinto migliaio, 1929
- Dizionario Enciclopedico Universale, Casa Editrice Le Lettere, 1981
- Nuova Enciclopedia Universale, Alberto Peruzzo Editore, C.E.I. , 1967
پانویس
[ویرایش]- ↑ Enrico Bassano, La commedia più celebre di Niccodemi: Scampoli di tutti i tempi, Radiocorriere TV, n. 31, 1957, p. 43
- ↑ Un dramma famosissimo: "La nemica" di Niccodemi, Radiocorriere TV, n. 3, 1957, p. 43
- ↑ Lucio Ridenti, "La nemica": un successo che dura da mezzo secolo, Radiocorriere TV, n. 5, 1965, pp. 14-16
- ↑ Vittorio Buttafava, Dalla città natale dell'autore: "La maestrina" di Niccodemi, Radiocorriere TV, n. 38, 1956, p. 30
- ↑ Cfr. AA.VV. , I giganti – Lev Tolstoj, Mondadori, 1970, p. 123.
- ↑ Antonio Gramsci, Letteratura e vita nazionale, Einaudi, 1953, p. 356.
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانههای ملی | |
| نهادهای پژوهش هنری | |
| واژهنامههای زندگینامهای | |
| پایگاههای دادهٔ علمی | |
| سایر |
|
