حوای میتوکندریایی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
به خاطر انتخاب طبیعی یا رانش ژنتیکی نیاکان مادری ممکن است به فردی واحد برسند، حوای میتوکندری مثالی از این پدیده است.

حوای میتوکندریایی در ژنتیک انسانی، به جدیدترین نیای مشترک تمام انسان‌های امروزی از طرف مادری می‌گویند. دی‌ان‌ای میتوکندری که همواره از مادر به فرزند منتقل می‌شود، در همهٔ انسان‌های امروزی به طور مستقیم از حوای میتوکندریایی به ارث رسیده است.

پس از انتشار مقاله "دی ان ای میتوکندری و تکامل انسان" در اول ژانویه ۱۹۸۷ در مجله نیچر توسط ربکا کان، مارک استونکینگ، و آلن ویلسون، اصطلاح حوای میتوکندریایی توسط رسانه‌ها ترویج یافت، اما در مقاله اصلی چنین اصطلاحی استفاده نشده است. این سه دانشمند اعلام کردند که ثابت کرده‌اند همه انسان‌های امروزی می‌توانند اصل و نسب خود را به یک زن که حدود دویست هزار سال پیش در شرق آفریقا می‌زیسته است، نسبت دهند. [۱] اصطلاح « حوای میتوکندریایی» اولین بار در مقاله‌ای از روجر لوین به نام "نقاب‌برداری از حوای میتوکندریایی" کار رفت.[۲] ویلسون ترجیح می‌داد به جای آن از اصطلاح «مادر خوش‌شانس» استفاده کند.[۳]

حوای میتوکندریایی همتای مؤنث آدم کروموزوم Y (که جدیدترین نیای مشترک از سمت پدری است) می‌باشد اما زمان زندگی این‌دو هزارها سال با هم متفاوت بوده‌است. معمولاً تخمین زده می‌شود که حوای میتوکندری حدود ۹۹ تا ۲۰۰ هزار سال پیش[۴] و به احتمال زیاد در شرق آفریقا[۵] زندگی می‌کرده‌است. این همان زمانی است که هومو ساپینس ساپینس (انسان دانای دانا یا همان انسان امروزی) در حال شکل‌گرفتن به عنوان یک زیرگونه مستقل بوده‌است.

برخی حتی گمان می‌کنند حوای میتوکندری خیلی زودتر از زمان هجرت از آفریقا که تصور می‌شود بین ۴۵٬۰۰۰ تا ۹۵٬۰۰۰ سال پیش رخ داده است، زندگی می‌کرده‌است.[۶] تعیین زمان زندگی 'حوا' ضربه بزرگی به این نظریه بود که نیاکان انسان‌های امروزی که گونه‌ای قدیمی‌تر از انسان مدرن بودند میلیون‌ها سال پیش از آفریقا خارج شده‌اند و در مناطق مختلف به نژادهای مختلف امروزی تکامل یافته‌اند. در عین حال، این تخمین زمانی، با نظریه‌ی مخالف منطبق است که می‌گوید انسان مدرن نسبتاً به تازگی از آفریقا سرچشمه گرفته و از آنجا پراکنده شده‌است و جایگزین جمعیت‌های انسانی "کهن" مانند نئاندرتالها شده‌است. فرضیه دوم در حال حاضر نظریه غالب است.

برداشت‌های نادرست در مورد حوای میتوکندریایی[ویرایش]

حوای میتوکندریایی تنها زن دوران خود نبوده است

یکی از برداشت‌های نادرست در مورد حوای میتوکندریایی این است که چون نسل تمام زنان زندهٔ دنیا از طرف مادری به او می‌رسد پس او تنها زن دوران خود بوده است.[۷][۸] بررسی‌های دی‌ان‌ای هسته‌ای نشان می‌دهد که جمعیت انسان‌های باستان هیچ‌گاه از چند ده هزار نفر کمتر نبوده است. سایر زنان هم عصر حوای میتوکندریایی نیز نوادگانی در بین انسان‌های امروزی دارند ولی در زنجیرهٔ فرزندان هر یک از آنها تا به امروز حداقل یک مرد بوده است که این امر باعث قطع دی‌ان‌ای میتوکندری می‌شود که فقط از طریق مادر به فرزند می‌رسد؛ ولی بر خلاف این زنان، حوای میتوکندریایی را می‌توان مستقیماً از طرف مادری به تمام انسان‌های امروزی متصل نمود.[۷]

حوای میتوکندریایی هم‌زمان با آدم کروموزوم Y نمی‌زیسته است

از دیگر برداشت‌های نادرست در مورد حوای میتوکندریایی این است که او هم‌زمان با آدم کروموزوم Y می‌زیسته است و شاید هم با او ملاقات یا آمیزش داشته است. آدم کروموزوم Y نیز همانند حوای میتوکندریایی در آفریقا می‌زیسته است ولی زمان حیات او بین ۵۰۰۰۰ تا ۸۰۰۰۰ سال پس از حوای میتوکندریایی بوده است.[۹]

حوای میتوکندریایی جدیدترین نیای مشترک انسان‌های امروزی است

حوای میتوکندریایی جدیدترین نیای مشترک انسان‌های امروزی از طرف مادری است. به خاطر اینکه انتقال میتوکندری دی‌ان‌ای فقط از مادر به فرزند است، ردیابی نیاکان مادری کار نسبتاً ساده‌ای است. جدیدترین نیای مشترک انسان‌های امروزی را می‌توان حتی در ۵۰۰۰ سال اخیر یافت.[۱۰]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Cann RL, Stoneking M, Wilson AC (1987), "Mitochondrial DNA and human evolution", Nature, 325 (6099): 31–36, Bibcode:1987Natur.325...31C, doi:10.1038/325031a0, PMID 3025745, S2CID 4285418
  2. ↑ Lewin R (1987). "The unmasking of mitochondrial Eve". Science. 238 (4823): 24–26. Bibcode:1987Sci...238...24L. doi:10.1126/science.3116666. PMID 3116666.
  3. ↑ Wilkins, Alasdair (27 January 2012). "The scientists behind Mitochondrial Eve tell us about the "lucky mother" who changed human evolution forever". Gizmodo. Retrieved 23 December 2019.
  4. ↑ دانشگاه لیدز -- تعیین زمان تاریخ مهاجرت انسان از طریق ساعت مولکولی
  5. ↑ سفری به ژنتیک -- پروژه Genographic
  6. ↑ Endicott, P; Ho, SY; Metspalu, M; Stringer, C (2009), "Evaluating the mitochondrial timescale of human evolution", Trends Ecol. Evol. (Amst.), 24 (9): 515–21, PMID 19682765 {{citation}}: Unknown parameter |month= ignored (help)
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Takahata, N (1993), "Allelic genealogy and human evolution", Mol. Biol. Evol., 10 (1): 2–22, PMID 8450756, archived from the original on 7 July 2009, retrieved 23 May 2012 {{citation}}: Unknown parameter |month= ignored (help)""
  8. ↑ Dawkins, Richard (2004), The ancestor's tale: a pilgrimage to the dawn of evolution, Boston: Houghton Mifflin, ISBN 0-618-00583-8
  9. ↑ Mitochondrial Eve and Y-chromosomal Adam The Genetic Genealogist
  10. ↑ Rohde, DL; Olson, S; Chang, JT (2004), "Modelling the recent common ancestry of all living humans", Nature, 431 (7008): 562–6, doi:10.1038/nature02842, PMID 15457259 {{citation}}: Unknown parameter |month= ignored (help)
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=حوای_میتوکندریایی&oldid=34551587»