حملات ایالات متحده آمریکا به سایتهای هستهای ایران
حمله ایالات متحده به سایتهای هستهای ایران | |
---|---|
بخشی از جنگ ایران و اسرائیل | |
مکان | |
برنامهریز | ![]() |
فرمانده | دونالد ترامپ آنتونی کاتن مایکل کوریلا |
هدف | تخریب تأسیسات هستهای ایران |
اجرا | ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵ ۰۲:۱۰–۰۲:۳۵ (ساعت رسمی ایران)[۱] |
نیروی اجرایی | |
نتیجه | ادعای آمریکا:
ادعای ایران:
|
| ||
---|---|---|
کسبوکار و شخصی چهل و پنجمین و چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا دوره تصدی
استیضاحها تعاملات با روسیه ![]() |
||
در ۱ تیر ۱۴۰۴ (۲۲ ژوئن ۲۰۲۵)، دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که نیروی هوایی و نیروی دریایی ایالات متحده در طی عملیات چکش نیمهشب (به انگلیسی: Operation Midnight Hammer) به چندین تأسیسات هستهای در ایران حمله کردهاند، از جمله تأسیسات هستهای فردو، تأسیسات هستهای نطنز و تاسیسات فراوری اورانیوم در اصفهان که با استفاده از بیش از یک دوجین بمب جیبییو-۵۷ای/بی ماپ (GBU-57A/B MOP) ۱۳ تُنی که توسط بمبافکنهای رادارگریز نورثروپ بی-۲ اسپیریت حمل شدهاند.[۱۰] همچنین موشکهای تاماهاوک پرتاب شده از زیردریاییهای ایالات متحده هم در این عملیات استفاده شد.[۱۱][۱۲] این تأسیسات هستهای جزو مهمترین مراکز غنیسازی اورانیوم ایران بودهاند.[۱۱]
ترامپ خبر حملات را از طریق شبکه اجتماعی تروت سوشال اعلام کرد و آن را «حملهای بسیار موفق» توصیف نمود.[۱۳] ارزیابی خسارات ناشی از بمباران همچنان ادامه دارد. جمهوریخواهان کنگره عمدتاً از اقدام ترامپ حمایت کردند، در حالی که اکثر دموکراتها و برخی جمهوریخواهان نسبت به قانونی بودن این اقدام، پیامدهای آن و واکنش احتمالی ایران ابراز نگرانی کردند.[۱۴] واکنشهای جهانی متفاوت بود؛ برخی رهبران جهان از این اقدام برای فلج کردن برنامه هستهای ایران استقبال کردند، در حالی که برخی دیگر نسبت به تشدید تنشها ابراز نگرانی نمودند و عدهای نیز این حملات را محکوم کردند.
در پاسخ، ایران به پایگاه نظامی آمریکا در قطر حمله کرد. روز بعد، ترامپ آتشبس میان ایران و اسرائیل را اعلام کرد و به این درگیری پایان داد.[۱۵]
پیشزمینه
[ویرایش]در هفتههای منتهی به ۱ تیر ۱۴۰۴، ایالات متحده شهروندان خود را از خاورمیانه تخلیه کرد، هشدارهای منع سفر صادر کرد و پرسنل غیرضروری را از سفارتخانههایش خارج کرد.[۱۶] در ۱۷ ژوئن، ترامپ از ایران خواست بدون قید و شرط تسلیم شود.[۱۷] مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، در روزهای اخیر به متحدان آمریکا گفت که واشینگتن ترجیح میدهد راهحل دیپلماتیک ببیند،[۱۸] و ترامپ مقامات آمریکایی را برای حمایت از توافق هستهای به تهران فرستاده بود.[۱۹]
در ۱۹ ژوئن، ترامپ از طریق کارولاین لیویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، بیانیهای صادر کرد و گفت: «بر اساس این واقعیت که احتمال قابل توجهی برای مذاکراتی وجود دارد که ممکن است در آینده نزدیک با ایران انجام شود یا نشود، طی دو هفته آینده تصمیم خود را دربارهٔ اینکه آیا اقدام کنم یا نه، خواهم گرفت.»[۲۰] بر اساس منابع، در همان روز، مقامات اسرائیلی از جمله بنیامین نتانیاهو، اسرائیل کاتس و ایال زمیر با دولت ترامپ تماس گرفتند و گفتند که نمیتوانند دو هفته صبر کنند. اسرائیلیها فکر میکردند که فقط پنجره فرصت کوچکی دارند. آمریکا تنها کشوری است که بمبهای سنگرشکنی دارد که قادر به نفوذ در فردو هستند. این تماس تلفنی همچنین شامل جیدی ونس بود که با بیان نگرانیها دربارهٔ درگیری مستقیم آمریکا و کشیده شدن به جنگ مخالفت کرد، و پیت هگست نیز حضور داشت.[۲۱]
در ۲۱ ژوئن، ایالات متحده بمبافکنهای رادارگریز B-2 را به گوام اعزام کرد.[۲۲] پایگاههای آمریکایی در آسیای غربی وارد حالت بالاترین آمادهباش شدند و دفاع هوایی خود را تقویت کردند، زیرا ایران تهدید کرد که به هر کشوری که به اسرائیل کمک کند، حمله خواهد کرد. حوثی ها نیز آمادگی خود برای مبارزه را اعلام کردند.[۲۳] در پاسخ، ایالات متحده هشدار داد که در صورت تهدید منافع آمریکا، تلافی ویرانگری خواهد کرد.[۲۴]
شبکه ABC News گزارش داد که ارتش آمریکا و اسرائیل در طول یک تمرین آموزشی در اواسط ۲۰۲۴ در دوران دولت بایدن، یک تمرین اجرایی از این حمله انجام داده بودند. اکسیوس گزارش داد که دموکراتهای ارشد کمیتههای اطلاعاتی سنا و مجلس نمایندگان، اطلاع قبلی از این حمله دریافت نکردند، در حالی که جمهوریخواهان ارشد اطلاع داشتند که این موضوع انتقادات دموکراتها را برانگیخت.[۲۵]
حملات
[ویرایش]
در ۱ تیر ۱۴۰۴ (۲۲ ژوئن ۲۰۲۵)، نیروی هوایی و نیروی دریایی ایالات متحده به سه تأسیسات هستهای ایران حمله کردند: فردو، نطنز و اصفهان.[۲۶] شش بمبافکن پایگاه هوایی وایتمن که بدون توقف از پایگاه نیروی هوایی وایتمن در میزوری پرواز کرده بودند، ۱۲ بمب GBU-57A/B MOP را بر روی تأسیسات فردو انداختند، و نطنز نیز مورد اصابت دو بمب MOP قرار گرفت؛ زیردریاییها نیز ۳۰ موشک تاماهاوک به سمت نطنز و اصفهان شلیک کردند. بمبهای MOP «سنگرشکن» هرگز پیش از این در نبرد استفاده نشده بود.[۱۱][۲۷][۲۸] در این حملات بمبافکنهای بی-۲ ۳۷ بیوقفه در پرواز بودند.[۱۰]
سه مقام ایرانی اظهار داشتند که «معتقدند» نطنز و فردو حدود ساعت ۲:۳۰ بامداد به وقت محلی مورد اصابت قرار گرفتهاند. ترامپ ادعا کرد که «فردو از بین رفته است.»[۲۹]
در پی این حملات، ترامپ نوشت:[۳۰]
«ما حمله بسیار موفقیتآمیز خود را به سه تأسیسات هستهای در ایران، شامل فردو، نطنز و اصفهان، تکمیل کردهایم. همه هواپیماها اکنون خارج از حریم هوایی ایران هستند. بار کامل بمبها بر روی هدف اصلی، فردو، رها شد. همه هواپیماها به سلامت در راه بازگشت به خانه هستند. تبریک به جنگجویان بزرگ آمریکایی ما. هیچ ارتش دیگری در جهان نمیتوانست این کار را انجام دهد. اکنون زمان صلح است! از توجه شما به این موضوع متشکرم.»
پس از حملات، ترامپ سخنرانی کوتاه تلویزیونی ارائه داد که در آن ادعا کرد تأسیسات کلیدی غنیسازی هستهای ایران «کاملاً و به طور کلی نابود شدهاند».[۳۱]
خبرگزاری رسمی ایران، ایرنا، با نقل قول از یک مقام ایرانی، گزارش داد که در سه مکانی که هدف قرار گرفتند، هیچ مواد رادیواکتیوی وجود نداشت. مرتضی حیدری، سخنگوی کمیته اضطراری شهر قم، گفت که نیروهای دشمن «بخشهایی از تأسیسات هستهای فردو» را بمباران کردهاند. بر اساس رسانههای دولتی ایران، مقامات ایرانی گفتهاند که برای ساکنان مناطق نزدیک تأسیسات هستهای که مورد حمله آمریکا قرار گرفتند، هیچ خطری وجود ندارد. ایرنا با نقل قول از ستاد مدیریت بحران استان قم، جایی که تأسیسات فردو در آن قرار دارد، اعلام کرد که «هیچ خطری برای مردم قم و مناطق اطراف وجود ندارد».[۳۲]
پاسخ ایران
[ویرایش]ستاره داوود سرخ گفت که حداقل ۱۶ نفر در اسرائیل در اثر موشکهای ایرانی که در تلافی حملات شبانه پرتاب شده بودند، زخمی شدند.[۱۱]
واکنشها
[ویرایش]آمریکا
[ویرایش]رئیسجمهور دونالد ترامپ ابتدا این حملات را «بسیار موفقیتآمیز» خواند.[۳۳] در طول بیانیهاش آنها را «موفقیت نظامی باشکوه» نامید، گزارشهای پیشین را تأیید کرد و به ایران در صورت عدم جستجوی صلح توسط ایران، دربارهٔ حملات بیشتر هشدار داد.[۳۴]
بلافاصله پس از بیانیه، ترامپ در تروث سوشیال نوشت:[۳۵]
«هرگونه تلافی ایران علیه ایالات متحده آمریکا با نیرویی بسیار بزرگتر از آنچه امشب شاهد بودیم، مواجه خواهد شد.»
ایران
[ویرایش]سیدعلی خامنهای در پیام ویدیویی که پس از آتشبس در تاریخ ۵ تیر ۱۴۰۴ منتشر کرد در مورد حمله به مراکز هستهای گفت این موضوع درخورِ پیگیری جزائی در دادگاههای بینالمللی است. او ترامپ را به «بزرگنمایی غیرمتعارف» در مورد این حمله متهم کرد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، این حملات را به عنوان «نقض بیپروای منشور سازمان ملل و قوانین بینالمللی» محکوم کرد و اعلام داشت که «ایران همه گزینهها را برای دفاع از حاکمیت، منافع و مردم خود محفوظ میدارد.»[۳۶]
سازمان انرژی اتمی ایران بیانیهای صادر کرد مبنی بر اینکه سه تأسیسات هستهای آن «در عملی خشونتآمیز علیه قوانین بینالمللی، از جمله پیمان منع اشاعه، توسط دشمنان ایران اسلامی مورد حمله قرار گرفت» و اعلام کرد که قصد دارد هم در دادگاه بینالمللی عدالتخواهی کند و هم برنامه هستهای خود را ادامه دهد.[۱۱]
اسرائیل
[ویرایش]نخستوزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو به ترامپ تبریک گفت و اعلام کرد که «تصمیم جسورانه» او برای هدف قرار دادن تأسیسات هستهای ایران با «قدرت عادلانه و مهیب ایالات متحده» یک «نقطه عطف تاریخی» خواهد بود، و گفت که ترامپ «کاری کرده که هیچ کشور دیگری روی زمین نمیتوانست انجام دهد. تاریخ ثبت خواهد کرد که رئیسجمهور ترامپ اقدام کرد تا خطرناکترین سلاحهای جهان را از خطرناکترین رژیم جهان دریغ کند.»[۳۷]
تحلیل
[ویرایش]ری تکیه، پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی، این حملات را «فاز جدیدی و احتمالاً مشکلساز» توصیف کرد و گفت که ایران «بهنحوی باید غرور خود را بازگرداند»، احتمالاً با حمله به پایگاههای نظامی آمریکا یا نیروهای نیابتی آن.[۱] کریم سجادپور، پژوهشگر ارشد موقوفه کارنگی برای صلح بینالمللی، اظهار داشت: «این حملات بهجای پایاندادن به جنگ ۴۶ ساله آمریکا و ایران، احتمالاً فصل جدیدی از آن را باز میکند.» او افزود که اکثر گزینههای تلافیجویانه ایران «معادل یک بمبگذاری انتحاری» است و این رویداد برای مردم ایران «تجربهای تحقیرآمیز و آسیبزا» بوده، بهطوریکه هنوز مشخص نیست ایران چگونه پاسخ خواهد داد.[۳۸]
جاناتان پانیکف، مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه اسکوکرافت در شورای آتلانتیک، هشدار داد که ایران ممکن است برای بازگرداندن بازدارندگی، واکنشی نامتناسب نشان دهد و گفت: «این میتواند به سرعت به یک چرخه تشدید قابلتوجه و غیرقابلکنترل منجر شود.»[۱]
رزماری کلانیک، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده اولویتهای دفاعی، معتقد بود که این حملات «احتمال تمایل ایران به دستیابی به سلاح هستهای را بسیار افزایش داده است.»[۳۹] بورجو اوزچلیک، پژوهشگر ارشد مؤسسه سلطنتی خدمات متحده، اظهار کرد که این حمله از دیدگاه تندروهای ایرانی «یک نمونه دیگر از غیرقابلاعتماد بودن آمریکا» است.[۴۰]
یک تحلیلگر سیانان اشاره کرد که آمریکا ممکن است به دلیل «نگرانی واقعی از تلافی ایران» اهداف بیشتری را مورد حمله قرار دهد و پیشنهاد کرد که ایران میتواند به پایگاههای آمریکا در قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و بحرین حمله کند یا حتی تنگه هرمز را ببندد.[۴۱]
نشریه اکونومیست گزارش داد: «حتی اگر آمریکا به تمام بخشهای تأسیسات فردو دسترسی نداشته باشد، انفجارهای قدرتمند ممکن است خسارت کافی به تجهیزات داخلی وارد کرده یا آنها را نابود کرده باشد.» ریچارد نفیو، کارشناس سلاحهای هستهای، به اکونومیست گفت: «لرزشهای کنترلنشده… قاتل سانتریفیوژها هستند.» دیوید آلبرایت، بازرس سابق آژانس بینالمللی انرژی اتمی و بنیانگذار مؤسسه علوم و امنیت بینالمللی، به اکونومیست گفت که تخریب مجاری تهویه فردو میتواند این سایت را «برای چند سال، نه چند ماه» غیرفعال کند. یک کارشناس تسلیحات نیز به اکونومیست گفت که تصاویر پس از حملات نشان میدهد آمریکا احتمالاً تهویه فردو را هدف قرار داده است.[۴۲]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Nagourney, Eric; Haberman, Maggie (June 21, 2025). "U.S. Enters War With Iran, Striking Fordo Nuclear Site: Live Updates". The New York Times. Archived from the original on June 21, 2025. Retrieved June 21, 2025.
- ↑ "What we know about US air strikes on three Iranian nuclear sites" (به انگلیسی). BBC News. June 22, 2025. Retrieved June 22, 2025.
- ↑ "Natanz nuclear site destroyed, Isfahan, Fordow severely damaged by US strikes, sources say". The Jerusalem Post (به انگلیسی). June 22, 2025. Retrieved June 22, 2025.
- ↑ Cohen, Natasha Bertrand, Katie Bo Lillis, Zachary (June 24, 2025). "Exclusive: Early US intel assessment suggests strikes on Iran did not destroy nuclear sites, sources say | CNN Politics". CNN.
- ↑ https://www.nytimes.com/2025/06/24/us/politics/iran-nuclear-sites.html
- ↑ https://www.reuters.com/world/us-strikes-may-have-set-back-iran-nuclear-program-only-months-sources-say-2025-06-24/
- ↑ Doherty, Kevin Breuninger,Dan Mangan,Christina Wilkie,Spencer Kimball,Laya Neelakandan,Erin (June 24, 2025). "Israel-Iran live updates: U.S. strikes failed to destroy 'core pieces' of Tehran's nuclear program, intel report says". CNBC.
- ↑ Yeung, Allegra Goodwin, Gianluca Mezzofiore, Christian Edwards, Thomas Bordeaux, Jessie (June 22, 2025). "How badly have US strikes damaged Iran's nuclear facilities? Here's what to know" (به انگلیسی). CNN. Retrieved June 22, 2025.
- ↑ Staff, Al Jazeera. "Satellite images show damage from US strikes on Iran's Fordow nuclear site". Al Jazeera English (به انگلیسی). Retrieved June 23, 2025.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «پایداری 37 ساعته در آسمان؛ جزئیات ماموریت بمبافکنهای «بی-2» آمریکا بر فراز ایران». العربیه فارسی. ۲۰۲۵-۰۶-۲۵. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۷-۰۵.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ Haberman، Maggie؛ Fassihi، Farnaz؛ Schmitt، Eric؛ Pager، Tyler؛ Nagourney، Eric (۲۰۲۵-۰۶-۲۱). «Trump Claims Success After Bombing Key Iran Nuclear Sites» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ "Donald J. Trump (@realDonaldTrump)". Truth Social (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامDJT
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «مخالفان و موافقان آمریکایی تصمیم ترامپ در حمله به ایران – DW – ۱۴۰۴/۴/۲». dw.com. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۷-۰۱.
- ↑ Slattery, Gram; Cornwell, Alexander; Hafezi, Parisa (2025-06-24). "US strikes failed to destroy Iran's nuclear sites, intelligence report says". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-24.
- ↑ Ravid, Barak (2025-06-12). "U.S. evacuating personnel from the Middle East amid growing tensions with Iran". Axios (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ «ترامپ: فعلاً خامنهای را نخواهیم کُشت؛ ایران باید «بیقید و شرط» تسلیم شود». العربیه فارسی. ۲۰۲۵-۰۶-۱۷. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۳۰.
- ↑ «Rubio Tells Allies Deal With Iran 'Preferred' Option». WSJ (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ «US bombs three Iran nuclear sites, entering war». thehill.com.
- ↑ "Another Iraq? Military Expert Warns U.S. Has No Real Plan If It joins Israel's War on Iran". Democracy Now! (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ "Israel refuses to wait two weeks for Donald Trump's Iran deadline | The Jerusalem Post". The Jerusalem Post | JPost.com (به انگلیسی). 2025-06-21. Retrieved 2025-06-22.
- ↑ «US reportedly moves stealth bombers as Trump considers strikes against Iran». www.bbc.com (به انگلیسی). ۲۰۲۵-۰۶-۲۱. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ «Houthis threaten to resume attacks on US vessels in Red Sea if US joins Israel's war with Iran». The Economic Times. ۲۰۲۵-۰۶-۲۱. شاپا 0013-0389. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ «Iran missiles cause multiple casualties after strikes in Israel». BBC News (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ Neukam, Stephen (2025-06-22). "Top Democrats left in dark on Iran strike plans". Axios (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ Yeung, Eve Brennan, Sophie Tanno, Pauline Lockwood, Adrienne Vogt, Tori B. Powell, Matt Meyer, Max Saltman, Kaanita Iyer, Isabelle D’Antonio, Jessie (2025-06-21). "June 21, 2025 – Israel-Iran conflict". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ News, A. B. C. "Israel-Iran live updates: US attack 'outrageous,' Tehran says, vowing response". ABC News (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
{{cite web}}
:|نام خانوادگی=
has generic name (help) - ↑ "US B-2 bombers involved in Iran strikes, U.S. official says" (به انگلیسی). 2025-06-22. Retrieved 2025-06-22.
- ↑ «Iran-Israel live updates: US bombs Iran nuclear sites and Tehran warns of 'everlasting consequences'». BBC News (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ Roth، Andrew؛ Christou، William (۲۰۲۵-۰۶-۲۲). «Donald Trump says US has attacked three Iranian nuclear sites and 'totally obliterated' them» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ Roth، Andrew؛ Christou، William (۲۰۲۵-۰۶-۲۲). «Donald Trump says US has attacked three Iranian nuclear sites and 'totally obliterated' them» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ Taylor، Harry؛ Davidson، Helen؛ Smee، Ben؛ Yerushalmy، Jonathan؛ Davidson، Harry Taylor (now) with Helen؛ Yerushalmy (earlier)، Jonathan (۲۰۲۵-۰۶-۲۲). «Israel-Iran war live: Trump says key nuclear facilities 'obliterated' by US; missiles hit Israel after Iran launches retaliatory strikes» (به انگلیسی). the Guardian. شاپا 0261-3077. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ "Donald J. Trump (@realDonaldTrump)". Truth Social (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ page، Jacob Magid You will receive email alerts from this author Manage alert preferences on your profile page You will no longer receive email alerts from this author Manage alert preferences on your profile. «Trump: Iran's key nuclear enrichment facilities completely and totally obliterated». www.timesofisrael.com (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ «U.S. launches strikes on 3 Iranian nuclear facilities, Trump says - CBS News». www.cbsnews.com (به انگلیسی). ۲۰۲۵-۰۶-۲۲. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۶-۲۲.
- ↑ "Live updates: US intervenes in war between Israel and Iran by striking 3 Iranian nuclear sites". AP News (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ Yeung, Eve Brennan, Sophie Tanno, Pauline Lockwood, Adrienne Vogt, Tori B. Powell, Matt Meyer, Max Saltman, Kaanita Iyer, Isabelle D’Antonio, Jessie (2025-06-21). "June 21, 2025 – Israel-Iran conflict". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-22.
- ↑ "Trump Bombs Iran: Live Updates". Intelligencer (New York) (به انگلیسی). June 21, 2025. Retrieved June 22, 2025.
- ↑ Barnes, Julian E. (June 22, 2025). "After U.S. Strikes, Iran May Be Determined to Build a Nuclear Weapon". The New York Times. Retrieved June 22, 2025.
- ↑ Shear, Michael D. (2025-06-22). "Strike on Iran Casts Doubt on Whether U.S. Was Ever Serious About Talks". The New York Times. Retrieved 22 June 2025.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامBrennan 20250621
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامeconomist
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).