حزب دموکرات کردستان (حدک)

حزب دموکرات کردستان

Hizba Dêmokrata Kurdistanê
حزب دموکرات کردستان; Hizba Dêmokrata Kurdistanê
کوته‌نوشت	حدک
دبیرکل	خالد عزیزی
بنیان‌گذار	عبدالله حسن‌زاده
بنیان‌گذاری	دسامبر ۲۰۰۶؛ ۱۷ سال پیش
انحلال و برچینش	۲۱ اوت ۲۰۲۲
انشعاب از	حزب دموکرات کردستان ایران
ادغام در	حزب دموکرات کردستان ایران
ستاد	کوی‌سنجق، کردستان عراق
شاخه مسلح	محافظان شرق کردستان
مرام سیاسی	ملی‌گرایی کردی; سکولاریسم; سوسیال دموکراسی
وابستگی ملی	شورای دموکراسی‌خواهان ایران; همبستگی برای آزادی و برابری در ایران
تلویزیون	کرد کانال
وبگاه
	کردستان و کرد
	سیاست در ایران; حزب‌ها; انتخابات;

حزب دموکرات کردستان (مخفف: حدک، HDK) یک حزب سیاسی در کردستان ایران و اپوزیسیون نظام جمهوری اسلامی ایران بود که طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۱ علیه این حکومت فعالیت می‌کرد. اولین دبیرکل این حزب عبدالله حسن‌زاده و آخرین آن خالد عزیزی بود.^[۵] تشدید اختلافات درونی اعضای حزب دموکرات کردستان ایران بر سر انتخاب رهبر آیندهٔ آن حزب در سیزدهمین کنگرهٔ این حزب در سال ۲۰۰۶ باعث تشکیل دو حزب مجزا شد و حزب دموکرات کردستان (HDK)، از حزب دموکرات کردستان ایران، انشعاب پیدا کرد.^[۶] در ۳۰ مرداد ۱۴۰۱ (۲۱ اوت ۲۰۲۲) پس از ۱۶ سال دو حزب بار دیگر به یکدیگر پیوسته و تحت نام حزب دموکرات کردستان ایران فعالیت مشترک خود را تحت رهبری واحد تداوم بخشیدند.^[۷] ^[۸]

حزب دموکرات کردستان (حدک) یکی از سه حزب ایرانی دارای عضویت در انترناسیونال سوسیالیست بود.^[۹]

انشعاب از حزب دموکرات کردستان ایران[ویرایش]

عبدالله حسن‌زاده^[۱۰] دبیرکل قبلی حزب دموکرات کردستان ایران همراه با چندین تن از اعضای با سابقه و رهبری حزب در تاریخ ۱۶ دسامبر ۲۰۰۶ اعلام کردند که «در اعتراض به عملکرد جناح تمامیت‌خواه به رهبری مصطفی هجری، راه خود را از راه اکثریت کمیته مرکزی منتخب کنگره سیزدهم حزب جدا و از این تاریخ به بعد با نام حزب دموکرات کردستان که نام سابق حزب نیز هست فعالیت خواهند کرد». عبدالله حسن‌زاده،^[۱۰] روز پنج شنبه ۷ دسامبر ۲۰۰۶ به خبرگزاری فرانسه گفته‌است که انشعاب او و هم‌حزبی‌هایش صلح‌آمیز و بدون هرگونه درگیری انجام شده‌است. عبدالله حسن‌زاده که در کردستان عراق به سر می‌برد می‌گوید: «در دو سال گذشته بحث اصلی در درون حزب، پیرامون اصلاح ساختار رهبری جمعی حزب بود و به دلیل عدم رسیدگی به خواسته‌هایمان، به این نتیجه رسیدیم که این تصمیم را بگیریم».^{^{[نیازمند منبع]}}

فعالیت نظامی[ویرایش]

در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴ گروهی تحت عنوان محافظان شرق کردستان با انتشار بیانیه‌ای مسئولیت چند عملیات مسلحانه را در سردشت و مریوان بر عهده گرفت و از حزب دمکرات کردستان به عنوان پشتیبان خود نام برد.^[۳]

حمله‌های سپاه پاسداران به مواضع[ویرایش]

۱۷ شهریور ۱۳۹۷[ویرایش]

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در ۱۷ شهریور سال ۱۳۹۷ حمله‌ای موشکی به دفتر حزب دمکرات کردستان انجام داد. در این حمله ۱۴ عضو حزب دمکرات کردستان کشته که در میان آن‌ها ۶ نفر عضو کمیته رهبری بودند، همچنین بیش از ۴۰ نفر نیز از اعضای این حزب زخمی شدند.^{^{[نیازمند منبع]}}

۱۸ تیر ۱۳۹۸[ویرایش]

طی سه درگیری نظامی در مناطق غربی ایران بین نیروهای سپاه پاسداران و کردها، در جریان درگیری در حاشیه شهر پیرانشهر در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۹۸، در اثر شلیک اعضای «حزب کردستان» به یک خودروی سپاه در حوالی ترمینال روستایی شهرستان پیرانشهر، سه پاسدار کشته شدند. همچنین به گزارش قرارگاه «حمزه» وابسته به نیروی زمینی سپاه پاسداران در روز ۱۱ تیرماه، در جریان تعقیب و درگیری با یک «تیم تروریستی»، دو نفر از نیروهای بومی این قرارگاه و دو نفر از گروه تحت تعقیب، کشته شده‌اند.^[۱۱]

شهریور ۱۴۰۰[ویرایش]

سازمان حقوق بشری هه‌نگاو روز جمعه ۱۹ شهریور ۱۴۰۰ خبر داد که توپخانه‌های سپاه پاسداران، مستقر در شهرهای اشنویه و پیرانشهر، از ساعت ۱۱ صبح جمعه و برای دومین روز متوالی اقدام به گلوله‌باران سنگین ارتفاعات مرزی اقلیم کردستان عراق کرده‌اند.[۱] سپاه پاسداران از بامداد روز ۲۰ شهریور در ادامه حملات خود ارتفاعات «سیدکان» و «بربزین» را مورد هدف قرار داد.[۲]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

↑ Reese Erlich, Robert Scheer (2016). Iran Agenda: The Real Story of U.S. Policy and the Middle East Crisis. Routledge. p. 133. ISBN 978-1-317-25737-0.
↑ United Kingdom: Home Office, Country Information and Guidance - Iran: Kurds and Kurdish political groups, July 2016, Version 2.0, available at: http://www.refworld.org/docid/578f67c34.html [accessed 18 March 2017]
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ پایگاه اینترنتی وشه: «محافظان شرق کردستان» هویت خود را آشکار کرد، نوشته‌شده در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴؛ بازدید در ۸ فوریهٔ ۲۰۱۹.
↑ دویچه‌وله: اعلام موجودیت ائتلاف «همبستگی برای آزادی و برابری در ایران»، نوشته‌شده در ۴ اسفند ١٣۹۷؛ بازدید در ۵ شهریور ۱۳۹۹.
↑ وبسایت کردانه (١٢ نوامبر ٢٠١٩). «کنگره هفدهم حزب دمکرات کردستان، کاک خالد عزیزی را به سمت دبیرکلی حزب برگزید». www.kurdane.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
↑ Rodi Hevian (Summer 2013). "THE MAIN KURDISH POLITICAL PARTIES IN IRAN, IRAQ, SYRIA, AND TURKEY: A RESEARCH GUIDE". Middle East Review of International Affairs. Herzliya, Israel: Rubin Center for Research in International Affairs. 17 (2). Archived from the original on 28 March 2017. Retrieved 6 February 2022.
↑ صدای آمریکا: اتحاد دو بخش حزب دموکرات کردستان ایران، نوشته‌شده در ۱ شهریور ۱۴۰۱؛ بازدید در ۱۱ آبان ۱۴۰۱.
↑ رادیو فردا: دو حزب کُرد ایرانی بعد از ۱۶ سال دوباره با هم متحد شدند، نوشته‌شده در ۳۱ مرداد ۱۴۰۱؛ بازدید در ۱۱ آبان ۱۴۰۱.
↑ انترناسیونال سوسیالیست: احزاب عضو در انترناسیونال سوسیالیست؛ بازدید در ۸ فوریهٔ ۲۰۱۹.
↑ ^۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۱ ژانویه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۴ سپتامبر ۲۰۱۰.
↑ "سه نیروی سپاه پاسداران در پیرانشهر کشته شدند". رادیو فردا.

عبدالله حسن‌زاده: ۵۰ سال در راه مبارزه. ۱۳۸۴

پیوند به بیرون[ویرایش]

[IA-1] Reese Erlich, Robert Scheer (2016). Iran Agenda: The Real Story of U.S. Policy and the Middle East Crisis. Routledge. p. 133. ISBN 978-1-317-25737-0.

[2] United Kingdom: Home Office, Country Information and Guidance - Iran: Kurds and Kurdish political groups, July 2016, Version 2.0, available at: http://www.refworld.org/docid/578f67c34.html [accessed 18 March 2017]

[وشه_۱-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ پایگاه اینترنتی وشه: «محافظان شرق کردستان» هویت خود را آشکار کرد، نوشته‌شده در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴؛ بازدید در ۸ فوریهٔ ۲۰۱۹.

[دویچه‌وله_۱-4] دویچه‌وله: اعلام موجودیت ائتلاف «همبستگی برای آزادی و برابری در ایران»، نوشته‌شده در ۴ اسفند ١٣۹۷؛ بازدید در ۵ شهریور ۱۳۹۹.

[:1-5] وبسایت کردانه (١٢ نوامبر ٢٠١٩). «کنگره هفدهم حزب دمکرات کردستان، کاک خالد عزیزی را به سمت دبیرکلی حزب برگزید». www.kurdane.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.

[MERIA-6] Rodi Hevian (Summer 2013). "THE MAIN KURDISH POLITICAL PARTIES IN IRAN, IRAQ, SYRIA, AND TURKEY: A RESEARCH GUIDE". Middle East Review of International Affairs. Herzliya, Israel: Rubin Center for Research in International Affairs. 17 (2). Archived from the original on 28 March 2017. Retrieved 6 February 2022.

[صدای_آمریکا_۱-7] صدای آمریکا: اتحاد دو بخش حزب دموکرات کردستان ایران، نوشته‌شده در ۱ شهریور ۱۴۰۱؛ بازدید در ۱۱ آبان ۱۴۰۱.

[رادیو_فردا_۱-8] رادیو فردا: دو حزب کُرد ایرانی بعد از ۱۶ سال دوباره با هم متحد شدند، نوشته‌شده در ۳۱ مرداد ۱۴۰۱؛ بازدید در ۱۱ آبان ۱۴۰۱.

[انترناسیونال_سوسیالیست_۱-9] انترناسیونال سوسیالیست: احزاب عضو در انترناسیونال سوسیالیست؛ بازدید در ۸ فوریهٔ ۲۰۱۹.

[autogenerated2-10] ۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۱ ژانویه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۴ سپتامبر ۲۰۱۰.

[11] "سه نیروی سپاه پاسداران در پیرانشهر کشته شدند". رادیو فردا.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

ن ب و حزب‌های منحل‌شده ایران
قاجاریان	فرقه کارگر فرقه عدالت اتحادیه جوانان کمونیست ایران اجتماعیون عامیون جمعیت اجتماعیون اتحادیون ایران جمعیت ترقی‌خواهان ایران حزب اتفاق و ترقی حزب اجتماعیون اعتدالیون حزب اجتماعیون انقلابیون حزب اصلاح‌طلبان حزب تجدد حزب سوسیال دموکرات هنچاکیان حزب سوسیالیست ایران حزب کمونیست ایران فدراسیون انقلابی ارمنی در ایران فرقه اصلاحیون عامیون فرقه جمهوری انقلابی ایران فرقه دموکرات هیئت علمیه حزب طرفداران قانون اساسی
پهلوی	جامعه سوسیالیست‌های نهضت ملی ایران جبهه دموکراتیک خلق جبهه مؤتلف احزاب آزادی‌خواه جبهه استقلال جمعیت احیای کردستان جمعیت یاران حزب اتحاد ملی حزب اراده ملی حزب ایران نو حزب ایران نوین حزب ایرانیان حزب آریا حزب برنا حزب پیکار حزب ترقی حزب جنگل حزب دموکرات ایران حزب رستاخیز حزب زحمت‌کشان ملت ایران حزب سومکا حزب عدالت حزب کبود حزب مردم حزب ملل اسلامی حزب ملیون حزب میهن حزب میهن‌پرستان حزب نیروی سوم حزب وحدت ایران حزب همرهان سازمان انقلابیون کمونیست سازمان آزادیبخش خلق‌های ایران مجمع مسلمانان مجاهد نهضت خداپرستان سوسیالیست سازمان انقلابی حزب توده ایران گروه آرش گروه ناسیونالیست
جمهوریِ اسلامی	اتحاد مبارزان کمونیست اتحادیه کمونیست‌های ایران سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران سازمان رزمندگان آزادی طبقه کارگر حزب کارگران سوسیالیست ایران ائتلاف احزاب اسلامی ائتلاف بزرگ ائتلاف گروه‌های پنج‌گانه ائتلاف گروه‌های هفت‌گانه ائتلاف گروه‌های خط امام ائتلاف مستضعفین و محرومین جبهه دموکراتیک ملی ایران جبهه مشارکت ایران اسلامی جبهه نجات ایران جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی حزب الوفاق الاسلامی حزب جمهوری اسلامی حزب جمهوری خلق مسلمان ایران حزب مارکسیست-لنینیست شفق سرخ سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (اکثریت-جناح چپ) سازمان وحدت کمونیستی دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور سازمان انقلابی توده‌های جمهوری اسلامی سازمان آزادگان سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی گروه موحدین انقلابی گروه همنام نهضت رادیکال ایران حزب اتحاد کمونیسم کارگری کومله - حزب سوسیالدموکرات کردستان روند سوسیالیستی کومله حزب کومله زحمتکشان کردستان ایران–روند همبستگی حزب دموکرات کردستان (حدک)