جوشپره
 جوشپره آماده پخت و پز | |
| نامهای جایگزین | "دوشبارا"، "شیشبارک"، "شوشبارک"، "توشبرا"، "توشپارا" |
|---|---|
| گونه | دامپلینگ |
| منطقه | غرب آسیا، آسیای مرکزی |
| دمای سرو | سرد یا گرم |
| مواد اصلی | خمیر (آرد، تخم مرغ، آب، نمک)، گوشت چرخ کرده، پیاز، سبزیجات، نمک، فلفل سیاه |
جوشپره نوعی دامپلینگ است که محبوبیت زیادی در آسیای مرکزی، قفقاز جنوبی و خاورمیانه دارد. این غذا از خمیر گندم بدون مخمر درست میشود. به این صورت که خمیر را به صورت مربعهایی پر شده با گوشت چرخکرده و چاشنی برش داده و میپزند.[۱]
ریشهشناسی
[ویرایش]جوش به معنای «جوشیدن» است در حالی که پره اصطلاحی برای «بیت» در فارسی باستان است.[۲] این کلمه قبل از قرن دهم میلادی مورد استفاده قرار میگرفت، تا اینکه با نام فارسی مدرن گوش برّه به معنی «گوش بره» جایگزین شد. این نام در زبانهای دیگر از جمله آذربایجانی (düşbərə، dushbara)، باشقیری (сөсбәрә، süsbərə) قزاقی (тұшпара، توشپارا)، قرقیزستانی (чүчпара، چوچپارا)، تاجیکی (tushberchvara، ازبکی)، ازبکی (tushberahvara) وجود دارد .[۱] کلمه عربی شیشبرک (عربی: شیشبرک) یا شوشبرک (عربی: شُشْبَرَک) گمان میرود که در دوران پیش از اسلام از جوشپاره گرفته شده باشد.[۱][۲]
نظریه دیگر در مورد ریشهشناسی این کلمات این است که این کلمه از کلمه ترکی düşbərə گرفته شده است. کلمات tosh و dash به معنی «پر شدن» و «ریختن» هستند و berek به معنی «غذا» (غذاهایی که از خمیر درست میشوند) است. نام این غذا به این واقعیت اشاره دارد که جوشپره باید زمانی اضافه شود که آب در حال جوشیدن و سرریز شدن از قابلمه باشد.[۳]
تغییرات منطقه ای
[ویرایش]
غذاهای ترکی و ایرانی
[ویرایش]این غذا در آشپزی آذربایجانی ، ایرانی ، تاجیکی ، ازبکی ، اویغوری و دیگر کشورهای آسیای میانه یافت میشود.[۱][۴][۵]
خمیر جوشپره آسیای میانه از آرد ، تخم مرغ ، آب و نمک تهیه میشود. آن را به یک لایه نازک رول کرده و به صورت مربع برش میدهیم. مقداری از مواد گوشتی که با پیاز خرد شده، فلفل سیاه ، نمک و آویشن مزه دار شده است، در مرکز هر مربع قرار داده میشود و گوشههای دامپلینگ گرفته و تا میشوند. کوفتهها را در آب گوشت میجوشانند تا به سطح آب بیایند.
در آذربایجان، کوفتهها کوچکتر و خمیرشان ضخیمتر است. [۶] معمولاً از خمیر (آرد گندم، تخم مرغ، آب)، گوشت گوسفند (بدون استخوان)، پیاز، سرکه، نعناع خشک، فلفل و نمک تهیه میشوند. این غذا یا با آب یا با آب گوشت تهیه میشود. گوشت گوسفند را میتوان با گوشت گاو یا حتی مرغ جایگزین کرد.[۳]
آشپزی عربی
[ویرایش]
جوشپره در عراق, اردن, لبنان, فلسطین, سوریه, حجاز و مناطق شمالی عربستان تهیه می شود . [۷] پس از پر شدن با گوشت چرخکرده و ادویهها، بستههای نازک خمیر در ماست پخته شده و در سس مخصوص خود داغ سرو میشوند. [۸] جوشپره که قرنها بخشی از آشپزی عربی بوده، دستور پخت آن در کتاب آشپزی عربی کتاب الطیبخه دمشقی مربوط به قرن پانزدهم، آمده است. [۹]
غذاهای مرتبط
[ویرایش]- مردمان فینو-اوگری در سیبری غربی قرون وسطی توسط بازرگانان ایرانی با این غذا آشنا شدند و آن را پلنان، به معنی «نان گوش» نامیدند. این غذا در قرن هفدهم در روسیه پذیرفته شد، جایی که به آن پلمنی میگویند. [۱]
- منتو نوع دیگری از دامپلینگ است که در آسیای مرکزی و غربی محبوب است.
نگارخانه
[ویرایش].jpg)
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ Alan Davidson (2014). The Oxford Companion to Food. Oxford University Press. p. 434. ISBN 978-0-19-967733-7.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Alan Davidson (2014). The Oxford Companion to Food. Oxford University Press. p. 434. ISBN 978-0-19-967733-7.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Ministry of Culture and Tourism Republic of Azerbaijan (2013). Teymur Karimli; Emil Karimov; Afag Ramazanova (eds.). Azerbaijani Cuisine (A Collection of Recipes of Azerbaijani Meals, Snacks and Drinks) (PDF). Baku: INDIGO print house. p. 93. ISBN 978-9952-486-00-1.
- ↑ Mar (2019). "The Best Azerbaijan Food". Once in a Lifetime Journey.
- ↑ D. Rahimov, ed. (2017). "6. Traditional Food". Intangible Cultural Heritage in Tajikistan (PDF). Dushanbe: R-graph Publisher House. Archived from the original (PDF) on 2023-05-07. Retrieved 2020-08-30.
- ↑ Mar (2019). "The Best Azerbaijan Food". Once in a Lifetime Journey.
- ↑ Kummer, Corby (2007), 1,001 Foods to Die For, Madison Books, Andrews McMeel Publishing, LLC, p. 215, ISBN 9780740770432
- ↑ Basan, Ghillie; Basan, Jonathan (2006), The Middle Eastern Kitchen: A Book of Essential Ingredients with Over 150 Authentic Recipes, Hippocrene Books, p. 42, ISBN 9780781811903
- ↑ Uvezian, Sonia (2001), Recipes and remembrances from an Eastern Mediterranean kitchen: a culinary journey through Syria, Lebanon, and Jordan (illustrated ed.), Siamanto Press, p. 261, ISBN 9780970971685
|
|
|---|---|
| آش | آش دوغ • آش ترش • آش ماست • آش اُماج • سوتلو آش • آش یارما • سوپ اَوَلیک |
| کباب ها |
کباب باستیرما • کباب قابورقا • لوله کباب • کباب شیشلیک • کباب بغارساق |
| خورش ها و غذاهای گوشتی |
قیمه • چلو خورش • قورمه سبزی • قوورما • شوربا (بزباش) • قطاب شکمبه • لونگی |
| دلمه ها |
دلمه برگ • دلمه سیب • دلمه به • دلمه فلفل • دلمه بادمجان (قارنی یاریق) |
| غذاهای آردی | هدیک • کاچی • قویماق • دیش هدیکی |
| شیرینی | قرابیه • باقلوا • پوکه • ریس • نوقا • باسلوق|پشمک • اون حلواسی • قره حلوا • آغ حلوا • شکربورا • اگیردک • سمبوسه |
| نان ها | پِنجَییش • نازیک • لواش • کلوچه(کولچه) • کته • کوت |
| غذاها و محصولات لبنی | آغ پنیر • کوفلو پنیر • نعنالی پنیر • مُتال پنیری • آغوز(کله) • بولاما • شُر • سوزمه |
| نوشیدنی ها | شربت شووَرَن • آیران
|
