چرخند حاره‌ای
 |
|
فیزیک اتمسفر |
| هواشناسی |
|---|
| توفند (رده) |
| اقلیم‌شناسی (آب‌وهواشناسی) |
|
اقلیم (آب‌وهوا) (رده) |
| بخشی از نوشتارها درباره |
| هوا |
|---|
 |
 درگاه هوا |
چرخند حارّه‌ای[۱] (به انگلیسی: Tropical cyclone) یک سامانه جوّی و طوفانی به‌شدت متلاطم و به‌سرعت در حال چرخش است که مشخصه آن یک مرکز کم‌فشار، گردش جوی سطح پایین و بسته، بادهای قوی و آرایش مارپیچی توفان‌های تندری است که باعث ایجاد بارندگی شدید و سنگین و تندوزه می‌شود. چرخند حارّه‌ای، بسته به موقعیت و قدرت آن، به نام‌های توفَند[۲] (hurricane)، تیفون (typhoon)، توفان حارّه‌ای[۳] (tropical storm)، توفان چرخندی (cyclonic storm) و وافشار حارّه‌ای[۴] (tropical depression) یا به‌اختصار چرخند[۵] (cyclone) نیز شناخته می‌شود.
توفند نوعی چرخند حاره‌ای قوی است که در اقیانوس اطلس یا بخش شمال‌شرقی اقیانوس آرام رخ می‌دهد و تیفون نیز نوعی چرخند حاره‌ای است که در شمال‌غربی اقیانوس آرام پدید می‌آید. در اقیانوس هند و اقیانوس آرام جنوبی، طوفان‌های مشابه به عنوان «چرخندهای حارّه‌ای» شناخته می‌شوند. در دوران مدرن، به‌طور متوسط حدود ۸۰ تا ۹۰ چرخند حاره‌ای نام‌گذاری‌شده در هر سال در سراسر جهان تشکیل می‌شود که بیش از نیمی از آنها بادهایی با نیروی توفندی با سرعت ۶۵ گره (۱۲۰ کیلومتر بر ساعت؛ ۷۵ مایل بر ساعت) یا بیشتر ایجاد می‌کنند.[۶] چرخندهای حاره‌ای گرما را از مناطق حاره‌ای دور کرده و آن را به عرض‌های جغرافیایی مناطق معتدل منتقل می‌کنند. این پدیده نقش مهمی در سامانه اقلیمی زمین دارد. چرخندهای حاره‌ای می‌توانند برای مردم بسیار مضر و آسیب‌زا باشند.
ساختار[ویرایش]
از نظر قدرت وزشی می‌توان توفندها را به پنج دسته تقسیم کرد. دسته ۱ ضعیف‌ترین بادها و دسته پنج شدیدترین بادها را دارد.
شعاع یک توفند از زیر ۲۲۰ کیلومتر تا بیش از ۸۰۰ کیلومتر می‌تواند باشد.[۷] عمر یک توفند در حدود یک هفته است.
به دلیل ساختار هیدرودینامیکی توفندها، این سیستم‌های جوی (بر خلاف گردبادها) زیاد بر روی خشکی دوام نمی‌آورند و لذا فقط در مناطق استوایی و مرطوب به وفور پدید می‌آیند.
توفند کاترینا را می‌توان از مشهورترین توفندهای دوران اخیر دانست.
-
ساختار کلاسیک یک توفند -
چگونگی جریانهای حلقه‌ای داخل یک توفند. -
نقشه مسیرهای توفندهای بین سال‌های ۱۹۸۵-۲۰۰۵ -
نمونه در تاریخ[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
وبگاه[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «چرخند حارّه‌ای» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «tropical cyclone»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ چرخند حارّه‌ای)
- ↑ «توفند، هاریکن» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «hurricane» مترادفِ: «باگیو، تیفون، چرخند حارّه‌ای شدید، عدد بوفورت، ویلی ویلی» هم‌ارزِ واژهٔ بیگانه‌ای دیگر (baguio, typhoon, severe tropical cyclone, 12 Beaufort number 12, willy-willy)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ توفند)
- ↑ «توفان حارّه‌ای» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «tropical storm»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ توفان حارّه‌ای)
- ↑ «وافشار حاره‌ای» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «tropical depression»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر سیزدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (ذیل سرواژهٔ وافشار حاره‌ای)
- ↑ «چرخند» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «cyclone»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۷-۰ (ذیل سرواژهٔ چرخند)
- ↑ Global Guide to Tropical Cyclone Forecasting: 2017 (PDF) (Report). World Meteorological Organization. April 17, 2018. Archived (PDF) from the original on July 14, 2019. Retrieved September 6, 2020.
- ↑ «JTWC Frequently Asked Questions». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۷ اوت ۲۰۰۷.
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ چرخند حاره‌ای موجود است. |