پرش به محتوا

تصدیر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تصدیریا رَدُّ الصَّدر عَلَی العَجُزِدر اصطلاح بدیع، آن است که کلمه ای که در ابتدای بیت آمده است یعنی صدر در انتهای بیت تکرار شود و عَجُز یا ضرب (شعر) گردد، مانند این بیت سعدی

سخن را سر است ای خداوند و بن میاور سخن در میان سخن

که «سخن» در مصراع اول صدر است و در مصراع دوم عجز. برای این صنعت معنی وسیع تری هم قائل شده‌اند و آن اینست که دو کلمهٔ یگانه در لفظ و معنی یا یگانه در لفظ و دوگانه در معنی، یا همانند اشتقاق یا شبه اشتقاق را یکی در صدر یا عروض یا ابتدا یا حشو اول، و دیگری در عجز بیاورند، مانند این بیت از امیر خسرو دهلوی

از دل هزار ناله برآرم به وقت صبح بر شاخ گل چو گوش کنم نالهٔ هزار

که «هزار» با دو معنی متفاوت، ابتدا در جای حشو اول آمده و سپس در جای عجز. این صنعت در نثر هم کاربرد دارد.[۱]

پانویس

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  • شریفی، محمد (۱۳۸۷). محمدرضا جعفری، ویراستار. فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۴۴۳-۴۱-۸.