تازی‌ها
| صورت فلکی | |
 | |
| کوته‌نوشت | CVn |
|---|---|
| نام لاتین | Canes Venatici |
| نام‌های دیگر | سگان شکاری |
| بُعد | ۱۲h ۰۶m - ۱۴h ۰۷m |
| میل | ۲۷٫۸۴° - ۵۲٫۳۶° |
| چارَک (ربع آسمان) | NQ۳ |
| پهنه | ۴۶۵ مربع درجه (۳۸) |
| ستارگان اصلی | ۲ |
| ستارگان بایر/فلَمستِد | ۲۱ |
| ستاره‌های دارای سیاره | ۴ |
| ستاره‌های درخشان‌تر از ۳.۰۰m | ۱ |
| ستاره‌های نزدیک‌تر از ۱۰.۰۰ پارسک (۳۲.۶۲ سال نوری) | ۲ |
| درخشان‌ترین ستاره | آلفا تازی‌ها (۲٫۹۰m) |
| اجرام مسیه | ۵ |
| بارش‌های شهابی | بارش شهابی مهرماه تازی‌ها(۲ مهر) |
| صور فلکی هم‌جوار | خرس بزرگ گاوران گیسو |
| رویت‌پذیر از عرض‌های جغرافیایی +۹۰° و −۴۰°. بهترین مشاهده در ۲۱:۰۰ (۹ شب) در ماه اردیبهشت. | |
تازی‌ها (معادل لاتین: Canes Venatici) یکی از صورت‌های فلکی است.
این صورت فلکی کوچک شمالی توسط یوهانس هولیوس در قرن هفدهم میلادی معرفی شد. نام آن در لاتین نیز به معنی سگ‌های تازی است و این صورت فلکی غالباً در تصاویر به عنوان سگ‌های گاوران (چوپان) که صورت فلکی مجاور آن است، نشان داده می‌شود.
کور کارولی با قدر ظاهری ۲٫۹، درخشان‌ترین ستاره این صورت فلکی است. لا سوپربا در این صورت فلکی یکی از سرخ‌ترین ستاره‌های چشم غیرمسلح و یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های کربنی است. کهکشان گرداب نیز در تازی‌ها قرار دارد که یک کهکشان مارپیچی است که به صورت روبرو به ناظران روی زمین قرار دارد و اولین کهکشانی بود که ماهیت مارپیچی آن کشف شد. علاوه بر این، کوازار تی‌اوان ۶۱۸ با جرم ۶۶ میلیارد جرم خورشیدی، یکی از پرجرم‌ترین سیاه‌چاله‌ها است.
تاریخچه[ویرایش]
ستاره‌های تازی‌ها خیلی درخشان نیستند. در دوران باستان، بطلمیوس آنها را به عنوان ستاره‌های بدون شکل در زیر صورت فلکی دب اکبر در کاتالوگ ستاره‌ای خود فهرست کرد.
در سده‌های میانه، شناساندن این ستاره‌ها به عنوان سگ‌های گاوران به دلیل یک اشتباه در ترجمه پیش آمد: برخی از ستاره‌های گاوران به‌طور سنتی به عنوان گُرز (یونانی: κολλοροβος، kollorobos) گاوران نشان داده می‌شدند. هنگامی که المجسطی بطلمیوس از یونانی به زبان عربی ترجمه شد، مترجم آن، حنین بن اسحاق، واژه یونانی را نمی‌شناخت و آن را با یک کلمه مرکب عربی با تلفظ مشابه برای نوعی سلاح ترجمه کرد و نوشت «العصا ذات الکُلاب»، که به معنی «چوب‌دستی قلابدار» است.
هنگامی که متن عربی بعداً به لاتین ترجمه شد، مترجم، ژرار کرمونایی، به اشتباه «کُلاب» (به معنی قلاب) را با «کِلاب» ('سگ‌ها') اشتباه گرفت. هر دوی این کلمات در متن عربی بدون حرکات عربی به یک شکل به‌نظر می‌رسند و این باعث شد که ژرار آن را به صورت Hastile habens canes ('نیزه‌دار دارندهٔ سگ‌ها') بنویسد.[۱]
در سال ۱۵۳۳، ستاره‌شناس آلمانی پتروس آپیانوس، پیکر آسمانی گاوران را با دو سگ به تصویر کشید. این سگ‌های مشکوک در ادبیات نجومی معلق بودند تا اینکه هولیوس تصمیم گرفت در سال ۱۶۸۷ آنها را به عنوان یک صورت فلکی جداگانه در نظر بگیرد.[۲]
هولیوس نام آستریون را برای سگ شمالی و خارا را برای سگ جنوبی انتخاب کرد و آن را Canes Venatici نامید که به معنی «سگ‌های شکاری» یا همان تازی‌ها است.
نام هولیوس برای سگ شمالی، یعنی آستریون، از واژه یونانی αστέριον به معنی 'ستاره کوچک'،[۳] مصغر از αστηρ 'ستاره' یا 'ستاره‌دار' است.
- نام هولیوس برای سگ جنوبی، یعنی خارا (در انگلیسی Chara با تلفظ کِیرا)، از کلمه یونانی χαρά به معنی 'شادی' آمده‌است.
آنتونین بچوار، ستاره‌شناس چک، در فهرست ستاره‌ای خود، نام‌های «آستریون» را به β CVn و «خارا» را به α CVn اختصاص داد.[۴] اگرچه اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی در سال ۱۹۳۰ چندین صورت فلکی از قرون وسطی و رنسانس را حذف کرد، تازی‌ها باقی ماندند و به یکی از ۸۸ صورت فلکی تبدیل شدند.[۵]
همسایگان و مرزها[ویرایش]
تازی‌ها با خرس بزرگ در شمال و غرب، گیسو در جنوب و گاوران در شرق هم‌مرز است. مخفف سه حرفی این صورت فلکی که توسط اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی در سال ۱۹۲۲ به تصویب رسید، "CVn" است.[۶]
مرزهای رسمی صورت فلکی که توسط ستاره‌شناس بلژیکی، اوژن ژوزف دلپورت در سال ۱۹۳۰ تعیین شده‌است، توسط یک چندضلعی ۱۴ ضلعی تعریف می‌شود. در دستگاه مختصات استوایی، مختصات بعد این مرزها بین 12h 06.2m و 14h 07.3m و مختصات میل بین +۲۷٫۸۴° و +۵۲٫۳۶° قرار دارد.[۷]
این صورت فلکی با مساحت ۴۶۵ درجه مربع، از نظر اندازه رتبه ۳۸ را در بین ۸۸ صورت فلکی دارد.
ستارگان مهم و اجرام عمق فضا[ویرایش]
ستاره‌ها[ویرایش]
تازی‌ها حاوی ستاره‌های بسیار درخشانی نیست. در نامگذاری بایر، ستارگان کور کارولی و بتا تازی‌ها تنها از قدر سوم و چهارم هستند. جان فلمستید در نامگذاری فلمستید، ۲۵ ستاره در این صورت فلکی برچسب زد و آنها را ۱ تا ۲۵ Canum Venaticorum (CVn) نامید. با این حال، مشخص شد که 1 CVn در خرس بزرگ، 13 CVn در گیسو و 22 CVn اصلاً وجود ندارد![۸]
- کور کارولی همچنین به عنوان Cor Caroli ('قلب چارلز') شناخته می‌شود، درخشان‌ترین ستاره صورت فلکی است که توسط سر چارلز اسکاربورو به یاد چارلز یکم، پادشاه اعدام شده بریتانیا، نامگذاری شد.[۹]
- بتا تازی‌ها یا خارا، یک ستاره رشته اصلی و زردرنگ با قدر ۴٫۲۵ است که ۲۷ سال نوری از زمین فاصله دارد.[۱۰] نام رایج آن از کلمه شادی گرفته شده‌است.[۹] این ستاره به دلیل نزدیکی و شباهت آن به خورشید، ستاره جالبی از نظر اخترزیست‌شناسی به حساب می‌آید.[۱۱][۱۲] با این حال، تاکنون هیچ سیاره فراخورشیدی در اطراف آن کشف نشده‌است.[۱۰]
- لا سوپربا (Y Canum Venaticorum) یک ستاره متغیر نیمه‌منظم با قدر متغیر در بازه ۵ تا ۶٫۵ و با دوره تناوب ۱۶۰ روزه است. لا سوپربا یک ستاره کربنی به رنگ قرمز پررنگ است[۹] و طیف آن C54J(N3) است.[۱۳]
- اِی‌ام تازی‌ها (AM Canum Venaticorum)، یک ستاره بسیار آبی با قدر ۱۴، نمونه اولیه گروه خاصی از دوتایی‌های انفجاری است که در آن ستاره همراه یک کوتوله سفید است، نه یک ستاره رشته اصلی. ۱۴۳ پارسک با خورشید فاصله دارد.[۱۴]
- ستاره‌های متغیر آراس تازی‌ها این نوع ستاره‌ها که نام خود را از ستاره RS Canum Venaticorum در این صورت فلکی گرفته‌اند، نوع خاصی از ستاره‌های دوتایی هستند که هر دو ستاره از نوع فعال و از نظر نوری متغیر هستند.
- آر تازی‌ها: این ستاره یک متغیر میرا است که قدر آن در بازه ۳۲۹ روز بین ۶٫۵ و ۱۲٫۹ متغیر است.
ابرخلاء[ویرایش]
اَبَرخلاء یک ابرحفره کیهانی (بخشی از جهان که شامل تعداد بسیار کمی کهکشان است) در نزدیکی این صورت فلکی قرار دارد. این ابرخلاء به عنوان دومین ابرخلاء بزرگ شناخته می‌شود که تاکنون کشف شده‌است. ابرخلاء تازی‌ها کمی بزرگتر از نقطه سرد تابش زمینه کیهانی و کوچکتر از ابرخلاء KBC و ۱۲۰۰ برابر حجم ابرخلاءهای معمولی است. این ابرخلاء در سال ۱۹۸۸ در یک بررسی آسمان عمیق کشف شد. مرکز آن تقریباً ۱٫۵ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد.
اجرام اعماق فضا[ویرایش]
صورت فلکی تازی‌ها شامل پنج جرم مسیه از جمله چهار کهکشان است. یکی از کهکشان‌های مهم‌تر در تازی‌ها کهکشان گرداب (M51, NGC 5194) و NGC 5195 است که یک کهکشان مارپیچی کوچک میله‌ای است و از روبرو دیده می‌شود. این اولین کهکشانی بود که ساختار مارپیچی آن شناخته شد، که این ساختار برای اولین بار در سال ۱۸۴۵ توسط ویلیام بارسونز کشف شد. کهکشان گرداب ۳۷ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و روبرو است. به عنوان یکی از زیباترین کهکشان‌های مرئی شناخته می‌شود و دارای تعداد زیادی منطقه ستاره‌زایی و سحابی در بازوهای خود است که باعث رنگ صورتی و آبی بازوها در مقایسه با هسته زرد قدیمی می‌شود. M51 یک همراه کوچکتر به نام NGC 5195 دارد که مناطق ستاره‌زایی بسیار کمی دارد و بنابراین زردرنگ به نظر می‌رسد. کهکشان کوچکتر درحال عبور از پشت کهکشان بزرگتر است و ممکن است دلیل اصلی شکل‌گیری ستاره عظیم در کهکشان M51 باشد.
-
کهکشان گرداب، تصویربرداری شده توسط تلسکوپ فضایی هابل -
NGC 4248 در فاصله تقریبی ۲۴ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد. -
NGC 4242کهکشانی کم‌نور در صورت فلکی تازی‌هاست. -
NGC 4631 ، تصویربرداری شده توسط تلسکوپ فضایی هابل -
NGC 4707 یک کهکشان مارپیچی تقریباً در فاصله ۲۲ میلیون سال نوری از زمین است.
دیگر کهکشان‌های مارپیچی قابل توجه در تازی‌ها کهکشان آفتابگردان (M63, NGC 5055)، مسیه 94 (NGC 4736) و مسیه 106 (NGC 4258)هستند.
- کهکشان آفتابگردان ظاهرش باعث نامگذاری آن توسط اخترشناسان آماتور شده‌است. این کهکشان مارپیچی با قدر ترکیبی ۹ است.
- NGC4631 یک کهکشان مارپیچی میله‌ای است که یکی از بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین کهکشان‌های لبه‌دار در آسمان است.
- مسیه ۳ یک خوشه ستاره‌ای کروی در ۳۲۰۰۰ سال نوری از زمین است. قطر آن ۱۸ دقیقه قوسی است و با قدر ۶٫۳ به قدر کافی درخشان است که با دوربین دوچشمی دیده شود. حتی در آسمان تار با چشم غیرمسلح نیز قابل مشاهده است.
- مسیه ۹۴ که همچنین با نام NGC 4736 فهرست‌بندی شده‌است، یک کهکشان مارپیچی رو به رو در فاصله ۱۵ میلیون سال نوری از زمین است. این کهکشان دارای بازوهای مارپیچی بسیار تنگ و هسته درخشان است. حومه این کهکشان به دلیل حلقه‌ای از ستارگان جدید به قطر ۷۰۰۰ سال نوری که هسته را احاطه کرده‌اند در طیف فرابنفش فوق‌العاده درخشان است. اگرچه ستاره‌شناسان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث این حلقه از ستارگان جدید شده‌است، برخی این فرضیه را مطرح می‌کنند که ناشی از امواج ضربه‌ای است که توسط یک کهکشان مارپیچی میله‌ای ایجاد شده، که البته تاکنون نامرئی است.[۱۵]
- تی‌اوان ۶۱۸ یک اختروش و فروزنده در این صورت فلکی و نزدیک به مرز آن با صورت فلکی همسایه، گیسو است. این اختروش دارای یک سیاه‌چاله با جرم ۶۶ میلیارد برابر خورشید است که آن را به یکی از پرجرم‌ترین سیاه‌چاله‌های فهرست پرجرم‌ترین سیاه‌چاله‌ها بدل کرده‌است. همچنین یک گوی لیمن آلفا نیز در این صورت فلکی وجود دارد.
منابع[ویرایش]
- ↑ (Allen 1963، ص. 105); (Kunitzsch 1959، صص. 123–124); (Kunitzsch 1974، صص. 227–228); (Kunitzsch 1990، صص. 48–49)
- ↑ Ridpath, Ian. [[۱](http://www.ianridpath.com/startales/canesvenatici.html) "Canes Venatici"]. Star Tales.
{{cite web}}: Check|url=value (help); (Ridpath و Tirion 2017، صص. 98–99) - ↑ Kunitzsch, P.; Smart, T. (2006). A Dictionary of Modern Star Names: A short guide to 254 star names and their derivations (2nd revised ed.). Sky Publishing. p. 22. ISBN 1-931559-44-9.
- ↑ (Bečvář 1951)
- ↑ Delporte, Eugène (1930). [[۲](https://books.google.com/books?id=v3XvAAAAMAAJ) Délimitation scientifique des constellations]. International Astronomical Union.
{{cite book}}: Check|url=value (help) - ↑ Ridpath, Ian. [[۳](http://www.ianridpath.com/iaulist1.html) "The IAU list of the 88 constellations and their abbreviations"].
{{cite web}}: Check|url=value (help) - ↑ [[۴](http://www.iau.org/public/constellations/#cvn) Canes Venatici, constellation boundary] (Report). The Constellations. اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی. [[۵](https://web.archive.org/web/20140216012503/https://www.iau.org/public/themes/constellations/) Archived] from the original on 2014-02-16. Retrieved 15 February 2014.
{{cite report}}: Check|archive-url=value (help); Check|url=value (help) - ↑ Wagman, Morton (October 2003). Lost Stars: Lost, missing and troublesome stars from the catalogues of Johannes Bayer, Nicholas Louis de Lacaille, John Flamsteed, and sundry others. Blacksburg, VA: McDonald and Woodward. p. 366. ISBN 978-0-939923-78-6.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامRidpath2017وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ van Belle, Gerard T.; von Braun, Kaspar (April 2009). "Directly Determined Linear Radii and Effective Temperatures of Exoplanet Host Stars". The Astrophysical Journal. 694 (2): 1085–1098. arXiv:0901.1206. Bibcode:2009ApJ...694.1085V. doi:10.1088/0004-637X/694/2/1085. S2CID 18370219.
- ↑ de Mello, G. P.; del Peloso, E. F.; Ghezzi, L. (2006). "Astrobiologically Interesting Stars Within 10 Parsecs of the Sun". Astrobiology. 6 (2): 308–331. arXiv:astro-ph/0511180. Bibcode:2006AsBio...6..308P. doi:10.1089/ast.2006.6.308. PMID 16689649. S2CID 119459291.
- ↑ [[۶](http://www.physorg.com/news10993.html) "Stars searched for extraterrestrials"]. فیز دات ارگ. 2006-02-19. Retrieved 2008-05-04.
{{cite news}}: Check|url=value (help) - ↑ Ak, T.; Bilir, S.; Ak, S.; Eker, Z. (2008). "Spatial distribution and galactic model parameters of cataclysmic variables". New Astronomy. 13 (3): 133–143. arXiv:0708.1053. Bibcode:2008NewA...13..133A. doi:10.1016/j.newast.2007.08.003. S2CID 17804687.
- ↑ Wilkins, Jamie; Dunn, Robert (August 2006). 300 Astronomical Objects: A visual reference to the universe. Firefly Books. ISBN 978-1-55407-175-3.
- کتاب صورت‌های فلکی نوشته گری مکلر
- Allen, Richard Hinckley (1963) [1899]. Star Names: Their lore and meaning. New York, NY: انتشارات داور. ISBN 0-486-21079-0.
- Apianus, Petrus (1533). Horoscopion generale (به لاتین).
- Bečvář, Antonín (1951). Atlas Coeli (II – Catalogue 1950.0 ed.). Czechoslovak Astronomical Society.
- Hevelius, Johannes (1690). Firmamentum Sobiescianum (به لاتین).
- Kunitzsch, P. (1959). Arabische Sternnamen in Europa (به آلمانی). Otto Harassowitz.
- Ptolemäus, Claudius (1974). Der Almagest: Die Syntaxis Mathematica des Claudius Ptolemäus in arabisch-lateinischer Ūberlieferung. Translated by Kunitzsch, P. Otto Harassowitz.
- Ridpath, Ian; Tirion, Wil (2017), Guide to Stars and Planets (5th ed.), Princeton University Press, ISBN 9780691177885
- Kunitzsch, P. (1990). Der Sternkatalog des Almagest die arabisch-mittelalterliche Tradition (به آلمانی). Vol. II Die lateinische Ūbersetzung Gerhards von Cremona. Otto Harassowitz.
