بی‌دندان‌پرنده

بی‌دندان‌پرنده(pteranodon)
	بی‌دندان‌پرنده درازسر
وضعیت بقا
	89.8 میلیون سال پیش - 70.6 میلیون سال پیش (Coniacian - Campanian)
آرایه‌شناسی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
راسته:	خزندگان بال‌دار †Pterosauria
تیره:	بی‌دندان‌پرندگان †Pteranodontidae
سرده:	بی‌دندان‌پرنده †Pteranodon

بی‌دندان‌پرنده یا بی‌دندان‌بال یا تِرانادان (نام علمی: Pteranodon) جنسی از خزندگان بال‌دار ماقبل تاریخ بود که در حدود ۸۵ میلیون سال پیش یعنی در دوره کرتاسه (گچ) در اروپا و آمریکای شمالی امروزی زندگی می‌کرد. بی‌دندان‌پرنده دایناسور نیست اما با دوره زیست دایناسورهای بزرگ هم‌زمان بوده‌است. بی‌دندان‌پرنده عضو مهمی از جامعه حیوانی دریاراه داخلی غربی بود. بی‌دندان‌پرنده جانوری گوشت‌خوار، اما فاقد دندان بود که توسط منقار بلند و بی‌دندانی که داشت به تغذیه از ماهی، خرچنگ، نرم‌تنان، حشرات و برخی مواقع لاشه‌خواری می‌پرداخت. او همانند پلیکان‌های امروزی شکار می‌نمود، با بینایی خوبی که داشت، ماهی‌ها را از سطح اقیانوس می‌گرفت و به‌طور کامل می‌بلعید. اندازهٔ تِرانادان با بال‌های باز به ۷ متر می‌رسید، ماده‌های بالغ اندازه‌ای کوچکتر برابر با ۴ متر داشتند. او قادر به پرواز در مسافت‌های طولانی بود که احتمالاً به دمای هوا بستگی داشت. تِرانادان در میان بزرگترین خزندگان بال‌دار قرار دارد و تا اواخر قرن بیستم و کشف پتروسور اژدرهایان، بزرگترین جاندار پرنده بر روی کره زمین به شمار می‌رفت.^[۱]

بی‌دندان‌پرنده سردهای از تیره بی‌دندان‌پرندگان ^{Pteranodontidae} و راسته خزندگان بال‌دار ^Pterosauria به‌شمار می‌آید.

تعداد فسیل‌هایی که از بی‌دندان‌پرنده‌ها یافت شده بیش از هر خزنده بال‌دار (پتروسور) دیگری است. تاکنون در حدود ۱۲۰۰ فسیل از بی‌دندان‌پرنده‌ها پیدا شده که در برخی از آن‌ها حتی جمجمه کامل و مفاصل استخوان‌بندی دیده می‌شود. بی‌دندان‌پرنده در سال ۱۸۷۰ به عنوان نخستین خزنده بال‌دار بیرون از اروپا کشف شد. در آن سال پروفسور مارش مشغول یک مأموریت اکتشافی پرماجرا در غرب وحشی بود که فسیل این جاندار را پیدا کرد. همکاران او به مرور جمجمه‌هایی از این حیوان را پیدا کردند و نشان دادند که این جاندار دندان نداشته‌است و بنابراین پروفسور مارش آن را «ترانادان» به معنای «بال-بی-دندان» یا بی‌دندان‌پرنده نامید.