بنیاد کتیبه‌های ایرانی

بنیاد کتیبه‌های ایرانی (به لاتین: CORPUS INSCRIPTIONUM IRANICARUM) (با نام مخفف C.I.I.) موسسه‌ای علاقه‌مند به جمع‌آوری و انتشارات اسناد و کتیبه‌های ایرانی است. C.I.I. در ۱۹۹۵ در پاسخ به تصمیم بیست و دومین کنگره جهانی شرقشناسی در کمبریج با ریاست اولیه والتر هنینگ و ریاست افتخاری سیدحسن تقی‌زاده صورت گرفت. اولین منشی آن، مری بویس بود. فعالیت‌های C.I.I. توسط شورا و کمیته جهانی متشکل از ۴۰ هیئت علمی نظارت می‌شد. این مؤسسه به عنوان یک شرکت محدود خیریه و غیرانتفاعی علمی با ضمانت چاپ گشت. بودجه مالی این مؤسسه برای چاپ آثارش از کمک‌هزینه‌های تحصیلی (grants) مانند گروه‌های ملی و بین‌المللی همانند آکادمی بریتانیا و اتحادیه آکادمی جهانی، بخشی از میان سرمایه‌داران و همچنین دولت ایران و سایر مبتکران حمایتگر مالی بود.

بسیاری از کتیبه‌های ایرانی باستان و میانه را انجمن مجموعه کتیبه‌های ایرانی (به لاتین: CORPUS INSCRIPTIONUM IRANICARUM) چاپ کرده است. تاسیس این انجمن نتیجه جلسه‌ای بود که در سال 1954 میلادی، در بیست و دومین همایش بین‌المللی خاورشناس‌ها در کمبریج برگزار شد. هدف از این طرح انتشار مجموعه‌ای جامع و ثبت مستمر کتیبه‌های ایرانی تا اوایل دوره صفویه است.

هدف C.I.I، چاپ رکورد جامع و ماندنی کتیبه‌های ایرانی است. طرح این کار، شامل کتیبه‌های و اسناد (به جز متون ادبی) از زبان‌های ایرانی، که در ایران یا خارج از مرزهای آن یافت شود و همچنین زبان‌های غیرایرانی که در ایران یافت شود یا نسخه‌های از متون آن در زبان ایرانیان موجود باشد، است. برای تعیین محدودیت‌های کنترل‌پذیر برای این پروژه، تمام کتیبه‌های ایرانی صفویه به بعد، دیگر مشمول این پروژه نمی‌شوند، ولی سری‌های تکمیلی موارد مربوطه را همچون فهرست لغات و گرامر که خارج از چارچوب سری‌های اصلی افتاده است را پوشش می‌دهند. اولین چاپ این بنیاد، کپی‌کاری متن کتیبه‌های رهاشده بود. چاپ‌های بعدی شامل کتیبه‌ها، به همراه ترجمه یا تفسیر یا هردو، به عنوان ساختار بنیاد قرار گرفت. طی سالهای ۱۹۵۵ تا ۱۹۹۲، در کل ۳۳ مجلد بدین شرح چاپ گردید:

1. چهار مجلد دربارهٔ کتیبه‌های باستانی ایران
2. پانزده جلد از کتیبه‌های دوره‌های سلوکی و اشکانی و ایران شرقی و آسیای مرکزی
3. هشت جلد از کتیبه‌های پهلوی (فارسی میانه)
4. چهار جلد تا رسیدن به اوایل دوران صفویه
5. دو جلد: سری‌های تکمیلی

فصل‌های منتشر شده

لیست تمام کتاب‌ها به ترتیب تاریخ انتشار (همگی به جز یکی در لندن منتشر شدند) به شرح زیر است:
سال انتشار	ویراستار	عنوان
1955	W. B. Henning	The inscription of Sar-Mašhad
1957	W. B. Henning	The Inscription of Naqš-i Rustam
1957	J. de Menasce	Ostraca and Papyri
1960	H. W. Bailey	Saka Documents I
1961	H. W. Bailey	Saka Documents II
1963	W. B. Henning	Minor Inscriptions of Kartīr, Together with the End of Naqš-i Rustam
1963	نامعلوم : Moscow	Documenty s gory Mug (Documents from Mt. Mugh),
1963	H. W. Bailey	Saka Documents III
1967	H. W. Bailey	Saka Documents IV
1968	H. W. Bailey	Saka Documents. Text Volume
1968	R. N. Frye	The Parthian and Middle Persian Inscriptions of Dura-Europos
1968	A. D. H. Bivar	Kushan and Kushano-Sasanian Seals and Kushano-Sasanian Coins. Sasanian Seals in the British Museum
1971	R. E. Emmerick	Saka Documents V
1971	R. N. Frye	Sasanian Seals in the Collection of Mohsen Foroughi
1972	P. Gignoux	Glossaire des inscriptions pehlevies et parthes
1973	R. E. Emmerick	Saka Documents VI
1976	I. M. Diakonoff and V. A. Livshits	Parthian Economic Documents from Nisa. Plates I
1977	I. M. Diakonoff and V. A. Livshits	Parthian Economic Documents from Nisa. Plates II and Texts I
1977	W. L. Hanaway, Jr	Khorasan I
1978	A. D. H. Bivar and E. Yarshater	Eastern Mazandaran I,
1978	E. von Voigtlander	The Bisitun Inscription of Darius the Great. Babylonian Version
1979	I. M. Diakonoff and V. A. Livshits	Parthian Economic Documents from Nisa, Plates III
1982	J. C. Greenfield and B. Porten	The Bisitun Inscription of Darius the Great. Aramaic Version
1985	A. Sh. Shahbazi	Old Persian Inscriptions of the Persepolis Platform
1986	M. Shokoohy	Rajasthan
1988	M. Shokoohy	Haryana I. The Column of Fīrūz Shāh and Other Islamic Inscriptions from the District of Hisar
1989	N. Sims-Williams	Sogdian and Other Iranian Inscriptions of the Upper Indus I
1990	N. Sims-Williams and J. Hamilton	Documents turco-sogdiens du IXe-Xe siècle de Touenhouang,
1990	W. Sundermann	The Manichaean Hymn-Cycles Huyadagmān and Angad Rōšnān in Parthian and Sogdian
1991	R. Schmitt	The Bisitun Inscriptions of Darius the Great. Old Persian Text
1992	N. Sims-Williams	Sogdian and Other Iranian Inscriptions of the Upper Indus II,
1992	D. Weber	Ostraca, Papyri and Pergamente. Textband

منابع

• هویسه، فیلیپ (۱۳۹۳). «ادبیات کتیبه‌ای در زبان‌های ایرانی باستان و میانه». تاریخ ادبیات فارسی، ادبیات ایران پیش از اسلام. ج. هفدهم (پیوست ۱). ترجمهٔ سیروس نصرالله‌زاده. تهران: انتشارات سخن. ص. ۱۱۱-۱۵۵. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۴۶۰-۳.

• Sims-Williams, Nicholas (1993). "CORPUS INSCRIPTIONUM IRANICARUM". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. VI. p. 286. Retrieved 7 December 2024.