بنیاد پانزده خرداد
 | به نظر میرسد بخش عمدهٔ مشارکتهای این مقاله بهدست فردی انجام شده است که رابطهٔ نزدیکی با موضوع مقاله داشته است. |
 | |
| نوع | سازمان شبه‌دولتی |
|---|---|
| بنا نهاده | ۱۳۶۰ |
| دفتر مرکزی | تهران، ایران |
| افراد کلیدی | حمیدرضا علیان‌زادگان |
| مالک | ستاد اجرایی فرمان امام |
| وبگاه | |
بنیاد پانزده خرداد یکی از نهادهای خدماتی است که در سال ۱۳۶۰ در پیِ فرمان روح‌الله خمینی برای رفع محرومیت و برطرف کردن مشکلات اقتصادی خانواده‌های شهدا، جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی تشکیل شد.[۱] بخشی از صنایع و کارخانه‌های مصادره شدهٔ کارآفرینان در انقلاب ۱۳۵۷ به این بنیاد واگذار شده‌است.[۲] در سال ۱۳۶۴ بنیاد پانزده خرداد همچنین مجوز استفاده یا فروش بخشی از اراضی شهری مصادره شده را به دست آورد.[۳] این بنیاد یکی از نهادهای انقلابی جمهوری اسلامی ایران و از سازمانهای زیر نظر رهبر کشور می‌باشد.[۴][۵][۶][۷]
تاریخچه[ویرایش]
بنیاد پانزده خرداد یکی از سازمانهای زیرنظر رهبری در ایران و نهادهای انقلابی جمهوری اسلامی ایران است. این بنیاد برای خدمت رسانی به خانواده کشتگان تظاهرات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ است که روز دستگیر شدن روح‌الله خمینی توسط حکومت پهلوی است.[۸] این بنیاد بودجه دولتی نداشته و سرمایه اولیه آن از وجوهات شرعی مانند اموال مصادره‌ای که خمینی به آن اختصاص داده بود، تأمین می‌شد. این بنیاد با در اختیار داشتن شماری از واحدهای تولیدی و تعاونی‌های مصادره شده در اوایل انقلاب، بودجهٔ مورد نیاز خود را تأمین کرده و می‌کند.[۲][۳] در واقع این بنیاد، مکمل بنیاد شهید انقلاب اسلامی بود و وظایفی چون تولید و توزیع کالا بین قشرها ایثارگر جامعه را برعهده داشت و در کنار آن به فعالیت‌هایی چون: ایجاد انجمن فرهنگی ـ ادبی پانزده خرداد، جمع‌آوری اسناد و مدارک قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، برگزاری بزرگداشت پانزده خرداد را مدیریت می‌کرد.[۹]
مدیران[ویرایش]
این بنیاد، پس از تأسیس، تحت سرپرستی هیئتی منصوب از طرف روح‌الله خمینی اداره می‌شد که یکی از اعضای آن هیئت حبیب‌الله عسگراولادی بود.[۱۰] در تیر ۱۳۶۲ خمینی جهت ادارهٔ بهتر این بنیاد، حسن صانعی را به سمت سرپرستی بنیاد منصوب کرد.[۱۱]
همچنین این بنیاد در سال ۱۳۹۹ به دستور بیت رهبری به ستاد اجرایی فرمان امام واگذار گردید، حسن صانعی از سمت خود کناره گیری نمود و سید عبدالله ارجائی مدیرعامل جدید بنیاد شد.[۱۲] در شهریور ۱۴۰۰ و پس از انتخاب ارجائی به عنوان شهردار مشهد حمیدرضا علیان‌زادگان به عنوان رئیس این بنیاد منصوب شد.[۱۳]
نهادهای تحت پوشش[ویرایش]
این بنیاد مالکیت مجموعه‌ای از اموال و کارخانه‌های مصادره شده در اوایل انقلاب را در دست دارد.[۳][۲][۱۴] نهادها و شرکتهای بسیاری از جمله گروه صنعتی سپنتا (و ۷ شرکت زیرمجموعه‌اش) تولیدکننده لوله و پروفیل فولادی، شرکت صنایع فلزی ایران در صنایع فولادی، شرکت پاکینه‌شوی (تولیدکننده مواد شوینده و بهداشتی) و شرکت تولی‌پرس، شرکت تولید دارو و شرکت غذایی کیوان[۱۵] بسیاری از شرکتهای بزرگ و متوسط دیگر، زیر نظر این بنیاد به فعالیت خود ادامه می‌دهند. از جملهٔ آنها عبارتند از: معدنی سجاد، نوآور، توسعه باغات سبز و صنایع جانبی، صنعتی و سرمایه‌گذاری سپنتا (صنعتی سپنتا)، صنعتی و تولیدی آلومرول، گروه صنعتی نقش ایران، دفتر خدمات مسافرتی ایرانتور (ایران تور)، شیمی دارویی ریحانه اصفهان، تولیدات پتروشیمی قائد بصیر، مؤسسه صندوق قرض الحسنه ایسار بنیاد، بازرگانی تعاهد وحدت، سرمایه‌گذاری البرز، کارخانجات پارس ماشین، کشت و صنعت پیاذر، لاله‌های خرداد (کشت و صنعت لاله‌های ۱۵ خرداد)، تجارتی پایور ایران، افشره، کی.بی. سی، کامپیوتر البرز، تکنو صنایع، پخش البرز، البرز دارو، ایران دارو، مهنام، ویتانا، تولید فرآورده‌های شیمیائی ایران، تولیدی سولفاتیک، تولیدی سولفات شاهد اراک، داروسازی سبحان، فرآورده‌های شیمی درمانی سبحان، صنایع بسته‌بندی البرز.[۱۶]
بنیاد ۱۵ خرداد در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی تهران (۱۳۷۳) در قالب شرکت تجارتی پایور ایران در نمایشگاه حضور یافت. این بنیاد ۱۵ شرکت تجاری را تحت پوشش خود دارد. عمده‌ترین اقلام صادراتی شرکت تجارتی پایور ایران، پودرهای پاک کننده و دارو ذکر شده‌است. این شرکت در شهریور ماه ۱۳۷۳ یک میلیون و۳۵۰ هزار دلار پودر به کشورهای حوزه خلیج فارس و جمهوریهای تازه استقلال یافته از شوروی سابق صادر کرده‌است.[۱۵]
نهاد خدماتی[ویرایش]
بنیاد ۱۵ خرداد (۱۳۶۰)، سومین نهاد خدماتی پس از تشکیل «کمیته امداد امام خمینی» (تأسیس در تاریخ: ۱۴ اسفند ۱۳۵۷) و همچنین «بنیاد شهید انقلاب اسلامی» (تأسیس در تاریخ: ۲۲ اسفند ۱۳۵۸) محسوب می‌گردد و از سویی، جزو مکمل‌های فعالیت‌های این دو نهاد برشمرده می‌شود.[۱۷]
اقدامات[ویرایش]
سامانه جامع خدمات[ویرایش]
در تاریخ ۸ تیرماه ۱۴۰۰ از سامانه جامع خدمات بنیاد ۱۵ خرداد رونمایی شد.[۱۸][۱۹]
فرزندآوری و جمعیت[ویرایش]
فعالیت در حوزه فرزندآوری و افزایش جمعیت،[۲۰] همانند: کمک به درمان ناباروری ۱۰ هزار زوج جوان، کمک به درمان کودکان دارای مشکل شنوایی و حمایت از تولد فرزند چهارم (باشگاه +۳) از فعالیت‌های دوره جدید می‌باشد. به گفتهٔ مصطفی سید هاشمی، رئیس هیئت مدیره بنیاد ۱۵ خرداد، تا تاریخ ۸ تیر ۱۴۰۰ از ۶ هزار و ۵۰۰ زوج نابارور حمایت و ۸۰۰ نوزاد به دنیا آمده‌اند.[۲۱][۲۲] از دیگر اقدامات بنیاد ۱۵ خرداد، حمایت از خانواده‌های صاحب فرزندان سه قلو و چهارقلو و بالاتر می‌باشد.[۲۳]
خدمات معیشتی و اقتصادی[ویرایش]
از جمله اقدامات این بنیاد می‌توان به ارائه خدمات معیشتی و اقتصادی به جامعه هدف با تأسیس بیش از ۲۰۰ شعبه بنیاد در سراسر کشور و تأمین مایحتاج آنان به خصوص در زمینه کالاهای اساسی با نازلترین قیمت و در بسیاری از موارد به صورت بلاعوض و کمک به ویژه در طول جنگ ایران و عراق؛ تأسیس سد عظیم پانزده خرداد (بزرگ‌ترین سد خاکی ایران) به امر خمینی برای تأمین آب شرب و کشاورزی شهر قم و روستاهای اطراف، احداث تعداد ۳۰۰۰ باب مدرسه در مناطق محروم و روستایی کشور، احداث صدها باب خانه بهداشت در مناطق محروم و ایجاد ساختمان دانشگاه و کتابخانه و جاده و خوابگاه دانشجویی واحدهای بزرگ و متوسط صنعتی در حوزه‌های پتروشیمی و دارویی و همچنین ایجاد و احداث باغها و احداث مجتمع‌های کشاورزی اشاره کرد. در زمستان ۱۳۹۴ با توجه به مشکلات زندگی و تحصیلی دانشجویان دختر و آسیب‌های متعددی که متوجه آنان بود، طرحی شامل ساخت و بهره‌برداری از مجموعه خوابگاه‌های دانشجویی دخترانه توسط این بنیاد کلید خورد. این طرح، شامل حدود ۱۵ خوابگاه دانشجویی دخترانه با ظرفیت بیش از ۴۰۰۰ تخت خوابگاهی در مناطق کمتر برخوردار کشور با تأمین اعتبار به میزان بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان در حال احداث می‌باشد.[۸]
حوزه سلامت[ویرایش]
از دیگر اقدامات این بنیاد، فعالیت در حوزه سلامت همانند «حمایت از بیماران صعب‌العلاج و مبتلا به سرطان»؛ و همچنین گردآوری و انتشار کتاب «پانزده خرداد، شصت سال بعد» (با مشارکت سازمان اسناد و کتابخانه ملی)،[۲۴] انتشار ده‌ها آثار، از جمله تالیفی بنام «طلایه» و دیگر فعالیتها است.[۲۵]
جایزه برای ترور سلمان رشدی[ویرایش]
اعلام جایزه چند میلیون دلاری برای قتل سلمان رشدی در پی انتشار بیانیه‌ای برای محکوم کردن دست‌اندرکاران فیلمی که به اعتقاد مسلمانان، به محمد اهانت داشت، از جمله اقدامات این بنیاد در دوران مدیریت صانعی است.[۲۶]
تحریم‌های بین‌المللی[ویرایش]
- وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا در ۶ آبان ۱۴۰۱ بنیاد ۱۵ خرداد را به‌دلیل تشویق به ترور سلمان رشدی، نویسنده هندی‌تبار بریتانیایی-آمریکایی، از طریقِ تعیین جایزه، تحت تحریم قرار داد.[۲۷]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- ستاد اجرایی فرمان امام
- بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
- سید عبدالله ارجائی شیرازی
- بنیاد برکت
- قیام ۱۵ خرداد
منابع[ویرایش]
- ↑ «پیام به هیئت مؤسس بنیاد 15 خرداد (رسیدگی به خانواده شهدا و مستضعفان)». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «امام خمینی (س) - حکم به آقای حسن صانعی جهت انتقال اموال مصادره شده به بنیاد 15 خرداد». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۴.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «موافقت با واگذاری بخشی از اراضی شهری مصادره شده جهت رفع نیاز محرومین، به «بنیاد 15 خرداد» - جلد 19 - تهران، جماران». پایگاه خبری جماران. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۴.
- ↑ نهادهای انقلاب اسلامی، تدوین مهدی حاضری، تهران، مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1381
- ↑ بنیاد پانزده خرداد، دانشنامهٔ جهان اسلام، ج 4، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، 1375
- ↑ روزنامهٔ اعتماد ملی، «فعالیت فرهنگی ـ عمرانی بنیاد پانزده خرداد در سراسر ایران»، شمارهٔ ۳۲۲، مورخهٔ ۲۱/۱۲/۱۳۸۵
- ↑ صحیفهٔ امام خمینی، ج ۱۷ و ۱۸ و ۱۹و ۲۰ و ۲۱، مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، مؤسسهٔ چاپ و نشر مروج، ۱۳۷۸
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ "خدمت شایسته بنیاد پانزده خرداد در آستانه عید غدیر؛ وعده ای که محقق شد". jamaran.
- ↑ "بنیاد 15 خرداد". دانشنامه اسلام.
- ↑ «حکم انتصاب آقای عسکر اولادی به عنوان نماینده امام در بنیاد 15 خرداد». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ «حکم انتصاب آقای حسن صانعی به سمت سرپرست بنیاد 15 خرداد». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ «مصاحبه سید عبدالله ارجائی شیرازی به عنوان مدیرعامل بنیاد 15 خرداد». خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ حمیدرضا علیان زادگان رئیس بنیاد ۱۵ خرداد شد
- ↑ «داستان مینو و تولیددارو». www.eghtesadonline.com. ۲۰۱۳-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۴.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ "گزارشی از حصور بنیاد 15 خرداد در نمایشگاه بین‌المللی تهران". irna.
- ↑ "فهرست وزارتخانه‌ها، سازمانهای وابسته، موسسات، نهادهای عمومی غیردولتی، شرکتهای مادر تخصصی و شرکتهای دولتی - بنیاد پازده خرداد". shenasname.
- ↑ حامی بنیاد ۱۵ خرداد دریافت شده در ۷ بهمن ۱۴۰۱
- ↑ "سامانه جامع خدمات بنیاد 15 خرداد رونمایی شد". gorganema. Archived from the original on 9 July 2021. Retrieved 29 August 2021.
- ↑ افتتاح رسمی سامانه جامع خدمات بنیاد 15 خرداد دریافت شده در ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲
- ↑ بنیاد ۱۵ خرداد -- حوزه فرزندآوری
- ↑ "جزئیات حمایت بنیاد ۱۵ خرداد از زوج‌های نابارور". iribnews. Archived from the original on 12 July 2021. Retrieved 29 August 2021.
- ↑ "افتتاح سامانه جامع خدمات درمان ناباروری". mehrnews.
- ↑ اهدای بسته«لبخند مادری» به خانواده‌های دارای فرزندان چندقلو توسط ستاد اجرایی امام(ره)
- ↑ بنیاد ۱۵ خرداد -- حوزه فرزندآوری دریافت شده در ۷ آذر ۱۴۰۱
- ↑ سالروز تاسیس بنیاد 15 خرداد به فرمان امام دریافت شده در ۱۳ فروردین ۱۴۰۲
- ↑ "افزایش جایزه اجرای حکم اعدام سلمان رشدی توسط بنیاد 15 خرداد". isna.
- ↑ "آمریکا بنیاد ۱۵ خرداد را به‌دلیل تعیین جایزه برای کشتن سلمان رشدی تحریم کرد". euronews.