بخش رودخانه

بخش رودخانه
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	هرمزگان
شهرستان	رودان
مرکز بخش	زیارت‌علی
شهرها	زیارت‌علی
دهستان‌ها	رودخانه بر، مسافرآباد، رودخانه
مردم
جمعیت	۲۱٬۶۰۶ نفر (۱۳۹۵)
مذهب	شیعه

بخش رودخانه بخشی از توابع شهرستان رودان در استان هرمزگان واقع در جنوب ایران است. مرکز بخش رودخانه، شهر زیارت‌علی است.

کد این بخش در تقسیمات کشوری ایران ۸۷۰ است.

جمعیت

جمعیت بخش رودخانه طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، برابر با ۲۱۶۰۶ نفر بوده‌است.

هویت رودخانه

بخش رودخانه را می‌توان نسبت به دیگر بخش‌های شهرستان، بخشی نسبتاً مستقل از شهر رودان از نظر فرهنگی دانست. از رودخانهٔ زیارتعلی در متون جغرافیای یونانی و اسلامی با عنوان آنامیس و راغان یاد شده‌است. فلاویوس آریانوس که شرح سفرنامهٔ نئارک، سردار اسکندر، را در کتاب خود آورده، نام این رود را آنامیس ذکر کرده‌است. معلوم نیست ساکنان رودخانه که در دورهٔ هخامنشیان و اسکندر مقدونی می‌زیستند این رود را به چه نامی می‌خواندند اما شاید نام آنامیس صورتی از نام آناهیتا باشد که در ایران باستان به عنوان الههٔ آبهای روان اشتهار داشت. همچنین یاقوت حموی در معجم البلدان از این رود به عنوان راغان یاد کرده‌است. (حموی، ۱۳۷۳، ص۱۳۴۰) راغان در لغت به معنی سبزه‌زار آمده‌است. به لحاظ تقسیمات کشوری، رودخانه از گذشته جزو ولایت موغستان (میناب فعلی) و در دورهٔ فرمانروایی ملوک هرموز ضمیمهٔ قلمرو آنان و در مجموع جزو ایالت پارس بوده‌است که از گذشته به وسیلهٔ خوانین محلی، و کلانترانی که به این منطقه اعزام می‌شدند، اداره می‌شده‌است و به همین منظور از ییلاقات موردعلاقهٔ حکام فارس همچون خاندان قوام به‌شمار می‌رفته به طبع همین علقه هم احمدقوام السطلنته (نخست‌وزیر سابق) کاخی در منطقهٔ نازدشت رودخانه بنا کرد که امروزه، مردم محلی به اشتباه آن را کاخ شاه می‌نامند. با تشکیل استان هرمزگان در سال ۱۳۵۴ش، میناب یکی از شهرستانهای پنج‌گانهٔ آن به‌شمار آمد. در این زمان بخش رودان شامل دو دهستان رودان و رودخانه تأسیس شد. گویش محلی رودخانه ایها، فارسی محلی رودخانه ای است که از گویش‌های پارسی پهلوی به‌شمار می‌آید و ساختار باستانی و اصالت واژگان خویش را تا حدودی زیادی حفط کرده‌است، برای مثال درخت نخل را مگ(MOG)می‌گویند که در سایر نقاط استان از آن به شکل معرب و عربی شدهٔ آن (مغ) یاد می‌کنند یا واژگان اصیل پارسی مانند پگاه به معنای صبح و پسین به معنای عصر و واژگانی مث مرغ و دوغ رو مرگ(MORG)و دوگ تلفظ می‌کنند. رسومات و آداب مردم رودخانه هم بجامانده از رسومات ایران باستان هستند که مهم‌ترین آن‌ها سده سوز (جشن سده) است که ۵۰روز مانده به نوروز به همان سبک عجیب باستانی اش برگزار می‌شود. رودخانه از وجود زیارتگاه‌ها و امامزادگان متعددی بهره می‌برد که البته به عقیده محققین برخی از این زیارتگاه‌ها محل دفن بزرگان آیین زرتشت در عصر پیش از اسلام بوده که برای مثال زیارت پیر سر کوه که امروزه به حضرت علی (ع) منستب می‌شود تا قرن پنجم هجری قمری، هویت زرتشتی خویش را حفظ کرده و به تدریج پس از فراگیر شدن روند رسوخ اسلام در منطقه رنگ و بوی اسلامی به خود گرفته و مورد اعتقاد مسلمانان واقع شده‌است، هرچند مهم‌ترین امامزادهٔ این خطه، آرامگاه سیدسلطان محمد برادر امام رضا و از پسران موسی بن جعفر (ع) در روستای پیر چوگان است که مورد توجه بسیاری از شیعیان سراسر ایران خصوصاً استان‌های همجوار هرمزگان می‌باشد. از سایر آثار تاریخی و نقاط دیدنی رودخانه می‌توان به قبرستان گبرها، دشت موری (نازدشت) و آیشارها و رودخانه‌های متعدد که دلیل اصلی شهرهٔ رودخانه به نام امروزش بوده‌اند اشاره کرد. از غذاهای محلی رودخانه هم می‌شود به کاتغ (نوعی قیمه محلی)، دالک گندم، آش گندم، جازگ (نوعی خوراک سبزیجات محلی) و تاس کباب و همچنین آبگوشت‌های محلی نظیر دوپیازه و کباب آردی و شیرینی‌های محلی مانند رنگینک، چنگال (نوعی حلوای خرما)، جلاب، خرماشیره و خرمای مالیده، حلواشیره و حلواتخم مرغ، مالوکی، کلوچه محلی و مربای محلی کنگ شانه زده و نان‌های محلی تنکی (نوعی نان تاوه ای) و نان کرسوک (قرصوک) نام برد.

جستارهای وابسته

• فهرست بخش‌های ایران
• استان هرمزگان
• شهرستان رودان

منابع

• بختیاری، سعید، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.

پیوند به بیرون

• تقسیمات استانی استان هرمزگان