بخش رودخانه

بخش رودخانه
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	هرمزگان
شهرستان	رودان
مرکز بخش	زیارتعلی
مردم
جمعیت	۲۱،۶۰۶ نفر (۱۳۹۵)
زبان‌های گفتاری	فارسی،بندری
مذهب	شیعه
شهرها
زیارتعلی
دهستان‌ها
رودخانه بر،مسافرآباد،رودخانه

بخش رودخانه بخشی از توابع شهرستان رودان در استان هرمزگان واقع در جنوب ایران است.مرکز بخش رودخانه،شهر زیارتعلی است.

کد این بخش در تقسیمات کشوری ایران ۸۷۰ است.

جمعیت

جمعیت بخش رودخانه طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، برابر با ۲۱۶۰۶ نفر بوده‌است.

هویت رودخانه

بخش رودخانه را می توان نسبت به دیگر بخش های شهرستان، بخشی نسبتا مستقل از شهر رودان از نظر فرهنگی دانست. از رودخانۀ زیارتعلی در متون جغرافیای یونانی و اسلامی با عنوان آنامیس و راغان یاد شده‌است. فلاویوس آریانوس که شرح سفرنامۀ نئارک، سردار اسکندر، را در کتاب خود آورده، نام این رود را آنامیس ذکر کرده‌است. معلوم نیست ساکنان رودخانه که در دورۀ هخامنشیان و اسکندر مقدونی می‌زیستند این رود را به چه نامی می‌خواندند اما شاید نام آنامیس صورتی از نام آناهیتا باشد که در ایران باستان به عنوان الهۀ آبهای روان اشتهار داشت. همچنین یاقوت حموی در معجم البلدان از این رود به عنوان راغان یاد کرده‌است. (حموی، 1373، ص1340) راغان در لغت به معنی سبزه‌زار آمده است.به لحاظ تقسیمات کشوری، رودخانه از گذشته جزو ولایت موغستان (میناب فعلی) و در دورۀ فرمانروایی ملوک هرموز ضمیمۀ قلمرو آنان و در مجموع جزو ایالت پارس بوده‌است که از گذشته به وسیلۀ خوانین محلی، و کلانترانی که به این منطقه اعزام می‌شدند، اداره می‌شده‌است و به همین منظور از ییلاقات موردعلاقهٔ حکام فارس همچون خاندان قوام به شمار می رفته به طبع همین علقه هم احمدقوام السطلنته(نخست وزیر سابق)کاخی در منطقهٔ نازدشت رودخانه بنا کرد که امروزه،مردم محلی به اشتباه آن را کاخ شاه می نامند.با تشکیل استان هرمزگان در سال 1354ش، میناب یکی از شهرستانهای پنج‌گانۀ آن به شمار آمد. در این زمان بخش رودان شامل دو دهستان رودان و رودخانه تأسیس شد. گویش محلی رودخانه ایها،فارسی محلی رودخانه ای است که از گویش‌های پارسی پهلوی به شمار می آید و ساختار باستانی و اصالت واژگان خویش را تا حدودی زیادی حفط کرده‌است،برای مثال درخت نخل را مگ(MOG)می گویند که در سایر نقاط استان از آن به شکل معرب و عربی شدهٔ آن(مغ)یاد می‌کنند یا واژگان اصیل پارسی مانند پگاه به معنای صبح و پسین به معنای عصر و واژگانی مث مرغ و دوغ رو مرگ(MORG)و دوگ تلفظ می‌کنند.رسومات و آداب مردم رودخانه هم بجامانده از رسومات ایران باستان هستند که مهم‌ترین آن‌ها سده سوز(جشن سده)است که 50روز مانده به نوروز به همان سبک عجیب باستانی اش برگزار می‌شود.رودخانه از وجود زیارتگاهها و امامزادگان متعددی بهره می برد که البته به عقیده محققین برخی از این زیارتگاهها محل دفن بزرگان آیین زرتشت در عصر پیش از اسلام بوده که برای مثال زیارت پیر سر کوه که امروزه به حضرت علی(ع)منستب می‌شود تا قرن پنجم هجری قمری،هویت زرتشتی خویش را حفظ کرده و به تدریج پس از فراگیر شدن روند رسوخ اسلام در منطقه رنگ و بوی اسلامی به خود گرفته و مورد اعتقاد مسلمانان واقع شده‌است،هرچند مهم‌ترین امامزادهٔ این خطه،آرامگاه سیدسلطان محمد برادر امام رضا و از پسران موسی بن جعفر(ع)در روستای پیر چوگان است که مورد توجه بسیاری از شیعیان سراسر ایران خصوصا استان‌های همجوار هرمزگان می‌باشد .از سایر آثار تاریخی و نقاط دیدنی رودخانه می‌توان به قبرستان گبرها،دشت موری(نازدشت) و آیشارها و رودخانه‌های متعدد که دلیل اصلی شهرهٔ رودخانه به نام امروزش بوده‌اند اشاره کرد.از غذاهای محلی رودخانه هم می‌شود به کاتغ(نوعی قیمه محلی)،دالک گندم،آش گندم،جازگ(نوعی خوراک سبزیجات محلی)و تاس کباب و همچنین آبگوشت‌های محلی نظیر دوپیازه و کباب آردی و شیرینی‌های محلی مانند رنگینک،چنگال(نوعی حلوای خرما)،جلاب،خرماشیره و خرمای مالیده،حلواشیره و حلواتخم مرغ،مالوکی، کلوچه محلی و مربای محلی کنگ شانه زده و نان‌های محلی تنکی(نوعی نان تاوه ای) و نان کرسوک(قرصوک) نام برد.

جستارهای وابسته

• فهرست بخش‌های ایران
• استان هرمزگان
• شهرستان رودان

منابع

• بختیاری، سعید، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.

پیوند به بیرون

• تقسیمات استانی استان هرمزگان