ایرکوت ام‌سی-۲۱

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ایرکوت ام‌سی-۲۱
.
کاربری هواپیمای باریک پیکر دوموتوره مسافربری
کشور سازنده روسیه
تولیدکننده یونایتد ایرکرفت کورپوریشن
طراح شرکت ایرکوت و یاکوولف
نخستین پرواز سال ۲۰۱۷[۱]
وضعیت نخستین آزمایش‌های هوایی[۲]
ساخته‌شده برنامه‌ریزی شده برای ۲۰۲۱[۳]
تعداد ساخته‌شده ۴ فروند پیش‌نمونه تا سال ۲۰۱۹[۴]
هزینهٔ برنامه ۶٫۶ میلیارد دلار آمریکا[۵]
هزینه هر فروند ام‌سی-۲۱ مدل ۲۰۰: ۷۲ میلیون دلار[۶]

ام‌سی-۲۱ مدل ۳۰۰: ۹۱ میلیون دلار[۷]

سرهم‌بندی نخستین پیش‌نمونه در سال ۲۰۱۶
معرفی توسط دمیتری مدودف در سال ۲۰۱۶
فیلم نخستین پرواز پیش‌نمونه در ارتفاع یک کیلومتری از سطح زمین
کابین مسافران در پیش‌نمونه
کابین خلبانان در پیش‌نمونه

ایرکوت ام‌سی-۲۱ (به انگلیسی: Irkut MC-21) یک هواپیمای مسافربری باریک‌پیکر ساخت شرکت ایرکوت یکی از زیرمجموعه‌های یونایتد ایرکرفت کورپوریشن در کشور روسیه است. طراحی این هواپیمای مسافربری در سال ۲۰۰۶ میلادی آغاز شد و تا سال ۲۰۱۱ ادامه پیدا کرد ولی در سال ۲۰۱۱ متوقف شد. پس از یک سال تأخیر، برنامه‌ای برای توسعهٔ این هواپیما از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ چیده شد. ام‌سی-۲۱ مدل ۳۰۰ در سال ۲۰۱۷ نخستین پرواز خود را انجام داد. بدنهٔ این هواپیما از جنس فیبر کربن پلیمری ساخته شده‌است و می‌تواند از دو موتور آمریکایی پی‌دابلیو۱۰۰۰جی یا دو موتور روسی پی‌دی-۱۴ بهره ببرد. ام‌سی-۲۱ مدل ۳۰۰ ظرفیت ۱۳۲ تا ۱۶۳ نفر را دارد که در دو کلاس ارائه می‌شود. همچنین کلاس دیگری با گنجایش ۱۶۵ تا ۲۱۱ مسافر موجود است. برد ام‌سی- ۲۱ مدل ۳۰۰ برابر با ۶۰۰۰ تا ۶۴۰۰ کیلومتر است و همچنین یک مدل کوتاه‌تر با نام ام‌سی-۲۱ مدل ۲۰۰ نیز وجود دارد که گنجایش مسافران کمتری دارد. تا سال ۲۰۱۸ میلادی، ۱۷۵ سفارش قطعی و ۱۵۰ تمایل برای خرید این هواپیما ارائه شده‌است. خط تولید این هواپیما توان تولید ۲۰ فروند در سال را داراست.[۸] سوخو در پی آن است که سرعت خط تولید را به ۷۲ فروند در سال برساند ولی این روند به دلیل تحریم‌های آمریکا مربوط به موتور آمریکایی به تعویق افتاده‌است. تحویل هواپیماها به همهٔ مشتریان از سال ۲۰۲۱ میلادی آغاز خواهد شد.[۹]

نامگذاری[ویرایش]

نام این هواپیما (به روسی: Magistralny Samolyot 21 veka) به معنای هواپیمای اصلی قرن ۲۱ است.[۱۰] ام‌سی-۲۱ برای مدتی با نام ام‌اس-۲۱ نیز شناخته می‌شد.[۶]

فرایند توسعه[ویرایش]

در سال ۲۰۰۶ میلادی، شرکت «یونایتد ایرکرفت کورپوریشن» روسیه تصمیم گرفت تا یک هواپیمای مسافربری با ظرفیت ۱۳۰ تا ۱۷۰ نفر بسازد که برد آن بطور کمینه، ۵۰۰۰ تا ۶۳۵۰ کیلومتر باشد تا کشور روسیه با این روش بتواند هواپیماهای مُسن خود ازجمله توپولِف-۱۳۴، توپولِف-۱۵۴، توپولِف-۲۰۴ و یاک-۴۲ را بازنشسته کند. پس از بررسی‌های اولیه، مشخصات این هواپیما به گونه‌ای انتخاب شد که ۲۰ تا ۲۵درصد بهینه‌تر از خانواده ایرباس ای۳۲۰ و بوئینگ ۷۳۷ ان‌جی باشد و همچنین ۱۵درصد سبک‌تر، ۲۰ درصد تعمیر و نگهداری آن ارزان‌تر و ۱۵درصد مصرف سوخت کمتری داشته باشد. همهٔ این اهداف تا سال ۲۰۱۸ برآورده شدند، بجز مصرف سوخت که تنها توانست ۱۰ درصد نسبت به دو رقیب کاهش پیدا کند.[۱۱]
فرایند توسعه در سال ۲۰۰۶ آغاز شد و تا سال ۲۰۱۱، مراحل پیش‌طراحی صنعتی به پایان رسید. سپس مراحل ساخت ماکت سه‌بعدی و نقاشی و طراحی بدنه آغاز شد و تا میانهٔ سال ۲۰۱۲ میلادی این مرحله نیز به پایان رسید.[۱۲] در سال ۲۰۱۶ درحالیکه تنها ۶ سال از آغاز پروژهٔ مدل ۳۰۰ گذشته بود، ۱۷۵ نام‌نویسی قطعی برای خرید این هواپیمای مسافربری ارزان ثبت شد. در اینصورت این هواپیما به بازار هواپیماهای باریک‌پیکر که امروزه در دست دو شرکت ایرباس و بوئینگ است خواهد پیوست. حمایت‌گرایی روسیه مانع از آن شده‌است که کشورهای غربی به بخشهای حیاتی این هواپیما دسترسی داشته باشند و بخشهای اصلی این هواپیما را بصورت بومی طراحی کرده‌است. از این رو، قیمت هواپیما بسیار ارزانتر از مدلهای مشابه فرانسوی و آمریکایی می‌باشد.[۱۳][۱۴]

آزمایش‌های تاکسی[ویرایش]

۹۰درصد از آزمایش‌های زمینی این هواپیما در ماه‌های آغازین سال ۲۰۱۷ انجام شد ولی ناموفق بود. زیرا هرکدام از بال‌های هواپیما به ۲۵ کیلوگرم اسکلت برای تقویت نیاز داشتند. این تقویت برای هواپیماهای نوین ازجمله ایرباس ای۳۸۰، بوئینگ ۷۸۷ دریم‌لاینر و میتسوبیشی اسپیس‌جت یک امر طبیعی است تا بتوانند فشارهای بیش از اندازه و پیش‌بینی نشده را نیز تحمل کنند.[۱۵] تا میانهٔ سال ۲۰۱۷، این آزمایش‌ها نیز بدون آسیب دیدن بالها به پایان رسیدند.[۱۶] سپس آخرین آزمایش‌های تاکسی انجام شد و هواپیما با یک واحد توان کمکی به پرواز درآمد.[۱۷]

نخستین پرواز[ویرایش]

در ماه می سال ۲۰۱۷، نخستین پیش‌نمونه از ام‌سی-۲۱، نخستین پروازش را انجام داد.[۱] این هواپیما به مدت ۳۰ دقیقه در ارتفاع ۱۰۰۰ متری از سطح زمین با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت پرواز کرد.[۱۸] در اکتبر سال ۲۰۱۷ نیز پرواز آزمایشی ۶ ساعته به طول ۴۵۰۰ کیلومتر در ارتفاع ۱۰هزار متری از سطح زمین انجام شد.[۱۹] همچنین پروازی سه ساعته در ارتفاع ۱۲هزار متری نیز به ثبت رسید.[۲۰] چهار فروند پیش‌نمونهٔ هواپیمای ام‌سی-۲۱ تا اوایل سال ۲۰۱۹ میلادی در مجموع ۱۲۲ پرواز آزمایشی را به ثبت رساندند.[۵]

موتور[ویرایش]

در سال ۲۰۰۹، موتور آمریکایی پی‌دابلیو۱۰۰۰جی با قدرت ۱۳۰ کیلونیوتون برای آزمایش‌های اولیه برگزیده شد. در سال ۲۰۱۸ نیز موتور روسی پی‌دی-۱۴ با دریافت گواهینامهٔ شایستگی از آژانس بین‌المللی هوانوردی، وارد فاز نهایی شد ولی به‌کارگیری آن تا سال ۲۰۲۰ به تعویق افتاده‌است.[۲۱][۲۲] به گزارش مجلهٔ معتبر «اِیویئیشن ویک» دلیل این دیرکرد از جانب شرکت ایرکوت، تحریم‌های آمریکا بر روی موتور پی‌دابلیو۱۰۰۰جی بوده‌است.[۲۳]

سامانه‌های الکترونیکی[ویرایش]

در سال ۲۰۰۹ میلادی، شرکت چندملیتی یونایتد تکنالوجیز قراردادی به ارزش ۲٫۳ میلیارد دلار برای تأمین قطعات برق‌رسانی هواپیمای ام‌سی-۲۱ به مدت ۲۰ سال با شرکت ایرکوت بسته‌است.[۲۴] شرکت چندملیتی راک‌وِل نیز تأمین سامانه‌های اَویونیکی را بر عهده دارد.[۲۵] این هواپیما دارای سامانهٔ هدایت پرواز برقی، سامانه هاد و کابین شیشه‌ای خلبان است. دو نوع واحد توان کمکی برای هواپیما درنظرگرفته شده‌است که یکی ساخت هانی‌وِل و دیگری ساخت اِروسیلا می‌باشد.[۲۶][۲۷]

گونه‌ها[ویرایش]

ام‌سی-۲۱ مدل ۳۰۰[ویرایش]

مدل ۳۰۰ مدل اصلی و استاندارد است که با گنجایش ۱۶۳ مسافر در دو کلاس ارائه می‌شود و می‌توان گنجایش مسافران را برای مدل‌های اقتصادی تا ۲۱۱ نفر نیز افزایش داد. این مدل با ۲۱۱ نفر سرنشین، می‌تواند برد ۶۰۰۰ کیلومتر را بپیماید.

ام‌سی-۲۱ مدل ۲۰۰[ویرایش]

مدل ۲۰۰ مدل کوتاه‌تر شده از مدل اصلی است که گنجایش ۱۳۲ مسافر را دارد و می‌توان این گنجایش را تا بیشینهٔ ۱۶۳ نفر نیز افزایش داد. برد پیمایشی این مدل با ۱۶۳ مسافر به میزان ۶۴۰۰ کیلومتر است. تنها تفاوت این مدل با مدل اصلی، طول هواپیما است.

پیشنهادی[ویرایش]

مدل ۱۰۰ نیز پیشنهاد شد که درنهایت مورد پذیرش قرار نگرفت. زیرا پروژهٔ سوخو سوپرجت ۱۰۰، بجای آن پذیرفته شد.[۲۸] سوپرجت ۱۰۰ برای نیازهای ۸۷ تا ۱۰۸ نفره به کار می‌رود.[۲۹]
احتمال دارد مدلی از ام‌سی-۲۱ که گنجایش ۲۵۰ نفر را دارد، بطور مشترک در امارات متحده عربی تولید شود.[۳۰]

سانحه‌ها[ویرایش]

در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۱ یک فروند پیش‌نمونه ام‌سی-۲۱ در باند فرودگاه رامنسکویه مسکو دچار سانحه شد که در این جریان کسی آسیب ندید.[۳۱]

سفارش‌ها[ویرایش]

ماکت هواپیمای ام‌سی-۲۱ در نمایشگاه
Date Airline EIS Orders
-۲۰۰ -۳۰۰ Options Total
21 Jul 2010 روسیه Nordwind Airlines TBA ۳ ۲ ۵
21 Jul 2010 روسیه VEB Leasing TBA ۳۰ ۳۰ ۶۰
۱ سپتامبر ۲۰۱۰ روسیه Aeroflot ۲۰۱۹ ۵۰ 50[۳۲]
۱۸ اوت ۲۰۱۱ روسیه Ilyushin Finance ۲۰۱۹ ۲۸ ۲۲ 50[۳۳]
۲۳ اوت ۲۰۱۱ روسیه Rostec ۲۰۱۹ ۱۵ ۳۵ ۳۵ 85[۳۴]
۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ روسیه IrAero 2019[۳۵][۳۶] ۱۰ ۱۰ 20[۳۷][الف]
۲۷ اوت ۲۰۱۳ روسیه Utair TBA ۱۰ 10[ب]
۲۹ اوت ۲۰۱۳ روسیه Sberbank Leasing ۲۰۱۹ ۲۰ 20[۳۹]
۳۰ اوت ۲۰۱۳ روسیه Red Wings Airlines ۲۰۱۹ ۱۶ 16[۴۰][پ]
۸ ژوئن ۲۰۱۶ جمهوری آذربایجان Azerbaijan Airlines ۲۰۱۹ ۱۰ 10[۴۱]
19 Jul 2017 روسیه Angara Airlines ۲۰۲۲ ۳ 3[۴۲]
19 Jul 2017 روسیه ALROSA ۲۰۲۳ ۳ ۳ 6[۴۳][۴۴][پ]
Total without duplicates 175[۴۵]
Letters of Intention signed
۱۱ نوامبر ۲۰۱۸ اندونزی Merpati Nusantara Airlines 2020s ۱۰+ 10[۴۶]
۳۰ اوت ۲۰۱۹ روسیه Yakutia Airlines TBA ۵ 5[۴۷]

سفارشهای لغو شده[ویرایش]

Date Airline EIS Orders
-۲۰۰ -۳۰۰ Options Total
۲۱ ژوئیه ۲۰۱۰ الگو:Bandiera Crecom Burj Resources[۴۸] ۲۰۱۶–۲۰۲۲ 25 25
۶ اوت ۲۰۱۳ روسیه Transaero ۲۰۲۰–۲۰۲۱ ۶ ۶
۹ سپتامبر ۲۰۱۵ مصر Cairo Aviation TBA ۶ ۴ 10[۴۹]
18 Jul 2017 روسیه VIM Airlines ۲۰۲۱ ۱۵ 15[۵۰][۵۱]
19 Jul 2017 روسیه Saratov Airlines ۲۰۲۲ ۶ 6[۴۲]
Letters of Intention signed
۱۶ ژوئیه ۲۰۱۸ پرو Peruvian Airlines ۲۰۲۱ ۱۰ 10[۵۲]
۳۰ اوت ۲۰۱۹ قزاقستان Bek Air[ت] TBA ۱۰ 10[۴۷]

مشخصات[ویرایش]

یک موتور پی‌دی-۱۴ درحال آزمایش است که به‌جای یکی از موتورهای ایلیوشین ایل-۷۶ نصب شده و ارزیابی می‌شود.
موتور پی‌دی-۱۴ در نمایشگاه ماکس روسیه در سال ۲۰۱۳.
مشخصات خانواده ام‌سی-21[۵۴]
گونه‌ها ام‌سی-۲۱ مدل ۲۰۰ ام‌سی-۲۱ مدل ۳۰۰
شمار خلبانان ۲
کلاس ۲ صندلی‌ها 132 (12J + 120Y) 163 (16J + 147Y)
کلاس ۱ صندلی‌ها ۱۶۵ @ ۲۹–۲۸” ۲۱۱ @ ۲۹–۲۸”
گنجایش بخش بار ۳۴ متر مکعب (۱٬۲۰۰ فوت مکعب) - 5 LD3 -45 ۴۹ متر مکعب (۱٬۷۰۰ فوت مکعب) - 9 LD3-45
درازا (طول) ۳۶٫۸ متر (۱۲۱ فوت) ۴۲٫۲ متر (۱۳۸ فوت)
درازای بال‌ها ۳۵٫۹ متر (۱۱۸ فوت)
بلندا (ارتفاع) ۱۱٫۵ متر (۳۸ فوت)
پهنای بدنه (عرض) ۴٫۰۶ متر (۱۳٫۳ فوت)
پهنای کابین ۳٫۸۱ متر (۱۲٫۵ فوت)
بیشینهٔ وزن برخاستن هواپیما از باند ۷۲٬۵۶۰ کیلوگرم (۱۵۹٬۹۷۰ پوند) ۷۹٬۲۵۰ کیلوگرم (۱۷۴٬۷۲۰ پوند)
بیشینهٔ وزن فرود ۶۳٬۱۰۰ کیلوگرم (۱۳۹٬۱۰۰ پوند) ۶۹٬۱۰۰ کیلوگرم (۱۵۲٬۳۰۰ پوند)
بیشینهٔ وزن بار ۱۸٬۹۰۰ کیلوگرم (۴۱٬۷۰۰ پوند) ۲۲٬۶۰۰ کیلوگرم (۴۹٬۸۰۰ پوند)
گنجایش سوخت ۲۰٬۴۰۰ کیلوگرم (۴۵٬۰۰۰ پوند)
توربوفن ۲× آویگادویگاتل پی‌دی-۱۴ روسی[۵۵] یا پی‌دابلیو۱۰۰۰جی آمریکایی[۵۶]
بیشینهٔ رانش موتور ۲× PW1428G: ۲۸٬۰۰۰ پوند-نیرو (۱۲۰ کیلونیوتن) PW1431G: ۳۱٬۰۰۰ پوند-نیرو (۱۴۰ کیلونیوتن)
برد پیمایشی ۶٬۴۰۰ کیلومتر (۳٬۵۰۰ مایل دریایی) ۶٬۰۰۰ کیلومتر (۳٬۲۰۰ مایل دریایی)

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ http://www.uacrussia.ru/en/press-center/news/novyy-passazhirskiy-layner-ms-21-300-sovershil-pervyy-polet
  2. https://www.flightglobal.com/news/articles/irkut-extends-mc-21-flight-test-envelope-438262/
  3. https://aviationweek.com/commercial-aviation/us-sanctions-trigger-one-year-mc-21-schedule-delay
  4. https://www.flightglobal.com/news/articles/video-pictures-irkut-rolls-out-fourth-test-mc-21-462605/
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ https://www.ainonline.com/aviation-news/air-transport/2019-01-29/kremlin-boosts-funding-mc-21
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ http://www.flightglobal.com/news/articles/paris-irkut-to-build-first-mc-21-by-year-end-387399/
  7. http://airinsight.com/2016/06/08/mc-21-roll/
  8. https://www.flightglobal.com/news/articles/opinion-can-russia-make-the-mc-21-a-sales-success-437836/
  9. https://gulfnews.com/business/aviation/irkuts-mc-21-finally-a-russian-passenger-plane-to-take-on-boeing-airbus-1.1567017243897
  10. http://aviationweek.com/commercial-aviation/uac-s-mc-21-about-make-its-first-flight
  11. https://sputniknews.com/russia/20080313101254351/
  12. https://www.flightglobal.com/news/articles/paris-irkut-forges-ahead-with-ms-work-357485/
  13. https://www.flightglobal.com/news/articles/pictures-irkut-rolls-out-mc-21-airliner-in-bid-for-426168/
  14. https://www.ainonline.com/aviation-news/air-transport/2016-06-08/russias-mc-21-rolls-out-irkutsk
  15. https://leehamnews.com/2017/04/05/irkut-mc-21-missing-ultimate-load-test/
  16. https://www.flightglobal.com/news/articles/mc-21-wing-box-passes-latest-flight-load-test-443572/
  17. https://www.flightglobal.com/news/articles/picture-mc-21-undergoes-taxiing-and-ground-tests-437212/
  18. http://uk.reuters.com/article/uk-russia-airplane-idUKKBN18O0DN
  19. https://www.flightglobal.com/news/articles/irkut-conducts-long-mc-21-flight-to-gromov-test-cent-442238/
  20. https://www.flightglobal.com/news/articles/mc-21-begins-flight-test-programme-from-gromov-442860/
  21. https://www.flightglobal.com/news/articles/pd-14-engine-for-mc-21-secures-russian-certification-452842/
  22. https://www.flightglobal.com/news/articles/flight-test-pd-14-engines-edge-towards-mc-21-install-461352/
  23. https://aviationweek.com/awincommercial/irkut-mc-21-struggles-fallout-western-sanctions
  24. https://web.archive.org/web/20171024154558/http://articles.courant.com/2009-08-21/news/bizdigbrf0821.art_1_hamilton-sundstrand-united-technologies-corp-irkut
  25. https://www.flightglobal.com/news/articles/western-next-generation-engines-power-to-ms-21-and-c919-336262/
  26. https://aeronautica.online/aircrafts/irkut-mc-21/
  27. https://www.ruaviation.com/news/2015/5/22/3198/
  28. https://aviationvoice.com/is-russian-ms-21-good-enough-to-join-the-oligopolistic-market-201608171550/
  29. https://www.flightglobal.com/news/articles/russias-united-aircraft-to-develop-new-twin-jet-375938/
  30. http://atwonline.com/manufacturers/russia-uae-design-new-250-seat-narrowbody-aircraft
  31. Irkut MC-21 Suffers Runway Overrun, AINonline, by Gregory Polek, January 18, 2021, 3:54 PM
  32. Zaitsev, Tom (1 September 2010). "Aeroflot plans up to 50 MS-21s as part of effort to support Russia's airliner industry". Flight Global.
  33. Govindasamy, Siva (18 August 2011). "MAKS: Ilyushin Finance orders 28 MS-21s". Flight Global.
  34. "Rostekhnologii and IFC sign for up to 135 MS-21s". Flight Global. 23 August 2011.
  35. "Авиакомпания "Ираэро" и Корпорация "Иркут" заключили контракт на поставку 10 самолетов МС-21". 28 August 2013.
  36. ""ИрАэро" в 2019 году планирует получить 10 самолетов МС-21". tass.ru. 17 July 2017.
  37. "IrAero will acquire 10 MS-21s". Russian Aviation. 16 September 2011.
  38. "Russia's IrAero named as MC-21 launch operator". ch-aviation. 28 December 2017.
  39. "MAKS: Sberbank signs for 20 MC-21s and 20 Superjets". flightglobal.com. 29 August 2013.
  40. "MAKS: Red Wings signs for Russian jets and Q400s". Flight Global. 30 August 2013.
  41. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Flight13Jun2016 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  42. ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ "Russia's MC-21 and IL-114 win new orders at MAKS Air Show". Aviation Week Network. 19 July 2017.
  43. "Russia's Alrosa to lease 3+3 MC-21-300s from IFC". ch-aviation.com (به انگلیسی). 20 July 2017. Retrieved 20 July 2017.
  44. "Irkut MC-21 Wins Few Airline Orders at MAKS 2017". ainonline.com (به انگلیسی). 19 July 2017. Retrieved 20 July 2017.
  45. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام IrkutJul2018 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  46. Subiantoro, Raydion. "Ini Dia Irkut MC-21, Pesawat Rusia yang akan Dipakai Merpati". news (به انگلیسی). Retrieved 2018-11-14.
  47. ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ "MC-21 adds a further 20 potential 'soft orders' to its sales portfolio". rusaviainsider.com. Retrieved 30 August 2019.
  48. МС-21 разлетелись по заказчикам - Газета РБК
  49. "Russia's Irkut to sell six MC-21 airliners to Egypt's Cairo Aviation". Thomson Reuters Africa. 9 November 2015. Archived from the original on 17 November 2015.
  50. "Irkut MC-21 gets new orders at MAKS Air Show". atwonline.com (به انگلیسی). 18 July 2017. Retrieved 19 July 2017.
  51. "Russia's VIM Airlines to lease 15 MC-21s from IFC". atwonline.com (به انگلیسی). 19 July 2017. Retrieved 19 July 2017.
  52. "Перу планирует купить у России «Суперджеты»". РИА Новости (به روسی). 2018-07-16. Retrieved 2018-07-16.
  53. Sadikhova, Nargiz (17 April 2020). "Operations certificate of Kazakhstan's Bek Air recalled following plane crash". en.trend.az. Baku, Azerbaijan: Trend News Agency. Retrieved 23 April 2020. "Since Bek Air JSC failed to fulfill instructions to rectify violations issued by AAK and the Main Transport Prosecutor’s Office, the operator certificate of Bek Air JSC is recalled," the report said.
  54. "MC-21 aircraft family specifications and performance". Irkut.
  55. "The new engines: PD-14". Irkut.
  56. "The new engines: PW1400G". Irkut.


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().