اولگا توکارچوک

اولگا توکارچوک
اولگا توکارچوک
زادهٔ	۲۹ ژانویهٔ ۱۹۶۲ ‏(۶۱ سال) لهستان
ملیت	لهستان
تحصیلات	دانشگاه ورشو (MA)
پیشه	نویسنده، جستارنویس، رمان‌نویس، شاعر، فیلم‌نامه‌نویس، روان‌شناس
کارهای برجسته	پروازها گاوآهن خود را روی استخوان‌های مرده بکش
جایزه(ها)	Nike Award (۲۰۰۸, ۲۰۱۵) جشنواره بین‌المللی ادبیات ویله‌نیتسا (۲۰۱۳) Brückepreis (۲۰۱۵) جایزه جهانی من بوکر (۲۰۱۸) جایزه نوبل ادبیات (۲۰۱۸)

اولگا تُوکارچُوک (لهستانی: Olga Nawoja Tokarczuk؛ زادهٔ ۲۹ ژانویهٔ ۱۹۶۲) نویسنده، شاعر، فیلم‌نامه‌نویس و روان‌شناس اهل لهستان است که در سال ۲۰۱۹، جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۱۸ را از آن خود کرده‌است.

در دانشگاه ورشو روان‌شناسی خواند و پیش از اشتغال تمام وقت به نویسندگی، به مدت چندین سال به روان‌درمانی پرداخت. اولین کتابش را در سال 1989 منتشر کرد؛ مجموعه‌شعری با عنوان شهرها در آینه‌ها. پس از آن به ادبیات داستانی روی آورد. اولین رمانش داستانی تمثیلی بود درباره‌ی دو عاشق در قرن هفدهم فرانسه که به دنبال کسب معنای زندگی می‌روند. دومین رمانش، با عنوان ای.ای، درباره‌ی زنی است از خانواده‌ای متشخص و بورژوا در دهه‌ی 1920 که از مشکلات روانی رنج می‌برد.

روند موفقیت اولگا با سومین اثرش آغاز شد: رمانی با عنوان دوران کهن و زمان‌های دیگر. این کتاب درباره‌ی روستایی خیالی در لهستان است. چهار فرشته‌ از این روستا محافظت می‌کنند و همین چهار موجود، راویان سرگذشت اهالی این روستا در بازه‌ای هشتاد ساله، از 1914 تا زمان حال، هستند. توکارچوک، در این رمان نیز مانند اثر اول خود از عناصر مربوط به داستان‌های عامیانه و افسانه‌ای استفاده کرده است و اکثر شخصیت‌های داستان، به کهن‌الگوها نزدیک هستند.

پس از این، تغییر محسوسی در سبک نگارش نویسنده پدید آمد. اولگا به نوشتن قطعات کوتاهی جلب شد که لزوماً خط داستانی مشخصی نداشتند، اما کنار هم قرار گرفتن‌شان احساسی یکپارچه به وجود می‌آورد که قابل مقایسه با یک رمان بود. جا رختی، اولین اثری بود که در این قالب از وی منتشر شد و در واقع، از سه داستان بلند تشکیل می‌شد. این کتاب، اولین اثر نویسنده بود که به انگلیسی ترجمه شد و برای اولین بار، نام وی را به عنوان یکی از چهره‌های مهم ادبی لهستان بر سر زبان‌ها انداخت.

رمان پروازها، اثری است قطعه‌قطعه و چندپاره که در بازه‌ای چهارصد ساله، بین قرن هفدهم تا قرن بیست و یکم، روایت می‌شود. این کتاب، از 116 فصل مجزا تشکیل شده. بعضی از فصول تنها شامل چند جمله هستند و برخی دیگر شامل ده‌ها صفحه. راوی تمام این قطعات، زن مسافری است بی‌نام. عنوان کتاب اشاره‌ای است به باوری قدیمی در میان فرقه‌ای از پیروان کلیسای ارتدوکس که معتقد بودند دائم در حرکت بودن، راهی است برای دوری از فریب شیطان. در کلی‌ترین تعریف، کتاب تأملی است درباره‌ی سفر. بعضی از قطعات، به نقل داستان‌های تاریخی و مستند می‌پردازند و برخی دیگر، زاده‌ی خیال نویسنده‌اند. انتشار این کتاب در لهستان با موفقیت عظیمی همراه بود و جایزه‌ی معتبر نایکی لهستان را برای اولگا به ارمغان آورد. حدود یک دهه پس از انتشار نسخه‌ی اصلی، ترجمه‌ی انگلیسی این کتاب منتشر شد و در سال 2018، جایزه‌ی معتبر بوکر را نصیب نویسنده و مترجم اثر (جنیفر کرافت) کرد.

در سال 2014، اولگا با رمان کتاب‌های یعقوب یک بار دیگر جایزه‌ی نایکی و همین‌طور جایزه‌ی خانه‌ی فرهنگ سوئد را به دست آورد؛ رمانی که در قرن هجدهم می‌گذرد و بر تاریخ یهودیان آن منطقه تمرکز دارد. ترجمه‌ی انگلیسی آخرین رمان وی، با عنوان استخوان مردگان را شخم بزنید، در فهرست نامزدان بوکر قرار گرفت. همچنین، بر اساس آن فیلمی ساخته شد که خرس نقره‌ای جشنواره‌ی فیلم برلین را نصیب کارگردان آن کرد.

در حالی که جایزه‌ی نوبل ادبیات به دلیل رسوایی جنسی یکی از اعضا در سال 2018 برگزار نشد، در سال بعد دو برنده برای دو سال پیاپی این جایزه معرفی گردید و توکارچوک (به عنوان برنده‌ی سال 2018) و پتر هاندکه (به عنوان برنده‌ی سال 2019) انتخاب شدند. با وجود شهرت بین‌المللی این نویسنده، در داخل کشور لهستان منتقدان زیادی وجود دارند که وی را به ارائه‌ی تصویری تیره و تار و مغشوش از فرهنگ لهستان متهم می‌کنند. در ایران، رمان پروازها از این نویسنده با عنوان گریزها از سوی نشر همان و با ترجمه‌ی فریبا ارجمند روانه‌ی بازار کتاب شده است.

کتابشناسی

در سال ۲۰۱۷

• بچه‌های سبز (ترجمه کاوه میرعباسی/نشر چشمه)
• پروازها (گریزها، ترجمهٔ فریبا ارجمند)
• گاوآهن خود را روی استخوان‌های مرده بکش (با گاوآهن استخوان مردگان را شخم بزن، ترجمهٔ دنیس آژیری)

جوایز

وی همچنین برندهٔ جوایزی همچون جشنواره بین‌المللی ادبیات ویله‌نیتسا و جایزه جهانی من بوکر برای نویسندگی رمان پروازها شده‌است.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Olga Tokarczuk». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۸.
• «نویسنده لهستانی و نویسنده اتریشی برنده جایزه نوبل ادبیات شدند». بی‌بی‌سی فارسی.
• «الگا توکارچوک؛ یک زن عارف با آرایش جامائیکایی». رادیو فردا.
• ««ادبیات همواره سیاسی است»؛ گفتگویی با برنده لهستانی نوبل ادبیات». رادیو فردا.
• «مصاحبه سایت نوبل با «توکارچوک» و «هاندکه» - ایسنا». ایسنا.
• «نگاهی به کارنامه دو برنده جایزه نوبل ادبیات؛ انتقاد از نویسنده اتریشی، استقبال از نویسنده لهستانی». صدای آمریکا.
• «اولگا توکارچوک کیست؟ / روان‌شناسی که نویسنده شد». خبرگزاری مهر.
• «هاندکه اتریشی و توکارچوک لهستانی برندگان جایزه نوبل ادبیات شدند». دویچه وله.