اهل توقف طالقان

اهل توقف طالقان

مناطق با جمعیت چشمگیر
آسیا ایران
زبان‌ها
ترکی آذربایجانی
دین
شیعه

اهل توقف طالقان گروهی تارک دنیا هستند که در شهرستان طالقان از توابع استان البرز زندگی می‌کنند. آنان پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی و ساده زیستی هستند و محل سکونتشان معروف به روستای ایستا است.

عکس

ویژگی‌ها

آن‌ها از مردم فاصله می‌گیرند و کمتر کسی را به خانه خود راه می‌دهند. آن‌ها از هر نوع مظاهر مدرنیته و تکنولوژی دوری می‌کنند و با این عزلت گزینی و انتخاب زندگی رهبانی، هاله‌ای از شایعات و سخنان عجیب را در اطراف خود پراکنده‌اند. اهالی بومی طالقان که به درستی نمی‌دانند اینان از کجا آمده‌اند و چه مرام و مسلکی دارند، گاه آنان را اسماعیلی مذهب و زمانی دراویش ترک دنیا گفته قلمداد می‌کنند که در انتظار ظهور مهدی‌ (آخرین پیشوای شیعیان)‌ می‌باشند.

در واقع این طایفه از پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی هستند که با الهام از آرای دینی او چنین زندگی عجیبی را در زمانه تسلط مدرنیته سامان داده‌اند. آنان جمعی از شیعیان دوازده امامی هستند که به تقلید از یک فقیه سنتی باقی مانده‌اند. شاید به همین دلایل عنوان «اهل توقف» نام مناسبی برای آنان باشد. صادق مجتهد تبریزی از جمله فقیهانی است که تأکید فراوانی به صورت نظری و عملی بر روش «طرد مطلق اندیشه تجدد و پیامد های آن» داشت و تا پایان عمر به عدم جواز استفاده از ابزار تکنولوژیک و امور جدید و مدرن فتوا می‌داد. از نظر او حکومت که قانونگذار و مجری قانون است از آن خداوند است و سپس رسول او و آنگاه به دوازده امام مذهب تشیع انتقال یافته‌است. در دوره غیبت امام دوازدهم شیعیان، حکومت‌های عرفی، غاصب به‌شمار می‌روند چرا که غاصب مقام معصوم و حاکم الهی می‌باشند. او همچنین بر این باور بود که نظام قانونگذاری جدید و عرفی مورد نظر مشروطه خواهان با تمام مبانی و فلسفه اش به‌طور اساسی و بنیادین با نظام حقوقی و فقهی دینی در تعارض است و اولی نمی‌تواند از درون دومی استخراج شود. براساس همین آرا، پیروان میرزا صادق بر این نظر هستند که هم‌اکنون دوره آخرالزمان است و آن از عصر مشروطیت یعنی حدود یک قرن پیش آغاز شده‌است.

حسین قلی ضیایی (پیر فعلی اهل توقف) در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به هنگام جوانی به منطقهٔ طالقان می‌آمد و به قول خودش در جست و جوی مردان طالقانی مورد نظر روایات و احادیث اسلامی بود که از یاران نامدار مهدی به‌شمار می‌روند؛ اما وقتی کسی را نیافت، خودش زمین‌هایی را خرید و از سال ۱۳۶۹ خورشیدی چنین زندگی موعودگرایانه‌ای را در شهرستان طالقان پی‌ریزی کرد. قوم تحت سرپرستی او، شناسنامه ندارند و جزء آمار جمعیت ایران به‌شمار نمی‌روند و از امکانات رفاهی جدید همانند آب لوله‌کشی، گاز، برق، تلفن، مطبوعات، تلویزیون، بهداشت، آموزش و پرورش، و دیگرها استفاده نمی‌کنند. آن‌ها زندگی کاملاً سنتی دارند و در روشنایی فانوس، شب را می‌گذرانند.

اهالی روستـای ایسـتا تأکید می‌کنند که سبب اصلی پرهیزشان از زندگی امروزی به علت تشبه آن به زندگی کفار و بدعت بودن آنهاست. به‌طور مثال، تزریق خون را به کسی که برای ادامه زندگی اش به آن نیازمند است به سبب بدعت روا نمی‌دانند و سلامتی و عمر حاصل از این شیوه را نیز بی برکت توصیف می‌کنند. به زیارت امامان شیعه نمی‌روند؛ زیرا استفاده از وسایل نقلیه امروزی را جایز نمی‌دانند. آن‌ها خود را مستطیع نمی‌دانند و به حج نمی‌روند؛ چون عزیمت به حج به آن شکلی که می‌خواهند، برایشان موانعی همانند گذر از مرز را در پی دارد. اوقات شرعی نماز را با با شاخصه‌های خود استخراج کرده و آغاز و پایان ماه مبارک رمضان را نیز با روِیت خویش تعیین می‌کنند. به روِیای صادق معتقدند و در تأیید روش زندگی خود به خواب‌های معنوی استناد می‌کنند. اهل توقف به شدت منتظر واقعه ظهور مهدی هستند و بر این نظر هستند که اکنون آخر آخرالزمان است و آخرالزمان از دوره مشروطیت آغاز شده‌است.

ایمان در نگاه آنان از جنس تعبد است. از همین منظر، عقل را وظیفه ساز نمی‌دانند و وجود آن را فقط برای وظیفه‌شناسی ضروری می‌پندارند. در اعیاد و سوگواری‌ها نیز مراسم خاصی برگزار نمی‌کنند. هیچ‌کس تاکنون زنان و دختران آنان را ندیده‌است. فرزندانشان پس از رسیدن به سن تکلیف مختار هستند که با آنان زندگی کنند یا به شهر تبریز بازگردند. هیچ گونه فعالیت سیاسی و اجتماعی نداشته و باورهای خود را تبلیغ نمـی کنند. کم عیبت‌ترین حکومت دوره غیبت کبری را تا حدودی سلسله قاجاریه می‌دانند، بر همین مبنا برخی از آنان تلاش می‌کنند که نسب خود را به قاجاریه برسانند. رویدادهای تاریخی سقیفه بنی ساعده (واقعه انتخاب جانشین پیامبر اکرم در سال یازدهم هجـری قمـری)، جنـبش مشروطه خواهی ایرانیان و انقلاب کبیر فرانسه در قرن هجدهم میلادی را نقطـه عطـف رواج بی‌دینی و انحراف عقیدتی می‌پندارند.

برای خرید احتیاجات خود همانند پارچه، برخی میوه‌ها مانند خرما، میخ و مقدار بسیار کمی آهن، شیشه و مانند این‌ها به شهر طالقان می‌روند و خودشان آهنگری و نجاری دارند. چندان مالکیتی برای اموالشان در میان خود نمی‌بینند و بر سر اموال، با کسی نزاع نمی‌کنند و اگر کسی در دارایی آنان تصرف کند، با او درگیر نمی‌شوند و از مال خود چشم پوشی می‌کنند. کسانی را در آن دهکده می‌توان سراغ گرفت که تنها ۲ یا ۳ بار به بیرون از محل سکونتشان رفته‌اند. امرار معاش آن‌ها از فروش املاک موروثی شان در شهر تبریز و فروش گاو و گوسفند صورت می‌گیرد. اهل توقف افراد غیر از خود را «اهل بیرون» می‌نامند.

غذای این قوم، محلی و طبیعی بوده و مطابق حلال و حرام فقه شیعه است. خوراکی را که خاستگاه و چگونگی تولیدش را ندانند، مصرف نمی‌کنند و از تناول گندم و میوه‌هایی که با کود شیمیایی و سموم دفع آفات به عمل آمده باشد، به شدت پرهیز می‌کنند. فراوان از لبنیات تولیدی خودشان استفاده می‌کنند. گوشت کم می‌خورند آن هم از گوشت حیوانات نر حلال گوشت. از میهمانان خود با چای پذیرایی می‌کنند، اما خود نمی‌نوشند. مردان در آنجا علاوه بر شلوار نخی یا پشمی دست باف، پیراهن بلندی بر تن می‌کنند که تا زانو را می‌پوشاند و اغلب کلاهی پشمینه بر سر دارند. اطلاعات روستای ایستا بایگانی‌شده در ۳۰ اوت ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine که روستای توقف و روستای بدون تمدن نیز نامیده می‌شود، واقع در شهرستان طالقان شاید مرموزترین روستای ایران باشد، روستایی در خاک البرز که مردمانش در زمان متوقف شده‌اند.

روستای ایستا

کسی کاری به کار کسی ندارد. در کوچه‌ها اثری از رد پای خودرو نیست. مردمانی که چون تابلو نقاشی زندگی و آداب و رسوم گذشته را در عصر ارتباطات یدک می‌کشند. نه تنها شب‌ها پای تلویزیون نمی‌نشینند که به شب‌نشینی هم اعتقادی ندارند. عروسی و عزا ندارند و مراسمی چون جشن تولد، سالگرد ازدواج و… برای آنان معنا و مفهومی ندارد. مهمان نواز هستند به شرطی که احدی از زنان قصد ورود به روستای آنان را نداشته باشد. همان‌طور که تا کنون کسی از دنیای بیرون زنان آنان را ندیده‌است. متمول هستند و از طریق فروش زمین‌های پدری شان در تبریز روزگار می‌گذرانند. شناسنامه ندارند و جزو آمار جمعیت ایران به حساب نمی‌آیند. هیچ گونه خدمات دولتی را دریافت نمی‌کنند. جایی که هرگونه امکانات دنیای جدید را نمی‌پذیرند ایستا است؛ مرموزترین روستای ایران! جایی که هیچ گونه امکانات دنیای جدید را نمی‌پذیرند و بدون آب لوله‌کشی، گاز، برق، درمانگاه، ماشین آلات، وسایل ارتباطی و … زندگی می‌کنند. اهالی روستای ایستا تأکید می‌کنند که سبب اصلی پرهیزشان از زندگی امروزی به جهت تشابه آن به زندگی کفار و بدعت بودن آن‌ها است. به‌طور مثال تزریق خون را به کسی که برای ادامه زندگی به آن نیازمند است به سبب بدعت روا نمی‌دانند برخلاف نهی اکثر فقهای معاصر و دلیل خود را بر این امر بی برکت بودن زندگی با این شیوه را عنوان می‌کنند.

جستارهای وابسته

• روستای ایستا
• آمیش
• نوبر

منابع

• حسین عسگری، روستای ایستا: پژوهشی دربارهٔ اهل توقف در طالقان، تهران: نشر شهید سعید محبی، ۱۳۸۹.
• حسین عسگری، «طایفهٔ عجیب در طالقان»، ماهنامهٔ تصویر ساوجبلاغ، ش ۴۸، دی ۱۳۷۷، ص ۹.
• «درنگی در روستای ایستای طالقان»، ماهنامهٔ اخبار شیعیان، سال ششم، شمارهٔ ۵۷، مرداد ۱۳۸۹، ص. ۳۱.