استریم‌لاین مدرن

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
استریم‌لاین مدرن
بالا: موزهٔ دریایی سانفرانسیسکو (۱۹۳۷)

وسط: لوکوموتیوِ هادسون مرکزی نیویورک (۱۹۳۹)

پایین: پایانهٔ اتوبوس‌رانی گری‌هاند در بلایت‌ویل، آرکانزاس (۱۹۳۷)
سال‌های رونقدههٔ ۱۹۳۰-دههٔ ۱۹۴۰ میلادی
کشور(ها)بین‌المللی

استریم‌لاین مدرن (به انگلیسی: Streamline Moderne) یا مُنحنی‌سازی نوین، سبکی بین‌المللی در معماری و طراحی منبعث از آرت دکو است که در دههٔ ۱۹۳۰ میلادی ظهور کرد. با الهام از طراحی آیرودینامیکی در آن بر فرم‌های منحنی و انحناهایی که حداقل مقاومت در برابر جریان سیال نشان می‌دهند و همین‌طور استفاده از خطوط افقی کشیده و گاهی عناصر دریایی تأکید می‌شود.

در طراحی صنعتی، از آن در طراحیِ لوکوموتیو، تلفن، توستر، اتوبوس، لوازم خانگی و سایر دستگاه‌ها استفاده می‌شد تا حس شیک بودن و مدرنیته را القا کند.[۱]

در فرانسه، آن را استیل پکِبو (Style Paquebot) یا «سبک اقیانوس‌پیما» که تحت تأثیر طراحی کشتیِ اقیانوس‌پیمای تجملیِ اس‌اس نورماندی (SS Normandie) [که در سال ۱۹۳۲ میلادی ساخته شد]، می‌نامیدند.

تأثیرات و ریشه‌ها[ویرایش]

با پیشرفت رکودِ بزرگ اقتصادی جهان در دههٔ ۱۹۳۰ میلادی، آمریکایی‌ها جنبهٔ جدیدی از آرت دکو را دیدند یعنی منحنی‌سازی (Streamlining)، مفهومی که برای اولین بار توسط طراحان صنعتی که تزئینات طراحیِ آرت دکو را بواسطهٔ توسعهٔ علمی، به نفعِ مفهوم خط خالصِ آیرودینامیکی، حرکت و سرعت حذف کردند. فُرم‌های استوانه‌ای شکل و پنجره‌های افقی بلند در معماری نیز ممکن است تحت تأثیر ساختارگرایی (Constructivism) و هنرمندانِ عینیت نو (New Objectivity) که مرتبط به دویتچر ورک‌بوند (Deutscher Werkbund) است، قرار گرفته باشند.

موسه‌هاوس، سپتامبر سال ۱۹۲۳ میلادی

نمونه‌ای از این سبک عبارت است از بازسازی گوشهٔ ساختمان اداری موسه‌هاوس (Mossehaus) برلین در سال ۱۹۲۳ میلادی توسط اریش مندلسون (Erich Mendelsohn) و طراحی داخلیِ ریچارد نویترا (Richard Neutra).

استریم‌لاین مدرن گاهی بازتابی از دوران سختِ اقتصادی بود؛ زوایای تیز با منحنی‌های سادهٔ آیرودینامیکی و تزئینات با بتنِ هموار و شیشه جایگزین می‌شدند.

این سبک اولین سبکی بود که نور الکتریکی را در ساختارِ معماری گنجاند. در اتاق ناهارخوریِ درجه یکِ کشتی اس‌اس نورماندی که در سال‌های ۱۹۳۵–۱۹۳۳ میلادی تعبیه شده بود، دوازده ستون بلند از شیشهٔ لالیک (Lalique) و ۳۸ ستون منور، داخل اتاق را روشن می‌کردند. سرسرای هتل سترَند پالاس (Strand Palace) (۱۹۳۰)، که در طول سال ۱۹۶۹ میلادی توسط موزهٔ ویکتوریا و آلبرت از تخریب محافظت شد، یکی از اولین استفاده‌ها از شیشه‌های معماری با نور داخلی بود و اتفاقاً اولین فضای داخلی مدرن بود که در یک موزه حفظ شد.

معماری[ویرایش]

استریم‌لاین مدرن اغلب در ساختمان‌های مرتبط با حمل و نقل و جابجایی، مانند ایستگاه‌های اتوبوس و قطار، پایانه‌های فرودگاه، کافه‌های کنار جاده‌ای و ساختمان‌های بنادر ظاهر می‌شود. ویژگی‌های مشترکی با معماری مدرن از جمله گرایش به جهت افقی، نبش‌های گرد، استفاده از دیوارهای بلوک شیشه‌ای یا پنجره‌های دریچه‌ای، پنجره‌های هم‌سطح، دیوارهای اندودکاری شده، شیارها یا خطوط افقی در دیوارها، انحنای دیوارهای پشت، استفاده از فلز با روکش کُروم، نرده‌کشی‌های افقی از جنس فولاد زنگ‌نزن و سقف‌های مسطح را دارد؛ همین‌طور رنگ‌های مورد استفاده غالباً از بیرنگِ سفید یا در رنگ‌های بسیار ملایم (Pastel) [از خانوادهٔ رنگ‌هایی با ترکیبِ درصد بالایی از سفید] هستند.

نمونه‌ای از این سبک معماری، حمام پارک آبی (Aquatic Park Bathhouse) در منطقهٔ تاریخی پارک آبی، در سان‌فرانسیسکو است. این ساختمان در سال ۱۹۳۶ میلادی توسط ادارهٔ پیشرفت کارها (Works Progress Administration) ساخته شد. معماری این بنا با خطوط افقی متمایز، نرده‌هایی با گوشه‌های گرد کلاسیک و پنجره‌های دریچه‌ای گرد، برگرفته از عناصر کشتی است. بسیاری از تزئینات و جزئیات اصلی در فضای داخلی نیز حفظ شده‌است، از جمله نقاشی‌های دیواری هنرمند و نظریه‌پرداز رنگ هیلایر هیلر (Hilaire Hiler). معماران این ساختمان ویلیام موزرِ پسر (.William Mooser Jr) و ویلیام موزر سوم (William Mooser III) بودند. اکنون کاربری این ساختمان به عنوان مرکز اداری منطقهٔ تاریخی پارک آبی (Administrative Center of Aquatic Park Historic District) است.

هتل نورماندی (Normandie) در سان خوآن/پورتوریکو، که در سال ۱۹۴۲ میلادی افتتاح شد، به روش یا سبکِ طراحیِ کشتی اقیانوس‌پیمای اس‌اس نورماندی ساخته شده‌است و نشانگر شمایل اصلی کشتی است. غذاخوری‌های منحنی‌سازِ استرلینگ (Sterling Streamliner Diners) در نیو انگلند، نیز رستوران‌های کوچک زنجیره‌ای بودند که مانند قطارهایِ استریم‌لاین طراحی شده بودند.

اگرچه خانه‌های مسکونیِ استریم‌لاین مدرن کمتر از ساختمان‌های تجاری استریم‌لاین رایج هستند، اما اقامتگاه‌هایی به این سبک وجود دارند. خانهٔ لایدکر (Lydecker House) در لُس آنجلس، ساخته شده توسط هاوارد لایدکر (Howard Lydecker)، نمونه‌ای از طراحی استریم‌لاین مدرن در معماری مسکونی است. در بسط اثرگذاری، گاهی از این عناصر سبکی به عنوان عامل تغییر در معماریِ خانه‌های ردیف‌ساز شهریِ (Terraced House) پس از جنگ در منطقهٔ سانست در سان فرانسیسکو استفاده می‌شد. در ایران در دوره پهلوی اول معمارانی مثل وارطان هوانسیان در طرهای خود که به سبک آرت دکو طراحی کرده، مانند کاخ شهناز در سعد آباد از استریم لاین در احجام ساختمان استفاده کرده است .

سبک پَکِبو (Style Paquebot)[ویرایش]

در فرانسه به این سبک پکِبو (Paquebot) به معنی کشتی اقیانوس‌پیما می‌گفتند. نسخهٔ فرانسوی الهام گرفته شده از کشتیِ اقیانوس‌پیمای نورماندی بود که از زمانِ به آب انداختن آن در سال ۱۹۳۵ میلادی آغاز شد؛ این کشتی مجلل دارای یک اتاق غذاخوری به سبک آرت دکو با ستون‌هایی از کریستال لالیک بود. ساختمان‌هایی که از انواع سبک‌های معماری استفاده می‌کردند در بلژیک و پاریس، ظاهر شدند؛ به ویژه ساختمانی واقع در بلوار ۳ ویکتور در منطقهٔ ۱۵پاریس، با طراحی پیر پاتو (Pierre Patout). او یکی از بنیانگذاران سبک آرت دکو بود. او ورودی غرفهٔ یک مجموعه‌دار را در نمایشگاه هنرهای تزئینی ۱۹۲۵ میلادی زادگاه این سبک، طراحی کرد. او همچنین طراح فضای داخلی سه کشتیِ اقیانوس‌پیمای اس‌اس ایل دوفرانس (SS Île de France) (۱۹۲۶)، اس‌اس لاتلانتیک (SS Île de France) (۱۹۳۰) و اس‌اس نرماندی (SS Normandie) (۱۹۳۵) بود.[۲] ساختمان پاتو در خیابان ویکتور فاقد خطوط انحنای نسخهٔ آمریکایی این سبک بود، اما دارای یک کمان باریک در یک انتها بود، جایی که زمین باریک می‌شد؛ همین‌طور بالکنهای بلند، مانند عرشهٔ کشتی و ردیفی از برجستگی‌ها مانند دودکش روی پشت‌بام. یکی دیگر از ساختمان‌های آپارتمانی پاریس در سال ۱۹۳۵ میلادی در خیابانِ یکم پُل-دومیه (Paul-Daumier) در منطقهٔ ۱۶ پاریس دارای یک سری تراس بود که از عرشه‌های یک کشتی اقیانوس‌پیما الگوبرداری شده بود.[۳]

ساختمان فلاژه (Flagey) واقع در پلاس اوژن فلاژه (Place Eugène Flagey) در شهر ایکسل (بروکسل/بلژیک)، به سبک پکِبو در سال ۱۹۳۸ میلادی ساخته شد؛[۴] و به آن نام مستعار پَکِت بوت (Packet Boat) [به معنی: قایق پاکت][۵] یا پکِبو (Paquebot)[۶] شده‌است. این طرح توسط ژوزف دیونگر (Joseph Diongre) طراحی شد و به عنوان طرح برنده در یک مسابقهٔ معماری انتخاب شد[۷] تا از این طرح برای ایجاد ساختمانی برای اسکان مقر سابق مؤسسهٔ ملی پخش رادیویی بلژیک (INR/NIR) استفاده شود.[۸] این ساختمان به‌طور گسترده بازسازی شد؛ و در نهایت، سال ۲۰۰۲ میلادی آن را به عنوان یک مرکز فرهنگی به نام لُفلاژه (Le Flagey) بازگشایی کردند.[۷][۹]

اتومبیل‌ها[ویرایش]

اطلاعات بیشتر در مورد خودروهای استریم‌لاینر (منحنی‌ساز): استریم‌لاینر

رویداد تعیین‌کننده برای استریم‌لاین مدرن در ایالات متحدهٔ آمریکا، نمایشگاه جهانیِ شیکاگو (Chicago World's Fair) یا نمایشگاه بین‌المللی یک قرن پیشرفت (A Century of Progress International Exposition) در سال‌های ۱۹۳۴–۱۹۳۳ میلادی بود که این سبک را به عموم مردم معرفی کرد. خودروهای جدید با اقتباس از خطوط نرم کشتی‌های اقیانوس‌پیما و فضاپیماها، احساسی از کارایی، پویایی و سرعت را می‌دادند. جلوپنجره و شیشه‌های جلو به عقب متمایل شده بودند، خودروها عریض‌تر و متمایل به پایین و از ویژگی طرح آنها استفاده از منحنی‌های نرم و خطوط سرعت افقی بودند. برای مثال می‌توان به کرایسلر ایرفلو (Chrysler Airflow) (۱۹۳۴) و لندکروزر استودبیکر (Studebaker Land Cruiser) (۱۹۳۴) اشاره کرد. در ساخت قطعات خودروها همچنین از مواد جدیدی استفاده شده بود، از جمله: پلاستیک باکالیت (Bakelite)، فرمیکا (Formica)، شیشهٔ مات ویترولایت (Vitrolight Opaque Glass)، فولاد زنگ‌نزن (Stainless steel) و لعاب میناکاری (Vitreous Enamel) که ظاهری جدید و براق می‌داد.[۱۰]

به ترتیب در سال‌های ۱۹۳۹ و ۱۹۴۱ میلادی، هر دو کارخانهٔ کرایسلر (Chrysler) و جنرال موتورز (GM)، خطوط تولید وانت‌بار‌ها (Pick-Up) و کامیون‌های (Truck) خود را راه‌اندازی کردند که طراحی‌های متمایز و در عین حال مشابهی داشتند که به آرت دکو و سبک استریم‌لاینِ مد روز ولی تحتِ نام‌های تجاری مختلف ارائه می‌شدند.

نمونه‌های بعدی دیگر عبارتند از: خودروی سدانِ نش آمبَسدورِ (Nash Ambassador) ایرفلایت (Airflyte) (۱۹۵۰) با خطوط متمایز گلگیرهای پایین و همچنین خودروهای هادسن پس از جنگ، مانند مدل کمودور (Commodore),[۱۱] که آن‌ها مُنحنی‌سازان متمایزی بودند که "خودروهای سنگین و عظیم با سبک خاص خود" را عرضه کردند.[۱۲]

هواپیماها، قایق‌ها و قطارها[ویرایش]

اطلاعات بیشتر در مورد هواپیماها، قایق‌ها و قطارهای استریم‌لاینر (منحنی‌ساز): استریم‌لاینر

سبک استریم‌لاینینگ به یک روش طراحی گسترده برای هواپیماها، لوکوموتیوها و کشتی‌ها تبدیل شد.

طراحی صنعتی[ویرایش]

سبک استریم‌لاینینگ (Streamlining) را می‌توان نقطهٔ مقابل سبک کارکردگرایی (Functionalism) دانست که در همان زمان سبک طراحیِ پیشرو در اروپا بود. یکی از دلایل طراحی‌های ساده در کارکردگرایی، کاهش هزینه‌های تولید اقلام بود تا تولید محصولات را برای طبقهٔ بزرگی از کارگران اروپایی مقرون به صرفه سازد.[۱۳] استریم‌لاینینگ و کارکردگرایی دو مکتب متفاوت را در طراحی صنعتی مدرن نشان می‌دهند.

نمونه‌های قابل توجه دیگر[ویرایش]

در سینما[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ""A true example of Streamline Moderne". Times of Malta. 6 September 2012. Archived from the original on 1 April 2016". Times of Malta (به انگلیسی).
  2. ↑ Oudin, Bernard. Dictionnaire des Architectes, Sechiers, Paris, (1994), (in French), page 372.
  3. ↑ Texier, Paris Panorama of Archicture, Parigramme, (2012). pg. 142.
  4. ↑ ""Le Flagey - Découvrez Bruxelles en musique". Bruxelles ma Belle (in French). 16 November 2015. Retrieved 9 May 2021" (به فرانسوی).
  5. ↑ ""New course for packet boat". SVR-Architects. 14 July 2002. Retrieved 9 May 2021" (به انگلیسی). Archived from the original on 8 January 2022. Retrieved 25 January 2022.
  6. ↑ ""Februari 2017: Flagey architectuurwandeling en pianoconcert". Antwerpencultuurstad (in Dutch). 17 February 2017. Retrieved 9 May 2021" (به فرانسوی).
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ""The Flagey Building". Flagey. Retrieved 8 May 2021" (به انگلیسی).
  8. ↑ ""Flagey". jazz.brussels. Retrieved 9 May 2021" (به فرانسوی). Archived from the original on 9 May 2021. Retrieved 25 January 2022.
  9. ↑ ""Flagey N.V." SVR-Architects. 17 October 2002. Retrieved 9 May 2021" (به انگلیسی).
  10. ↑ McCourt, Mark, "When Art Deco is Really Streamline Moderne", Hemmings Daily, 29 May 2014.
  11. ↑ ""1948 Hudson Models – Tech Pages Article". Auto History Preservation Society. Retrieved February 14, 2018" (به انگلیسی). Archived from the original on 11 July 2021. Retrieved 26 January 2022.
  12. ↑ "Reed, Robert C. (1975). The Streamline Era. San Marino, California: Golden West Books" (به انگلیسی).
  13. ↑ "Nickelsen, Trine (15 June 2010). "Aluminium – en kulturhistorie" (in Norwegian). Apollon. Retrieved 17 February 2015". Apollon (به آلمانی).
  14. ↑ "Bettsky, Aaron (15 July 1993). "A Hollywood Ending for Those Who Take This Elevator to the Top". Los Angeles Times. Retrieved 17 February 2015". Los Angeles Times (به انگلیسی).
  15. ↑ "Bos, Sascha (16 July 2014). "Historic 1938 Building Could Complicate Massive WeHo Development". LA Weekly. Retrieved 17 February 2015". LA Weekly (به انگلیسی).
  16. ↑ "Bettsky, Aaron (15 July 1993). "A Hollywood Ending for Those Who Take This Elevator to the Top". Los Angeles Times. Retrieved 17 February 2015". Los Angeles Times (به انگلیسی).
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=استریم‌لاین_مدرن&oldid=38541031»