اسب یوکان
| اسب یوکان | |
|---|---|
| |
| اسب یوکان، Equus lambei | |
| ردهبندی علمی | |
| فرمانرو: | |
| شاخه: | |
| رده: | |
| راسته: | |
| تیره: | |
| سرده: | |
| گونه: | †E. lambei
|
| نام دوبخشی | |
| †Equus lambei | |
اسب یوکان (نام علمی: Equus lambei)، که بهطور عمومی با نام اسب وحشی یوکان نیز شناخته میشود،[۱][۲] گونهای منقرضشده از سردهٔ اسب بود. این گونه تا حدود ۱۰ هزار سال پیش در سراسر آمریکای شمالی پراکنده بود. بررسیهای اخیر بر پایهٔ دیانای میتوکندریایی باقیماندههای اسب یوکان نشان دادهاند که احتمالاً این گونه بسیار شبیه به تارپان منقرضشده (اسب وحشی اوراسیایی) و همچنین اسب پرژوالسکی زنده بوده است.[۳][۴] یک لاشهٔ نیمهکامل از اسب یوکان هماکنون در مرکز تفسیری برینجیا یوکان در وایتهورس، یوکان به نمایش گذاشته شده است.[۵]
توصیف
[ویرایش]شواهد بهدستآمده از دیانای میتوکندریایی اسب یوکان نشان میدهد که این گونه خویشاوند نزدیک اسب وحشی امروزی از جمله اسب اهلی (Equus caballus) است.[۶][۷][۲] با این حال، همچنان بحثهایی دربارهٔ جایگاه اسب یوکان و تفاوت آن با سایر اسبهای منقرضشدهٔ مشابه وجود دارد. بررسی استخوانها و دندانهای اسب یوکان شباهتهای بسیاری با اسب امروزی نشان میدهد. همچنین شباهتهای زیادی میان استخوانهای کف پای اسب یوکان و Equus caballus przewalskii و نیز بندهای انگشتی Equus caballus lenensis دیده میشود.[۲]
مطالعات متریک و ریختشناسی دندانهای اسب در غارهای «بلو فیش» شباهت نزدیک اسب یوکان با اسبهای وحشی و اهلی امروزی را تأیید کرده است.[۳] این گونه یک اسب «کابالوس» بود، نه یک خر.[۲] در میان اسبهای زنده، اسب یوکان بیشترین شباهت را به اسب پرژوالسکی از مغولستان دارد[۲] (که زمانی در طبیعت منقرض شده بود[۸])، بهویژه از نظر اندازه و تناسبات. با این حال، استخوانهای کف پای اسب یوکان باریکتر از اسب پرژوالسکی بود.[۲] استخوانهای این گونه همچنین شباهت زیادی با بندهای انگشتی ابتدایی E. caballus lenensis، یک زیرگونهٔ منقرضشده از پلیستوسن پایانی سیبری، داشت.[۴]
ردهبندی
[ویرایش]ردهبندی اسبهای پلیستوسن آمریکای شمالی در گذشته دچار سردرگمی بود و بسیاری از گونههای نامگذاریشده احتمالاً مترادف یکدیگر بهشمار میآمدند. اسب یوکان یکی از گونههای بهتر پشتیبانیشده است، زیرا بر پایهٔ نمونههای تیپشناسی تشخیصپذیر تعریف شده بود. برخی پژوهشگران پیشنهاد کردهاند که اسب یوکان ممکن است مترادف با گونهٔ بزرگتر Equus scotti باشد که آن نیز شاید مترادف با Equus ferus در نظر گرفته شود.[۹] با این حال، اسبهای آمریکای شمالی و اوراسیا حدود ۸۰۰ هزار سال پیش پس از خروج دستهٔ اوراسیایی از آمریکای شمالی از هم جدا شدند و از آن زمان تا حد زیادی از نظر ژنتیکی مستقل باقی ماندند، هرچند گهگاه آمیزش میان آنها رخ داده است.[۱۰]
تاریخ طبیعی
[ویرایش]
به همراه گاومیش کوهاندار دشتی, ماموت پشمالو و گوزن شمالی، اسب یوکان یکی از گونههای رایج عصر یخبندان در چمنزارهای استپی برینگیای شرقی بود.[۶][۷] بقایای این گونه شامل تعداد زیادی دندان و استخوان و یک لاشهٔ نیمهکامل کشفشده در سال ۱۹۹۳ است که تاریخگذاری رادیوکربنی آن ۲۶٬۲۸۰±۲۱۰ سال پیش را نشان میدهد.[۶][۳] این لاشه شامل بخش بزرگی از پوست، چند مهرهٔ دم، یک پای پایینی و بخشی از روده بود. پوست آن دارای یال و موی دم بلند و بور، موهای زبر و سفید بالاتنه و موهای قهوهای تیره روی پای پایینی بود.[۶][۳][۲] دندانهای فراوانی از اسب یوکان در محوطههای باستانشناسی یوکان یافت شده است.[۲][۴]
بر اساس بازماندههای سنگوارهای کشفشده در یوکان، اسب یوکان اسبی کوچک، باریکاندام و اهلیوار («کابالوید») بوده که حدود ۴ فوت (۱٫۲ متر) قد داشته، جمجمهای پهن و برجستگیهای دندانی جلویی-داخلی نسبتاً بلندی داشته است.[۳][۴]
ساختار اجتماعی
[ویرایش]شواهد نشان میدهند که اسب یوکان حضوری چندفصلی در همان مناطقی داشته که دیگر گونههای اسب نیز زندگی میکردند و ساختاری اجتماعی مشابه اسبهای وحشی امروزی داشت. گلههای خانوادگی شامل چهار تا ده ماده به همراه کرهها و یک نر غالب بالغ بودند.[۳][۲] دیگر نرها در گلههای ناپایدارتر موسوم به «گلههای مجرد» حضور داشتند که از دو تا چهار نر بالغ تشکیل میشدند.[۴][۱۱] این دو نوع گله معمولاً قلمرو مشترکی نداشتند.[۱۲]
زیستگاه و رژیم غذایی
[ویرایش]آنها، چه گلههای خانوادگی و چه گلههای نرهای مجرد، چراکنندگانی بودند که تقریباً هر نوع گیاهی را میخوردند و بیشتر در دشتهای باز شبیه ساوانا به چرا میپرداختند.[۱۲] رژیم غذایی اسب یوکان عمدتاً شامل علف، جگن، خشخاش، گیاهان خانوادهٔ خردل و گلهایی مانند شقایق و گل سرخ بود. زیستگاه ترجیحی اسب یوکان احتمالاً جنگلهای پراکنده با درختان کمتراکم بوده است. این گونه بهطور کلی مقاوم به شرایط اقلیمی متغیر در نظر گرفته میشود، هرچند بیشتر افراد آن در فصل زمستان از میان میرفتند. همچنین احتمالاً اسب یوکان در معرض شکار گرگها بوده است.[۳][۱۱]
منابع
[ویرایش]- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامForsten 1992وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ ۲٫۸ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامForsten 1986وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامBurke and Cinq-Mars 1998وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامMacFadden 1992وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامYukon Beringia Interpretive Centreوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامHarington YBICوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامCMoNوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ "Equus ferus: King, S.R.B., Boyd, L., Zimmermann, W. & Kendall, B.E." 2014-10-09. doi:10.2305/iucn.uk.2015-2.rlts.t41763a45172856.en.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:0وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Vershinina, Alisa O.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Missing or empty|title=(help); Text "..." ignored (help) - ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامWaring 1983وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامBerger 1986وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Equus lambei». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۴ مارس ۲۰۱۴.