ارختیون
| ارختیون | |
|---|---|
Ἐρέχθειον (به یونانی) | |
 | |
 | |
| اطلاعات کلی | |
| گونه |
|
| سبک معماری | شیوه ایونی |
| موقعیت | آتن، یونان |
| مستاجرین کنونی | Museum |
| آغاز ساخت | 421 BC[۱] |
| پایان | 406 BC[۱] |
| مالک | دولت یونان |
| طراحی و ساخت | |
| معمار | May have been Mnesikles |
ارختیون (یونانی باستان: Ἐρέχθειον به معنای «خانه ارختئوس») یکی از شگفت‌انگیزترین بناهای تاریخی در آکروپولیس آتن است که در در دوره‌ی پریکلس (Pericles) (۴۲۱–۴۰۵ پیش از میلاد) و در اوج دوران طلایی آتن ساخته شد. این معبد متعلق به یونان باستان واقع در ضلع شمالی آکروپولیس آتن در یونان است که هم به آتنا و هم به پوزئیدون اختصاص داشت. این معبد منحصربه‌فرد که به سبک ایونی ساخته شده، نه تنها از نظر معماری بلکه از لحاظ مذهبی و اسطوره‌ای نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
برخلاف دیگر بناهای آکروپولیس مانند پارتنون که از نظم و تقارن کلاسیک پیروی می‌کنند، ارختئون به دلیل معماری نامتعارف، تلفیق چندین مکان مقدس و ارتباط عمیق با اساطیر آتنی، معماری یونانی را به مرزهای جدیدی می‌برد. مجسمه‌ساز و سنگ‌تراش این سازه فیدیاس بود که توسط پریکلس برای ساختن پارتنون استخدام شده بود.
تاریخچه
[ویرایش]پیشینه
[ویرایش]ارختئون در واقع بخشی از پروژه عظیم بازسازی آکروپولیس پس از تخریب آن توسط ایرانیان در سال 480 پیش از میلاد بود. این بنا به منظور تجمیع محراب‌های پراکنده در یک سازه و جایگزینی معبد قدیمی آتنا پولیاس که در جنگ با ایران ویران شده بود، طراحی گردید. معبد قدیمی میزبان مجسمه چوبی مقدس آتنا بود که بعدها به ارختئون منتقل شد.[۲]
برخی اظهار داشتند که احتمالاً این بنا به افتخار پادشاه افسانه‌ای ارختئوس ساخته شده است که گفته می‌شود در همان حوالی دفن شده است. از ارختئوس در ایلیاد هومر به‌عنوان یک پادشاه بزرگ و حاکم آتن در دوران باستان یاد شده است.
ساخت این بنا در حدود سال 421 پیش از میلاد آغاز شد، اما به دلیل وقوع جنگ پلوپونز (Peloponnesian War) (431-404 پ.م) با وقفه مواجه گردید و نهایتاً در سال 405 پیش از میلاد به پایان رسید.[۲] اطلاعات دقیقی در این باره موجود نیست اما معمار این بنا احتمالاً منسیکلس (Mnesikles) بوده و سنگ‌تراشی آن به فیدیاس (Phidias)، مجسمه‌ساز مشهور یونانی، سپرده شده بود.[۳]
ساختار
[ویرایش]کل معبد در یک دامنه قرار دارد، بنابراین ضلع‌های غربی و شمالی حدود ۳ متر کمتر از ضلع‌های جنوبی و شرقی هستند. این بنا به‌طور کامل از سنگ مرمر ساخته شده‌است، درها و پنجره‌ها را به‌طرز مفصلی تراشیده بود و ستون‌های آن به زیبایی تزئین شده بودند (بسیار بیشتر از آنچه امروز قابل مشاهده است). آنها با مهره‌های شیشه‌ای برنز طلاکاری شده بود.
ارختئون از چندین بخش مجزا تشکیل شده که هر کدام عملکرد مذهبی خاصی داشتند. ویژگی‌های منحصربه‌فرد این بنا شامل ایوان کاریاتیدها (Caryatid)، سطح های نامتوازن که به دلیل ادغام چندین محراب بر روی شیب طبیعی تپه آکروپولیس ایجاد شده‌اند و استفاده خلاقانه از سبک ایونی می‌شوند که در ستون‌ها و تزئینات ظرافتی خاص به بنا بخشیده است.[۴]
ایوان کاریاتیدها شش مجسمه ستون‌مانند از دختران (کاریاتیدها) به ارتفاع 2.31 متر را در خود جای داده است که سقف ایوان جنوبی را نگه می‌دارند. این مجسمه‌ها با ظرافتی بی‌نظیر تراشیده شده‌اند و این در حالی است که جزئیات هر شش مجسمه متفاوت از یکدیگر هستند.[۵]
کاربرد مذهبی و اسطوره‌ای
[ویرایش]ارختئون در واقع چندین مکان مقدس را در یک سازه واحد گرد هم آورده بود. بخش شرقی معبد به پوزئیدون-ارختئوس اختصاص داشت و شامل حوضچه آب شوری بود که گفته می‌شد با ضربه نیزه سه‌شاخ پوزئیدون به وجود آمده است.[۲] بخش غربی به آتنا پولیاس (حامی شهر آتن) تعلق داشت و مجسمه چوبی مقدس این الهه را در خود جای می‌داد. همچنین در محوطه‌ی معبد درخت زیتونی وجود داشت که بر اساس اسطوره‌ها، آتنا آن را به عنوان هدیه به آتنی‌ها تقدیم کرده بود.[۶]
تحولات تاریخی
[ویرایش]ارختئون در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود دچار تغییرات و آسیب‌های بسیاری شده است. در قرن اول پیش از میلاد، این بنا در جریان حمله‌ی سولا، سردار رومی، آسیب جدی دید. در قرن هفتم میلادی، این معبد به کلیسای مسیحی تبدیل شد و تغییرات زیادی در ساختار آن ایجاد گردید. در دوره عثمانی، از بنا به عنوان حرمسرا و سپس انبار باروت استفاده می‌شد که منجر به خسارات جبران‌ناپذیری شد. در سال 1687، انفجار باروت‌خانه در جریان محاصره ونیزی‌ها آسیب زیادی به بنا وارد کرد. در اوایل قرن نوزدهم نیز لرد الگین بخش‌هایی از تزئینات معبد از جمله یکی از کاریاتیدها و یک ستون را به بریتانیا منتقل کرد.[۵][۷][۸]
اهمیت فرهنگی
[ویرایش]ارختئون نه تنها به عنوان یک بنای مذهبی، بلکه به عنوان شاهدی بر شکوفایی تمدن آتن در عصر طلایی آن و به دلیل پیوند با اساطیر آتن (مانند رقابت آتنا و پوزئیدون) اهمیت دارد. این بنا با تلفیق عناصر معماری پیشرفته و مفاهیم عمیق مذهبی، بیانگر نبوغ هنرمندان و معماران آتنی است. بین سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۸ مرمت گسترده‌ای روی این بنا انجام شد اما امروزه نیز بازسازی و حفاظت از این اثر تاریخی ارزشمند همچنان ادامه دارد و آن را به یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری یونان تبدیل کرده است.[۹]
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامLangmeadGarnaut2001وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ "The Parthenon and the Erechtheion: the Architectural Formation of Place, Politics and Myth". Docslib (به انگلیسی). Retrieved 2025-06-03.
- ↑ Michael Ytterberg. «Inexpressible Number and the Secrets of the Erechtheion».
- ↑ Hollinshead, Mary B. (2015-04). "The North Court of the Erechtheion and the Ritual of the Plynteria". American Journal of Archaeology. 119 (2): 177–190. doi:10.3764/aja.119.2.0177. ISSN 0002-9114.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Beresford, James M. (2016-07-12). "The Caryatids in the New Acropolis Museum: Out of Sight, Out of Light, Out of Mind". Journal of Conservation and Museum Studies (به انگلیسی). 14 (1). doi:10.5334/jcms.130. ISSN 2049-4572.
- ↑ van Rookhuijzen, J. Z. (2021-12-31). "The Erechtheion on the Acropolis of Athens". Kernos. Revue internationale et pluridisciplinaire de religion grecque antique (به انگلیسی) (34): 69–121. doi:10.4000/kernos.3853. ISSN 0776-3824.
- ↑ Alexandra Lesk. «A diachronic examination of the erechtheion and its reception [electronic resource]».
- ↑ Lesk, A. (۲۰۰۵). «New Images of the Erechtheion by European Travellers».
- ↑ Roldan-Medina, F. J. (۲۰۱۹). «Anthropometric Interpretation of the Erechtheion». ResearchGate.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Erechtheion». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۱.