ادوارد تلر

ادوارد تلر
زادهٔ	۱۵ ژانویهٔ ۱۹۰۸ بوداپست، اتریش-مجارستان
درگذشت	۹ سپتامبر ۲۰۰۳ (۹۵ سال) استنفورد، کالیفرنیا
ملیت	مجارستانی-آمریکایی
محل تحصیل	مؤسسهٔ فناوری کارلسروهه دانشگاه لایپزیگ
جایزه(ها)	جایزهٔ هاروی
پیشینه علمی
شاخه(ها)	فیزیک نظری
محل کار	دانشگاه گوتینگن انستیتو نیلز بوهر کالج دانشگاهی لندن دانشگاه جورج واشینگتن پروژه منهتن دانشگاه شیکاگو مؤسسه فناوری فلوریدا دانشگاه کالیفرنیا، دیویس دانشگاه کالیفرنیا، برکلی آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور انستیتو هوور
استاد راهنما	ورنر کارل هایزنبرگ
دین	یهودی
امضاء

ادوارد تلر (به انگلیسی: Edward Teller) (به مجاری: Teller Ede)‏ (زادهٔ ۱۵ ژانویهٔ ۱۹۰۸ - درگذشتهٔ ۹ سپتامبر ۲۰۰۳) فیزیکدان آمریکایی یهودی با تبار مجارستانی بود. وی از بنیان‌گذاران فناوری هسته‌ای در تاریخ ایالات متحدهٔ آمریکا بود. ادوارد تلر از اعضای پروژهٔ منهتن در جنگ جهانی دوم و پایه‌گذار آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور بود.

برخی از وی به‌عنوان «پدر بمب هیدروژنی» یاد می‌کنند؛ لقبی که خود درموردش چنین گفته‌است: «همیشه این لقب را فاقد ارزش یافته‌ام».
وی تز دکترای خود را زیرنظر ورنر هایزنبرگ در دانشگاه لایپزیگ نوشت، و با توصیهٔ انریکو فرمی به فیزیک هسته‌ای علاقه پیدا کرد و به آن روی آورد.

زندگی شخصی

ادوارد تلر در بوداپست، پایتخت مجارستان، در یک خانواده یهودی ثروتمند متولد شد. پدرش از وکلای معروف و مادرش پیانیست بود و شش ساله بود که ولیعهد اتریش در سارایوو ترور شد. تلر بعدها در مصاحبه‌ای گفت که خوب به خاطر دارد که پدر و مادرش هنگام نهار در مورد ترور ولیعهد صحبت می‌کردند. او با اینکه شش سال بیشتر نداشت، مطمئن بود که این حادثه به جنگی وحشتناکی ختم خواهد می‌شود. ترور ولیعهد اتریش در سارایوو بهانه ای برای آغاز اولین جنگ جهانی شد. پس از جنگ جهانی اول، تلر درحالی که هجده ساله داشت مجارستان را به قصد آلمان ترک کرد. دلیل این سفر بی‌بازگشت، تشدید قوانین یهودی ستیز در مجارستان بود که امکان ادامه تحصیل را غیر ممکن نمود زیرا دانشگاه‌های مجارستان متقاضیان یهودی را نمی‌پذیرفتند.

او در دانشگاه لایپزیگ آلمان وارد رشته فیزیک گردید و بیست و سه ساله بود که پایان نامه دکترای خود را در مورد فیزیک کوانتوم نوشت و هم زمان در مرکز تحقیقات فیزیک هسته‌ای این دانشگاه مشغول کار شد. اما در فاصله آن سال‌ها زندگی در آلمان هم بر یهودیان سخت شد. ادوارد تلر مانند بسیاری از دانشمندان برجسته آن دوره، آلمان را ترک نمود و پس از اقامت کوتاهی در انگلستان و سپس دانمارک در سال ۱۹۳۵ برای همیشه به کشور آمریکا رفت.

مهاجرت

تلر، پس از به قدرت رسیدن هیتلر در آلمان به آمریکا مهاجرت کرد و در سال ۱۹۴۱ به تابعیت کشور آمریکا درآمد.

پیوند به بیرون

• وبگاه آزمابشگاه ملی لارنس لیورمور به‌مناسبت نودمین سالگرد تولد ادوارد تلر